Μία προσφυγική κρίση από την οποία η Ευρώπη δεν μπορεί να ξεφύγει

Το τελευταίο πράγμα το οποίο η ΕΕ επιθυμούσε να αντιμετωπίσει είναι μία παλίρροια προσφύγων. Η κρίση στην ευρωζώνη, η διαμάχη με τη Ρωσία για την Ουκρανία και η απόφαση του Ηνωμένου Βασιλείου να διεξάγει δημοψήφισμα για τη συμμετοχή του στην ΕΕ, αποτελούν αρκετές προκλήσεις. Τώρα έρχεται μία κρίση που είναι τόσο έντονη όσο και δύσκολα διαχειρίσιμη. Ωστόσο, η ΕΕ δεν μπορεί να διαλέξει με τι θα έρθει αντιμέτωπη. Οφείλει να ανταποκριθεί σε αυτό που βρίσκεται μπροστά της.

Οι απελπισμένοι άνθρωποι που φτάνουν στις ευρωπαϊκές ακτές δημιουργούν τρομακτικές ηθικές, πολιτικές και πρακτικές δυσκολίες. Αλλά πρέπει να βρεθεί ένας τρόπος διαχείρισής τους, χωρίς να θυσιάζονται οι αξίες επάνω στις οποίες έχει οικοδομηθεί η μοντέρνα Ευρώπη.

Για να αποφασίσει τι να κάνει, η ΕΕ πρέπει να τραβήξει ένα διαχωριστικό όριο μεταξύ προσφύγων και μεταναστών. Οι χώρες έχουν νομικές και ηθικές υποχρεώσεις απέναντι στους πρόσφυγες. Δεν έχουν τέτοιου είδους υποχρεώσεις απέναντι σε άλλους μετανάστες. Η συμπόνοια για τους απελπισμένους πρέπει να διαχωρίζεται από μία πιο ψύχραιμη αξιολόγηση των πλεονεκτημάτων και μειονεκτημάτων της μετανάστευσης. Ενδεχομένως είναι χρήσιμο να επιχειρηματολογήσει κανείς ότι οι πρόσφυγες μπορούν να προσφέρουν οικονομικά οφέλη στη χώρα που τους δέχεται. Σε πολλές περιπτώσεις, αναμφίβολα, πολυμήχανοι άνθρωποι που επιθυμούν πάρα πολύ να μπουν στη χώρα, θα κάνουν ακριβώς αυτό. Αλλά αυτός δεν είναι ο λόγος για τον οποίο θα έπρεπε να γίνουν δεκτοί.

Και πάλι, θα είναι δύσκολο να πείσει κανείς τον κόσμο να δεχθεί αυτή τη διάκριση, επειδή οι αριθμοί έχουν μεγαλώσει. Σύμφωνα με τον Οργανισμό Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης, η Ευρώπη θα δεχθεί μέχρι και ένα εκατομμύριο αιτήσεις για άσυλο φέτος – νούμερο άνευ προηγουμένου. Από αυτούς, περίπου 350 με 450.000 πιθανώς θα χαρακτηριστούν πρόσφυγες. Σε σύγκριση με προηγούμενες κρίσεις, είναι λιγότεροι οι άνθρωποι που προέρχονται από γειτονικές της ΕΕ χώρες (ο πόλεμος στην πρώην Γιουγκοσλαβία στάθηκε η αιτία της αύξησης των αιτούντων ασύλου στις αρχές της δεκαετίας του 1990), ενώ εκείνοι που φτάνουν από πιο μακριά είναι περισσότεροι. Η προέλευση των ροών ποικίλει: Κατά το πρώτο μισό του 2015, οι Σύροι, οι Αφγανοί, οι Ιρακινοί και οι Ερυθραίοι αντιστοιχούσαν στο 39% όλων των αιτούντων ασύλου.

Ο αριθμός των αιτούντων που θα γίνουν δεκτοί φέτος θα εξακολουθεί να ανέρχεται μόλις στο 0,1% του πληθυσμού της ΕΕ, νούμερο εύκολα διαχειρίσιμο. Οι αριθμοί των ανθρώπων που φτάνουν στην ΕΕ είναι επίσης μικροί σε σχέση με το συνολικό αριθμό προσφύγων. Ο αριθμός των βίαια εκτοπισμένων ανθρώπων στον κόσμο, στα τέλη του περασμένου έτους, ήταν 59,5 εκατομμύρια. Επιπλέον, σχεδόν τα δύο τρίτα των εκτοπισμένων παραμένουν στις χώρες τους, ενώ το 86% όλων των προσφύγων είναι σε αναπτυσσόμενες χώρες. Η Τουρκία φιλοξενεί τουλάχιστον 1,7 εκατ., ο Λίβανος 1,3 και η Ιορδανία ένα εκατομμύριο. Δεδομένων του μεγέθους και της ευημερίας της ΕΕ, το καθήκον που έχει μπροστά της είναι σχετικά μηδαμινό.

Δεν πρόκειται για υποτίμηση των προκλήσεων. Δεδομένης της αστάθειας στη Μέση Ανατολή και την Αφρική, τα νούμερα των ειλικρινών προσφύγων πιθανώς θα αυξηθούν. Επιπρόσθετα, η ΕΕ μοιάζει να έχει χάσει τον έλεγχο των συνόρων της. Έτσι, πολλοί περισσότεροι πρόσφυγες, καθώς και πολλοί που δε δικαιούνται τόσο αυτό το χαρακτηρισμό, σίγουρα θα έρθουν.

Επομένως, πώς θα έπρεπε οι Ευρωπαίοι και οι σύμμαχοί τους, ιδιαίτερα οι Ηνωμένες Πολιτείες, να ανταποκριθούν;

Βραχυπρόθεσμα, θα πρέπει να γίνει επεξεργασία των υποθέσεων των ανθρώπων που έρχονται. Η Γερμανία έχει δηλώσει πως αναμένει να δεχθεί 800.000 αιτούντες ασύλου, ή το 1% του πληθυσμού της, φέτος – ο μεγαλύτερος αριθμός που έχει ποτέ καταγραφεί σε μέλος του ΟΟΣΑ. Αλλά η απόφασή της να το κάνει προκαλεί τεράστιες πιέσεις στο εσωτερικό της ΕΕ. Ο Ζαν Κλωντ Γιούνκερ, ο πρόεδρος της Επιτροπής, έχει προτείνει να διαμοιραστούν οι πρόσφυγες στα κράτη μέλη. Οι υπουργοί της ΕΕ πράγματι ψήφισαν την Τρίτη ώστε να μετεγκατασταθούν 120.000 άνθρωποι σε όλη την ήπειρο μέσα στα επόμενα δύο χρόνια. Αλλά τα μέλη διαφοροποιούνται σε μεγάλο βαθμό στην πραγματική τους προθυμία να φιλοξενήσουν πρόσφυγες. Σε κάθε περίπτωση, από τη στιγμή που βρίσκονται εντός των ορίων της ελεύθερης περιοχής Σένγκεν, οι άνθρωποι δεν μπορούν να περιοριστούν. Θα μετακινηθούν προς οπουδήποτε περιμένουν ότι η ζωή είναι καλύτερη. Η ΕΕ χρειάζεται μια κοινή πολιτική, τουλάχιστον για την περιοχή Σένγκεν. Η Βρετανία και οι Ηνωμένες Πολιτείες επίσης πρέπει να φιλοξενήσουν περισσότερους πρόσφυγες.

Αυτού του τύπου η αλληλεγγύη είναι απαραίτητη και σε ένα άλλο έργο: Στο να βοηθηθούν οι πρόσφυγες ώστε να ενσωματωθούν επιτυχώς. Αυτό θα είναι δύσκολο και δαπανηρό. Θα χρειαστούν βοήθεια για να μάθουν τη γλώσσα και να στεγαστούν. Οι πλούσιες χώρες θα αναγκαστούν να βοηθήσουν τις λιγότερο εύπορες. Μία αναζωογονημένη ευρωπαϊκή οικονομία επίσης θα βοηθήσει.

Αλληλεγγύη επιπλέον θα χρειαστεί για να βοηθηθούν οι χώρες των οποίων τα σύνορα υφίστανται πιέσεις, ιδιαίτερα η Ελλάδα και η Ιταλία. Είναι δύσκολο να δει κανείς τον τρόπο με τον οποίο θα διατηρηθεί η σημερινή Ευρώπη των ελεύθερων συνόρων, χωρίς μία καλά στηριγμένη οικονομικά προστασία των συνόρων της και μεταναστευτική υπηρεσία. Αλλά αυτό απαιτεί κοινές πολιτικές: Ένα τρομακτικό πολιτικό έργο.

Μία άλλη ανάγκη είναι να παραχθεί πολύ μεγαλύτερη αρωγή στα ευάλωτα κράτη που βρίσκονται στην πρώτη γραμμή της προσφυγικής κρίσης. Αυτό αφορά κυρίως εκείνους που συνορεύουν με τη Συρία. Ένα ιδιαίτερο ηθικό φορτίο βαραίνει τις χώρες των οποίων η ανευθυνότητα συνέδραμε την αποσταθεροποίηση μεγάλους μέρους της Μέσης Ανατολής – ιδιαίτερα των ΗΠΑ και του Ηνωμένου Βασίλειου που είναι ανάμεσά τους. Αλλά η Γαλλία έχει μέρος της ευθύνης αφού παρενέβη στη Λιβύη και μετά αποχώρησε. Το λιγότερο, αυτές οι χώρες οφείλουν να βοηθήσουν εκείνους που ζουν με τις συνέπειες των δικών τους πράξεων.

Τώρα έρχονται δύο εξαιρετικά δύσκολα έργα. Το πρώτο είναι να έρθει μια κάποια σταθερότητα στις αποσταθεροποιημένες χώρες. Για τους Ευρωπαίους, μεγαλύτερης σημασίας είναι η Συρία, το Ιράκ και η Λιβύη. Και, κατά τον ίδιο τρόπο, οι Ευρωπαίοι είναι απαραίτητο τουλάχιστον να προσπαθήσουν να σταματήσουν την εμπορία ανθρώπων από τη ρίζα της. Αυτό θα απαιτήσει ένα συνδυασμό διπλωματίας και εξαναγκασμού. Αν οι Ευρωπαίοι δεν είναι ικανοί να κάνουν ένα μεγάλο μέρος όλων αυτών, θα παραμείνουν στο έλεος των γεγονότων. Οι Ηνωμένες Πολιτείες πρέπει επίσης να παίξουν έναν πιο αποτελεσματικό ρόλο ως παραγωγοί τάξης, όχι αταξίας, σε σχέση με το ρόλο τους από το 2001 και μετά.

Οι Ευρωπαίοι θέλουν απλά να τους αφήσουν στην ησυχία τους. Αλλά η ΕΕ ζει σε έναν κόσμο χάους. Χρειάζεται να βρει έναν τρόπο να τα βγάλει πέρα, πέραν του να γίνει ένα φρούριο που αφήνει τους απελπισμένους να χάνονται πάνω στις άμυνές της. Έχει ανάγκη από μία ολοκληρωμένη και αποτελεσματική στρατηγική. Ναι, αυτή τη φορά τα αδύνατα θα πρέπει να γίνουν δυνατά.

© The Financial Times Limited 2015. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation