Η Ευρώπη πρέπει να ξυπνήσει από τον λήθαργο

Στον πολιτικό λόγο της Ευρώπης είναι βαθιά εδραιωμένη η αντίληψη, όχι μόνο στην αριστερά, ότι τίποτα κακό δεν συμβαίνει στον κόσμο χωρίς με κάποιον τρόπο να ευθύνεται η Δύση γενικότερα και οι ΗΠΑ ειδικότερα.

Αυτή είναι η νοοτροπία που αντιμετωπίζει τον Σαντάμ Χουσεΐν ως θύμα, τον Ούγκο Τσάβεζ ως ήρωα και τον Βλαντιμίρ Πούτιν, το προπύργιο ενάντια στον επεκτατισμό του ΝΑΤΟ. Η μαζική δολοφονία Παριζιάνων θεατών και Ρώσων τουριστών μπορεί να είναι εγκλήματα, αλλά είναι σίγουρα και το προϊόν της αδικαιολόγητης παρέμβασης μεγάλων δυνάμεων.

Αρκεί να ακούσει κανείς τον Τζέρεμι Κόρμπιν. Ο ηγέτης του βρετανικού εργατικού κόμματος δεν μπορεί να αναφερθεί στις θηριωδίες των τζιχαντιστών, χωρίς να επισημάνει και τα υποτιθέμενα εγκλήματα των ΗΠΑ: την πολιορκία της Φαλούτζα, ή τη δολοφονία αντί για την προσαγωγή του Οσάμα μπιν Λάντεν. «Δημιουργήσαμε μια κατάσταση που εξέθρεψε ορισμένες από αυτές τις δυνάμεις», ήταν η άποψη του κ. Κόρμπιν για τη σφαγή στο Παρίσι.

Αυτό δεν σημαίνει πως δεν μπορεί να ασκηθεί κριτική στη Δύση, η οποία δεν αρχίζει ή τελειώνει με την εισβολή στο Ιράκ. Μου φαίνεται απίστευτο το ότι η Σαουδική Αραβία αντιμετωπίζεται ακόμα ως σύμμαχος, την ώρα που εξάγει την ακραία μορφή του ισλαμισμού, στην οποία βασίζονται τα πιστεύω των τζιχαντιστών. Μετά είναι η καλή σχέση με τον Αμπντέλ Φατάχ αλ Σίσι της Αιγύπτου, ο οποίος άνοιξε την πόρτα στο ISIS με τη βίαιη καταστολή της Μουσουλμανικής Αδελφότητας. Με το αργό πετρέλαιο και τις αυταρχικές κυβερνήσεις, η Μέση Ανατολή είναι το νεκροταφείο οποιασδήποτε εξωτερικής πολιτικής βασίζεται σε αρχές.

Kαμία από αυτές τις υποκρισίες της Δύσης δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να απαλλάξει το αυτοαποκαλούμενο Ισλαμικό Κράτος. Αυτοί που θεωρούν καλύτερο να εξηγούν από το να καταδικάζουν, ξεχνούν ότι με μεγάλη διαφορά τα περισσότερα θύματα των εγκλημάτων του ISIS είναι μουσουλμάνοι στο Ιράκ, στη Συρία και πιο πρόσφατα στη Βηρυτό.

Ξεχνούν επίσης ότι το χαλιφάτο αντικαθιστά την ελευθερία με τη θεοκρατική δικτατορία, καταπιέζει τις γυναίκες και δολοφονεί τους ομοφυλόφιλους. Η ιδέα ότι η Δύση πρέπει να επωμιστεί και αυτή την ευθύνη εδράζεται σε έναν διαβρωτικό ηθικό σχετικισμό που είναι τυφλός στο απόλυτο κακό αυτών που σκοτώνουν και λεηλατούν. H αδιάκριτη χρήση βίας είναι φρικαλέα. Απαιτεί μια δίχως περιστροφές καταδίκη. Τελεία.

Ένα ερώτημα είναι αν υπάρχει κανείς που ενδιαφέρεται για το τι πιστεύει ο κ. Κόρμπιν. Tα γεγονότα που διαμόρφωσαν τη σκέψη του ηγέτη του εργατικού κόμματος είναι ο πόλεμος του Βιετνάμ και οι βρόμικες καμπάνιες της CIA στην Κεντρική και Λατινική Αμερική, στη διάρκεια της δεκαετίας του 1970. Δεν έχει βγει ακόμα από την εποχή εκείνη. Δεν θα γίνει ποτέ πρωθυπουργός. Ακόμα και ο Φιντέλ Κάστρο πιστεύει ότι έχει έρθει η ώρα να τα αφήσουμε πίσω μας όλα αυτά και να προχωρήσουμε.

Αλλά η απάντηση του κ. Κόρμπιν εκφράζει ένα ευρύτερο ρεύμα της ευρωπαϊκής σκέψης, έναν εφησυχασμό που παίρνει τον Διαφωτισμό ως κάτι δεδομένο και δεν έχει τη βούληση να υπερασπιστεί τις βασικές του αξίες. Είναι για κάποιο λόγο πιο εύκολο να κατηγορεί κανείς τη Δύση από το να παραδεχτεί ότι υπάρχουν αυτοί για τους οποίους η ελευθερία, η ανοχή και το κράτος δικαίου είναι εκ φύσεως εχθροί.

Το είδαμε αυτό όταν ο κ. Πούτιν ανέτρεψε τη μεταπολεμική τάξη της ηπείρου, στέλνοντας τον στρατό του στην Ουκρανία. Η αντίδραση των περισσότερων από την αριστερά αλλά και από τη δεξιά ήταν να ρίξουν το λάθος στο ΝΑΤΟ και στην απόφασή του να καλωσορίσει τις νέες δημοκρατίες της ανατολικής και της κεντρικής Ευρώπης.

Είναι πολλοί περισσότεροι αυτοί που έχουν αποφασίσει, μετά τις αποκαλύψεις του Έντουαρντ Σνόουντεν, ότι η βασική απειλή για τις ελευθερίες της Ευρώπης προέρχεται από τις ηλεκτρονικές υποκλοπές από τις εγχώριες μυστικές υπηρεσίες, παρά από τους τζιχαντιστές που κραδαίνουν καλάσνικοφ και φορούν γιλέκα αυτοκτονίας.

Η ελπίδα είναι ότι η ισορροπία θα αλλάξει μετά τις επιθέσεις στο Παρίσι.

Το προπατορικό αμάρτημα ήταν η υπόθεση πως το τέλος του ψυχρού πολέμου σήμαινε πράγματι και το τέλος της ιστορίας. O εφησυχασμός αυτός βασιζόταν στην πεποίθηση ότι είχαν βρεθεί τα όρια της πολιτικής και των οικονομικών. Οι φιλελεύθερες αγορές θα δημιουργούσαν μόνιμη ευημερία, ενώ ο πολιτικός πλουραλισμός θα γινόταν το τελικό σύστημα διακυβέρνησης. Η διεθνής τάξη θα ξαναχτιζόταν στα πρότυπα της ευρωπαϊκής πολυμέρειας.

Η πρώτη ψευδαίσθηση διαλύθηκε από την χρηματοπιστωτική κρίση του 2008, αλλά οι κυβερνήσεις και οι ψηφοφόροι δεν έχουν εγκαταλείψει ακόμα την ιδέα ότι η δημοκρατία είναι ο φυσικός προορισμός της πολιτικής. Όταν τα πράγματα πάνε στραβά –όπως με τις τρομοκρατικές επιθέσεις της Αλ Κάιντα και του ISIS και τον ρεβανσισμό της Ρωσίας– η ενστικτώδης αντίδραση είναι να αντιμετωπίζονται ως εξαιρέσεις. Αλλά τώρα τα πράγματα είναι πιο σοβαρά, κυρίως με την εισροή στην περιφέρεια της Ευρώπης προσφύγων που φεύγουν να γλυτώσουν από την βία και το χάος.

Αυτό που χρειάζεται είναι ετοιμότητα για αγώνα. Αυτό σημαίνει πολλά περισσότερα από την αποστολή περισσότερων μαχητικών κατά του ISIS, αν και υπάρχουν πολύ καλοί λόγοι υπέρ μιας κλιμάκωσης της στρατιωτικής δράσης. Αγώνας σημαίνει την αναγνώριση ότι οι αξίες που έχουν διαμορφώσει τις κοινωνίες μας δεν μπορούν να θεωρούνται δεδομένες και ότι η μεταμοντέρνα τάξη πραγμάτων που διαφαινόταν μετά το 1989 απέχει πολύ από την πραγματικότητα. Σημαίνει επίσης πως ακόμα και όταν αντιμάχονται τους εχθρούς της ελευθερίας και της ανοχής, οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις πρέπει να αντιμετωπίσουν την περιθωριοποίηση και τις υλικές στερήσεις στις δικές τους κοινωνίες.

Αυτό με την σειρά του απαιτεί την βούληση να αποδεχτεί κανείς πως θα υπάρξει κόστος. Αλλά όποιος έχει μια εικόνα της ιστορίας του 20ου αιώνα θα γνωρίζει πως οι σημερινές ελευθερίες ήρθαν με μεγάλο τίμημα. Ούτε πρέπει να πιστεύουμε ότι οι κυβερνήσεις δεν θα χρειαστεί να κάνουν δύσκολους συμβιβασμούς – και στην Συρία – για να αποκατασταθεί η τάξη.

Πάνω από όλα έχει έρθει η ώρα για τους Ευρωπαίους να νιώσουν περήφανοι για όσα έχουν χτίσει και να αναγνωρίσουν ότι απειλούνται. Στους δρόμους του Παρισιού αυτήν την εβδομάδα ο κόσμος έδειξε να μην είναι διατεθειμένος να τρομάξει από τους δολοφόνους.

Αν η Ευρώπη δεν υπερασπιστεί τις αξίες της, ποιος θα το κάνει;

© The Financial Times Limited 2015. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation