Τα πολιτικά σοκ που θα φέρουν διεθνείς ανατροπές

Όταν κρίνεις τις προβλέψεις για το 2016, πρέπει να προσέξεις την «προκατάληψη της συνέχειας». Αυτός ο πειρασμός να υποθέτεις ότι η χρονιά θα είναι κάτι σαν την προηγούμενη... Στην πραγματικότητα, η πρόσφατη πολιτική ιστορία υποδεικνύει ότι τα γεγονότα που καθορίζουν τη χρονιά τείνουν να είναι μεγάλες εκπλήξεις και ξαφνικές «ασυνέχειες» (ονόμασέ τες «μαύρους κύκνους», αν θέλεις).

Στο ξεκίνημα του 2014 κανένας σχολιαστής που ξέρω δεν προέβλεψε ότι η Ρωσία θα προσαρτήσει την Κριμαία ή ότι μια ομάδα τζιχαντιστών με το όνομα ISIS θα καταλάβει τη Μοσούλη, τη δεύτερη μεγαλύτερη πόλη του Ιράκ. Στις αρχές του 2015 δεν μπορώ να θυμηθώ πολλούς ανθρώπους να προβλέπουν ότι περισσότεροι από ένα εκατομμύριο πρόσφυγες θα φτάσουν στη Γερμανία φέτος, ή να προβλέψει την απρόσμενη άνοδο του Ντ. Τραμπ στις ΗΠΑ.

Όλα αυτά υποδεικνύουν ότι τα περισσότερο σημαντικά γεωπολιτικά γεγονότα του 2016 θα είναι επίσης κάτι για τα οποία οι σχολιαστές και οι πολιτικοί δεν μιλούν ακόμα. Η πρόβλεψη του απρόβλεπτου είναι ένα χαζό παιχνίδι, αλλά ένα παιχνίδι που σκοπεύω, παρ' όλα αυτά, να παίξω. Η καλύτερη προσέγγιση πιστεύω πως είναι να αναζητήσω πιθανές «ασυνέχειες» αντί για «μία από τα ίδια».

Το καλύτερο μέρος για να αναζητήσεις ξαφνικές εκπλήξεις το 2016 μπορεί να είναι η Κίνα. Ένα από τα «κλειδιά» της κινεζικής επιτυχίας τα τελευταία 25 χρόνια είναι ότι η κυβέρνηση κατάφερε να κρατήσει την οικονομία «συναρπαστική» και την πολιτική «βαρετή». Αυτό μπορεί να αλλάξει φέτος.

Η καμπάνια κατά της διαφθοράς του προέδρου Xi Jinping σαρώνει κάποιους από τους πλέον ισχυρούς και πλούσιους Κινέζους, υψηλόβαθμους στρατηγούς, την κεφαλή της υπηρεσίας εσωτερικής ασφάλειας, δισεκατομμυριούχους, διευθύνοντες συμβούλους και τηλεοπτικούς αστέρες.

Όλα αυτά συμβαίνουν με φόντο ένα περιβάλλον οικονομικής επιβράδυνσης, καταστολής της ελευθερίας έκφρασης και ευρείας δημόσιας ανησυχίας για τη ρύπανση και τα βιομηχανικά ατυχήματα. Κάτω από την ήρεμη εξωτερικά εικόνα της κινεζικής πολιτικής σκηνής, η πιθανότητα μιας σπασμωδικής κίνησης, είτε από το κοινό είτε από κάποιο από τα γκρουπ που απειλούνται από την καμπάνια κατά της διαφθοράς, σίγουρα αυξάνει.

Το ασφαλές στοίχημα φυσικά είναι ότι ο πρόεδρος Xi θα είναι στη θέση του ένα χρόνο από σήμερα. Αν όμως η θέση του Κινέζου ηγέτη απειληθεί φέτος, οι σχολιαστές γρήγορα θα κάνουν ουρά για να εξηγήσουν γιατί, εκ των υστέρων, ήταν φανερό ότι κάτι είχε να «δώσει».

Το 2016 η εκλογή της Χίλαρι Κλίντον στη θέση της προέδρου των ΗΠΑ θα αντιπροσωπεύει μια συνέχεια. Είναι εγνωσμένης ποιότητας, ευνοείται από το αμερικανικό κατεστημένο, είναι καλά χρηματοδοτημένη και προηγείται στις δημοσκοπήσεις. Η «προκατάληψη της συνέχειας» οδηγεί τους περισσότερους σχολιαστές να απορρίψουν τις πιθανότητες εκλογής του Ντ. Τραμπ. Η ιστορία υποδεικνύει ότι υποψήφιοι όπως ο κ. Τραμπ εν τέλει «καίγονται».

Τέτοιες αναλύσεις όμως απορρίπτουν εκ προοιμίου ότι η άνοδος του κ. Τραμπ είναι σύμπτωμα που δείχνει ότι κάτι δομικό αλλάζει στις ΗΠΑ. Συνεπάγονται επίσης την απομείωση της πραγματικά εντυπωσιακής δημοσκοπικής επίδοσης που ο «Ντόναλντ» έχτισε στην κούρσα για το χρίσμα των Ρεπουμπλικανών. Είμαι αρκετά συστημικός τύπος, ώστε να βρίσκω πολύ δύσκολο να φανταστώ τον κ. Τραμπ να κερδίζει την Προεδρία των ΗΠΑ. Πιστεύω όμως τις δημοσκοπήσεις που υποδεικνύουν ότι είναι το φαβορί για να χριστεί υποψήφιος των Ρεπουμπλικανών. Αυτό, από μόνο του, θα είναι ένας πολιτικός σεισμός.

Η μεγάλη ασυνέχεια στην Ευρώπη φέτος θα έρθει αν η Βρετανία αψηφήσει τη συμβατική σοφία και ψηφίσει υπέρ της αποχώρησης από την Ευρωπαϊκή Ενωση. Οι στοιχηματικές εταιρείες ακόμα τοποθετούν τις πιθανότητες του Brexit «μία στις τρεις», και είναι ένας κλάδος χωρίς «συναισθήματα». Αλλά αφήστε αυτό το στοιχείο στην άκρη, το οικονομικό και πολιτικό σκηνικό για το βρετανικό δημοψήφισμα είναι ευδιάκριτα «αποθαρρυντικό».

Είναι δύσκολο αυτή τη στιγμή να «πουλήσεις» την Ευρωπαϊκή Ενωση. Πιέζεται οικονομικά, είναι διασπασμένη πολιτικά και δεν μπορεί να συμφωνήσει σε μια στρατηγική για την αντιμετώπιση των μεταναστών και των προσφύγων που έρχονται στην Ευρώπη. Αυτό τοποθετεί αυτόματα το πιο ισχυρό πολιτικό επιχείρημα των υποστηρικτών του Brexit: τη μετανάστευση.

Πολλές πολιτικές αναλύσεις εκτός Μεγάλης Βρετανίας στηρίζονται στην εκτίμηση ότι η ΕΕ θα βρει φέτος αποτελεσματική στρατηγική για την προσφυγική κρίση. Αλλά αυτό μοιάζει με ευσεβή πόθο.

Οι αντικειμενικοί παράγοντες που προκαλούν τις μεταναστευτικές ροές, ο πόλεμος στη Μέση Ανατολή, η προσδοκία μιας καλύτερης ζωής, τα κέρδη των δουλεμπόρων, θα υφίστανται και το 2016. Αν οι προσφυγικές ροές συνεχιστούν στα σημερινά επίπεδα ή ακόμα και αυξηθούν το 2016, οι πολιτικές συνέπειες για την ΕΕ μπορεί να είναι τρομερές, απειλώντας τη θέση της καγκελαρίου Ανγκελα Μέρκελ στο Βερολίνο και προκαλώντας βαθύτερο χάσμα μεταξύ της Γερμανίας και των Ευρωπαίων εταίρων.

Υπάρχει κάτι που μπορεί να πάει απροσδόκητα καλά το 2016; Και βέβαια. Μια ισχυρή πιθανότητα είναι ο ISIS να υποστεί σημαντικές ήττες στη διάρκεια των επόμενων 12 μηνών, τουλάχιστον στο Ιράκ και στη Συρία (μπορεί να συνεχίσει να αναπτύσσεται στη Λιβύη και τη Βόρεια Αφρική).

Ο τρόμος που προκλήθηκε από την τρομοκρατική επίθεση στο Παρίσι τον Νοέμβριο απέκρυψε το γεγονός ότι οι τζιχαντιστές έχουν ουσιαστικά χάσει έδαφος τις τελευταίες εβδομάδες. Ο ιρακινός στρατός, στηριγμένος από τις αεροπορικές επιδρομές, κατάφερε να επανακαταλάβει το Ραμάντι. Το 2016 αναμένεται να έχει περαιτέρω πρόοδο και ίσως καταφέρει να διώξει τον ISIS από τη Μοσούλη.

Τα κακά νέα, παρ' όλα αυτά, είναι ότι αν ο ISIS χάσει έδαφος στην ενδοχώρα του, θα έχει περισσότερα κίνητρα να αντεπιτεθεί με τρομοκρατικές επιθέσεις στην Ευρώπη. Τις πρώτες μέρες του 2016 είδαμε ήδη συναγερμούς σε Μόναχο και Αμστερνταμ.

Η απειλή της τρομοκρατίας είναι δυστυχώς ένα πεδίο που πιστεύω ότι πρέπει να στοιχηματίσουμε στη «συνέχεια» τη φετινή χρονιά.

© The Financial Times Limited 2016. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation