Πώς τα κομπιούτερ θα χάσουν τον έλεγχο των αγορών

Oι επενδυτές είχαν πολλούς λόγους αυτή τη χρονιά για να είναι ανήσυχοι για τις τιμές του πετρελαίου.

Τώρα έχουν έναν ακόμα: Ο Τίμοθι Μάσαντ, επικεφαλής της Επιτροπής Διαπραγµάτευσης Προθεσµιακών Εµπορευµατικών Συναλλαγών των ΗΠΑ (CFTC), αποκάλυψε την Τετάρτη πως σημειώθηκαν 35 περίεργα «στιγμιαία κραχ» στις αμερικανικές αγορές πετρελαίου φέτος.

Ναι, καλά διαβάσατε: σύμφωνα με ερευνητές της CFTC, σε πάνω από τριάντα περιπτώσεις οι τιμές για την αμερικανική ποικιλία του αργού WTI ανεβοκατέβηκαν τόσο απότομα που χαρακτηρίστηκαν ως στιγμιαία κραχ. Αυτό σημαίνει ότι οι τιμές βούτηξαν 200 μονάδες βάσης σε λιγότερο από μία ώρα, προτού ανακάμψουν κατά τουλάχιστον 75 μονάδες βάσης.

Ακόμα και αν ο ορισμός για το στιγμιαίο κραχ είναι λίγο αυθαίρετος, οι διακυμάνσεις αυτές γίνονται όλο και πιο συχνές, όχι μόνο στις αγορές πετρελαίου. Οι επενδυτές σοκαρίστηκαν αυτή τη χρονιά, όταν η τιμή ορισμένων ETF βούτηξε πάνω από 50% σε λιγότερο από μία ώρα. Περίπου πριν από ένα χρόνο, παρόμοιοι σπασμοί σημειώθηκαν και στην αγορά αμερικανικών ομολόγων.

Ωστόσο, η έρευνα της CFTC δείχνει ότι το πρόβλημα πηγαίνει αρκετά πέρα από αυτά τα εντυπωσιακά επεισόδια: τα στιγμιαία κραχ επηρεάζουν και τους μέχρι τώρα βαρετούς τομείς των εμπορευμάτων, όπως το καλαμπόκι.

Γιατί; Ρωτήστε έναν τραπεζίτη και θα σπεύσει να ρίξει τις ευθύνες στο ρυθμιστικό πλαίσιο. Το επιχείρημα είναι πως οι μεταρρυθμίσεις που εφαρμόστηκαν μετά την κρίση του 2008 έκαναν τις τράπεζες να αποστρέφονται τόσο πολύ την ανάληψη ρίσκου, ώστε να μη λειτουργούν πια ως βασικοί διαχειριστές, έτοιμες να πουλήσουν ή να αγοράσουν, όταν οι επενδυτές θέλουν να κάνουν συναλλαγές -που σημαίνει ότι σε μια κρίση εξαφανίζεται η ρευστότητα, προκαλώντας τις έντονες μεταβολές των τιμών.

Αλλά ο κ. Μάσαντ εντοπίζει αλλού την αιτία: τους αλγόριθμους που χρησιμοποιούνται στο trading υψηλής συχνότητας. Είναι ένα πολύ βασικό κομμάτι του παζλ. Τα τελευταία χρόνια, η χρήση αυτοματοποιημένων υπολογιστικών προγραμμάτων έχει επεκταθεί τόσο γρήγορα που η CFTC υποστηρίζει πως συμμετέχουν στο 50% των συναλλαγών για τα μέταλλα και τα προθεσμιακά συμβόλαια στην ενέργεια και το 67% όλων των συμβολαίων για τα treasuries. Αν οι αγορές ήταν σαν το διαστημόπλοιο στην ταινία 2001: Η Οδύσσεια του Διαστήματος, θα ήταν ο Χαλ, το κομπιούτερ του σκάφους.

Το κρίσιμο σημείο είναι πως αυτά τα αυτοματοποιημένα προγράμματα συναλλαγών -όπως ο Χαλ- δεν έχουν ανθρώπινη κρίση. Όταν μια κρίση ξεσπάει και οι τιμές καταγράφουν μεγάλες μεταβολές, οι υπολογιστές δεν «κάνουν απλά ένα μεγάλο διάλειμμα για καφέ» και περιμένουν να επιστρέψει η κοινή λογική, λέει ο κ. Μάσαντ. Αντίθετα τείνουν να κάνουν περισσότερες συναλλαγές, προκαλώντας αυτά τα στιγμιαία κραχ.

Αυτό δεν δημιουργεί πονοκέφαλο μόνο για τους επενδυτές. Αποτελεί και μια πρόκληση για τις ρυθμιστικές αρχές, όχι μόνο γιατί προσωπικότητες όπως η Χίλαρι Κλίντον, η υποψήφια των Δημοκρατικών, έχουν αναφερθεί επανειλημμένα στο ζήτημα. Και το πρόβλημα για τους φορείς άσκησης πολιτικής είναι πως η αντιμετώπιση του φαινομένου είναι αρκετά δύσκολη.

Θεωρητικά υπάρχουν τρεις δρόμοι που μπορούν να ακολουθήσουν. Πρώτον, μπορούν να προσπαθήσουν να τραβήξουν από την πρίζα τους υπολογιστές ή να τους επιβραδύνουν (φορολογώντας τις συναλλαγές ή βάζοντας όριο στις ταχύτητες). Δεύτερον, μπορούν να ενθαρρύνουν τις τράπεζες να διατηρήσουν τον ρόλο τους ως βασικοί διαχειριστές της αγοράς. Τρίτον, μπορούν να αποδεχτούν ότι οι ακραίες μεταβολές είναι αναπόφευκτες και να προσπαθήσουν να περιορίσουν τον αντίκτυπό τους, επιβάλλοντας για παράδειγμα μεγάλα διαλείμματα στις συναλλαγές σε μια ολόκληρη αγορά, ή προσπαθώντας να εντοπίσουν πότε οι υπολογιστές θα βαρέσουν κόκκινο.

Στην πράξη, η CFTC έχει εστιάσει στον τρίτο δρόμο. Ο κ. Μάσαντ αποκάλυψε αυτή την εβδομάδα σχέδια της υπηρεσίας του για τον έλεγχο των αλγόριθμων που χρησιμοποιούν οι traders και τον περιορισμό όσων φαίνεται πιθανό να συμπεριφερθούν περίεργα, όταν εξαφανίζεται η ρευστότητα. Η υπηρεσία θέλει επίσης μεγαλύτερη εποπτεία των traders υψηλής συχνότητας και κινήσεις για την ενίσχυση των «αυτόματων διακοπτών» που μπορούν να διακόψουν εν ριπή οφθαλμού τις συναλλαγές.

Τα μέτρα αυτά είναι λογικά αλλά δεν πρόκειται να σταματήσουν τα στιγμιαία κραχ, αν δεν ληφθούν και πιο ισχυρά μέτρα. Η βιομηχανία διαχείρισης ενεργητικού προβάλλει ενστάσεις στο κλείσιμο των υπολογιστών ή της επιβράδυνσής τους, με τρόπο που θα αυξάνει το κόστος τους για τους traders σε φυσιολογικούς καιρούς.

Και δεν υπάρχει διάθεση από τις ρυθμιστικές αρχές να πάρουν πίσω τις μεταρρυθμίσεις που εισήγαγαν μετά την κρίση και να ενθαρρύνουν τις τράπεζες να αναλάβουν ρόλο βασικού διαχειριστή της αγοράς. Σε κάθε περίπτωση, η πραγματοποίηση συναλλαγών μέσω αλγορίθμων έχει γίνει τόσο διαδεδομένη τα τελευταία πέντε χρόνια που ακόμα και αν υπάρξουν ρυθμιστικές μετατοπίσεις, δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι οι τράπεζες θα θέλουν να αποκτήσουν ξανά ρόλο βασικού διαχειριστή.

Οπότε η CFTC και άλλοι έχουν κολλήσει. Μπορούν να συνεχίσουν να μετράνε επιμελώς τα στιγμιαία αυτά κραχ. Αλλά δεν μπορούν να τα αποτρέψουν.

Το μόνο αισιόδοξο στοιχείο είναι πως όσα περισσότερα κραχ προκύψουν, τόσο μεγαλύτερη θα είναι η πιθανότητα οι επενδυτές να μάθουν να τα ξεπερνούν. Και φυσικά κάποιοι πονηροί επενδυτές θα μάθουν πώς να εκμεταλλεύονται αυτές τις περιοδικές έντονες διακυμάνσεις των τιμών, χρησιμοποιώντας το ανθρώπινο μυαλό τους.

© The Financial Times Limited 2015. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation