Τρεις μεγάλες ιδέες από τον νικητή του Νόμπελ Οικονομίας

Ο Angus Deaton κέρδισε το φετινό Νόμπελ Οικονομίας για μια σειρά από σημαντικά ευρήματα στη μελέτη της κατανάλωσης, τα οποία έχουν επηρεάσει τις εφαρμοζόμενες πολιτικές και τις πανεπιστημιακές σπουδές σε όλο τον κόσμο.

Από την παγκόσμια ανισότητα μέχρι την παροχή ξένης βοήθειας, ο 69χρονος Σκοτσέζος ακαδημαϊκός δεν έχει διστάσει να παρέμβει σε ευαίσθητα θέματα που συνδέονται με τα ερευνητικά του ενδιαφέροντα.

Λίγες ώρες μετά την είδηση για το βραβείο που έλαβε, ο κ. Deaton μοιράστηκε με τους Financial Times τις ενίοτε αμφιλεγόμενες ιδέες του σε τρεις από τους πιο σημαντικούς τομείς πάνω στους οποίος έχει εργαστεί.

Ανισότητα

Από την άνοδο των αριστερών λαϊκιστών όπως ο Jeremy Corbyn στο Ηνωμένο Βασίλειο, έως την αναπάντεχη επιτυχία του «Κεφαλαίου στον 21ο αιώνα» του Thomas Piketty, η ανισότητα έχει αποδειχθεί ένα από τα πιο κρίσιμα ζητήματα αυτής της δεκαετίας.

Ο κ. Deaton συμφωνεί ότι είναι σημαντικό, αλλά έχει μία κάπως διαφορετική άποψη από πολλούς συναδέλφους του, που έχουν μελετήσει τις οικονομικές ανισότητες. «Η ανισότητα είναι κάτι εξαιρετικά πολύπλοκο, το οποίο είναι καλό και κακό ταυτόχρονα», υποστηρίζει.

Ο καθηγητής του Princeton πιστεύει ότι η υπερβολική ανισότητα μπορεί να έχει αρνητικές συνέπειες, από την παρακμή των δημόσιων υπηρεσιών έως τη διάβρωση της δημοκρατίας. Αλλά την ίδια στιγμή, οι ανισότητες μπορεί να είναι το προϊόν της επιτυχίας, για παράδειγμα όταν είναι το αποτέλεσμα της επιτυχημένης επιχειρηματικότητας. «Η επιτυχία θρέφει την ανισότητα και δεν θες να πνίξεις την επιτυχία», προσθέτει.

Επίσης διατηρεί τις αμφιβολίες του για μέτρα όπως οι πολύ υψηλοί φόροι εισοδήματος ως αντίδοτο στη διεύρυνση των ανισοτήτων. «Διαθέτουμε ήδη αναδιανεμητικές πολιτικές. Το να βάλουμε ένα φόρο 85% για τα ανώτερα εισοδήματα δεν πρόκειται να φέρει πολλά έσοδα», αναφέρει.

Ξένη βοήθεια

Στα οικονομικά της ανάπτυξης (development economics) έχει κυριαρχήσει η διαμάχη για την αποτελεσματικότητα της ξένης βοήθειας, με ορισμένους όπως ο William Easterly, καθηγητής στο NYU, να υποστηρίζουν πως μπορεί να κάνει περισσότερο κακό παρά καλό.

Ο κ. Deaton αναγνωρίζει ότι η παροχή ξένης βοήθειας μπορεί να είναι εξαιρετικά χρήσιμη, όταν για παράδειγμα συνεισφέρει στην κατασκευή νοσοκομείων και στη θεραπεία παιδιών, τα οποία σε διαφορετική περίπτωση θα πέθαιναν.

«Δεν μπορεί παρά να είναι κάτι καλό», λέει.

Ωστόσο, όπως και ο κ. Easterly, πιστεύει ότι η υπερβολική βοήθεια μπορεί να έχει απρόβλεπτες συνέπειες, όπως στην ενίσχυση της διαφθοράς και στην πρόκληση κοινωνικών εντάσεων ανάμεσα στις κυβερνώσες ελίτ και στον λαό.

Στο βιβλίο του «The Great Escape», που δημοσιεύτηκε το 2013, κάνει δύο ξεκάθαρες προτάσεις. Η πρώτη είναι να μπει όριο στην ποσότητα της ξένης βοήθειας σε κάθε χώρα, ανάλογα με τα έσοδά της, ας πούμε στο 50%.

Η δεύτερη είναι να προωθηθεί «μια ατζέντα για τα παγκόσμια δημόσια αγαθά» που θα διασφαλίζει ότι περισσότερα χρήματα από την ξένη βοήθεια θα ξοδεύονται για την αντιμετώπιση μακροχρόνιων προβλημάτων όπως οι θανατηφόρες ασθένειες, ακόμα και αν αυτό σημαίνει ότι πρέπει να υπάρξει περισσότερη χρηματοδότηση για την έρευνα στον ανεπτυγμένο κόσμο.

«Είμαι υπέρ του να δοθούν χρήματα όχι μόνο για την Αφρική, αλλά στην Αφρική», λέει ο κ. Deaton, απηχώντας τις απόψεις του συναδέλφου του Jagdish Bhagwati.

Μέτρηση της φτώχιας

Τον περασμένο μήνα η Παγκόσμια Τράπεζα αναθεώρησε το επίσημο όριο για τη φτώχεια, στο 1,25 δολάριο την ημέρα από 1,90 δολάριο προηγουμένως. Ο κ. Deaton, παλιός πολέμιος του ορίου για τη φτώχια, εκτιμά ότι πρόκειται για μια βελτίωση, αν και παραμένει σκεπτικός.

«Το να εστιάζουμε στον αριθμό των ανθρώπων που βρίσκονται κάτω από το όριο είναι σαν να κυνηγάμε έναν μονόκερο στο δάσος», είπε στους F.T. «Δεν είμαι σίγουρος ότι είναι η καλύτερη επιλογή για την Παγκόσμια Τράπεζα να δεσμευτεί σε ένα τέτοιο στόχο».

Ο ίδιος πιστεύει πως η φτώχια δεν έχει να κάνει μόνο με το εισόδημα και φέρνει ως παράδειγμα την Ινδία, η οποία έχει σημειώσει μεγάλη πρόοδο όσον αφορά στο κατά κεφαλήν εισόδημα αλλά τα αποτελέσματα στην παιδεία και την υγεία είναι φτωχά.

«Ακολουθώ σε μεγάλο βαθμό τον τρόπο σκέψης του Αmartya Sen, αν και με ενδιαφέρει περισσότερο από ό,τι εκείνον το ζήτημα της μέτρησης» τονίζει, αναφερόμενος στον οικονομολόγο του Χάρβαρντ και νομπελίστα που υποστηρίζει την ανάγκη να κινηθεί κανείς πέρα από τα χρήματα για να καταλάβει τις αλλαγές στην ευημερία.

«Μιλάμε για κάτι παραπάνω από τη μέτρηση του εισοδήματος, αν και φυσικά μπορεί κανείς να μετρήσει και άλλα πράγματα».

© The Financial Times Limited 2015. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation