Αντιμέτωπη με τρίτο κύμα αποπληθωρισμού η παγκόσμια οικονομία

Η παγκόσμια οικονομία σηκώνει το φορτίο ενός τρίτου κύματος αποπληθωρισμού μέσα σε λιγότερο από μία δεκαετία.

Το πρώτο κύμα ήταν η στεγαστική κρίση στις ΗΠΑ και η παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση του 2008-09, το δεύτερο ήταν η κρίση της ευρωζώνης το 2011-12 και τώρα έρχεται το τρίτο, η κρίση στις αναδυόμενες αγορές.

Η σημερινή κρίση στις αναδυόμενες αγορές περιλαμβάνει όλα τα ξεχωριστά χαρακτηριστικά των προηγούμενων. Όλες οι κρίσεις στις αναδυόμενες ξεκινούν στις αγορές συναλλάγματος, προτού προχωρήσουν στις αγορές εμπορευμάτων, χρέους, μετοχών και τελικά φτάσουν στην πραγματική οικονομία. Η κρίση αυτή δεν είναι διαφορετική.

Τους επόμενους μήνες μπορεί να φτάσουν στον πάτο οι τιμές των χρεογράφων των αναδυόμενων αγορών, αλλά η εμπειρία μάς διδάσκει ότι μετά από χρόνια υπερβολικών επενδύσεων πρέπει να περάσουν χρόνια κεφαλαιακής στενότητας για να αποκατασταθεί η κεφαλαιακή πειθαρχία. Μια νέα «bull market» στις αναδυόμενες αγορές είναι ακόμα μακριά και η περίοδος 2002-2007 θα μείνει ως μια χρυσή εποχή.

Ο αντίκτυπος αυτής της κρίσης των αναδυόμενων στον ανεπτυγμένο κόσμο θα είναι λίγο διαφορετικός αυτή τη φορά. Το 1997 δημιούργησε ένα σοκ στις τιμές που αύξησε το πραγματικό εισόδημα και τα επίπεδα πραγματικής κατανάλωσης στον ανεπτυγμένο κόσμο. Σήμερα, μια κρίση στις αναδυόμενες θα δημιουργήσει ταυτόχρονα και ένα σοκ στον όγκο των εμπορικών συναλλαγών, λόγω της μεγαλύτερης διασύνδεσης με το παγκόσμιο ΑΕΠ και τις πολυεθνικές εταιρείες.

Το καθαρό αποτέλεσμα στα ανεπτυγμένα έθνη δεν θα είναι θετικό. Ελπίζω ότι η Επιτροπή της Fed θα αναγνωρίσει τα ρίσκα αυτά όταν θα εξετάσει τη νομισματική πολιτική τον Σεπτέμβριο. Θα το δούμε.

Ό,τι και αν συμβεί, ο αντίκτυπος αυτού του τρίτου αποπληθωριστικού κύματος δεν έχει φτάσει ακόμα στις όχθες της λίμνης Μίτσιγκαν, παρά τις σφιχτές αγορές απασχόλησης στις ΗΠΑ. Μπορεί να έχουν γίνει αισθητές οι χαμηλότερες τιμές στη βενζίνη, αλλά η πτώση στις τιμές των μεταποιημένων αγαθών από την Ασία είναι ακόμα μπροστά μας. Μια πιο σφιχτή νομισματική πολιτική στις ΗΠΑ και ένα πιο ισχυρό δολάριο απλώς θα ενισχύσουν αυτές τις επερχόμενες αποπληθωριστικές δυνάμεις.

Το σοκ που θα προκαλέσει το αποπληθωριστικό κύμα στον όγκο των εμπορικών συναλλαγών θα γίνει ορατό στα εμπορικά στοιχεία ανάμεσα στις ανεπτυγμένες και τις αναπτυσσόμενες οικονομίες. Οι Financial Times σημείωσαν πρόσφατα ότι οι υποτιμήσεις νομισμάτων δεν έχουν καταφέρει να τονώσουν τις εξαγωγές, ενώ περιόρισαν τις εισαγωγές. Συνολικά έχουν συρρικνώσει το παγκόσμιο εμπόριο.

Οπότε είναι πολύ σημαντικό να επιτραπεί στο εμπορικό έλλειμμα των ΗΠΑ να διευρυνθεί και να καλύψει το κενό στη συνολική ζήτηση που θα προκύψει από μια πτώση στην αγοραστική δύναμη στον αναπτυσσόμενο κόσμο. Μια πιο σφιχτή νομισματική πολιτική στις ΗΠΑ δεν θα είναι ούτε εδώ χρήσιμη.

Εν συντομία, το τρίτο αποπληθωριστικό κύμα σημαίνει ότι το παγκόσμιο ΑΕΠ θα παραμείνει κάτω από τα δυνητικά επίπεδα παραγωγής. Οι καθοδικές πιέσεις στις τιμές θα παραμείνουν και θα χρειαστεί συρρίκνωση και από την πλευρά της προσφοράς στα αναπτυσσόμενα έθνη προτού σταθεροποιηθούν οι τιμές. Μια περαιτέρω πτώση στη δυνητική παγκόσμια παραγωγή είναι πλέον αναπόφευκτη. Οι προσαρμογές στις προβλέψεις για το ΑΕΠ είναι μπροστά μας.

Ένα οικονομικό περιβάλλον χαμηλής οικονομικής ανάπτυξης και χαμηλών επιτοκίων θα διαμορφώσει τελικά τον αναπτυσσόμενο κόσμο. Όσοι ήλπιζαν ότι οι μακροπρόθεσμες ευκαιρίες που εμφανίζονταν για τα αναπτυσσόμενα κράτη θα τα προστάτευαν από τα βάσανα αυτά, θα πρέπει τώρα να αναθεωρήσουν τις απόψεις τους.

Οι προσαρμογές αυτές στην πλευρά της προσφοράς δεν μπορούν να αποφευχθούν ούτε με ένα νέο γύρο ανταγωνιστικών υποτιμήσεων. Αντίθετα, απλώς θα ενισχύσουν τα σοκ στις τιμές και στον όγκο των εμπορικών συναλλαγών. Μια σύσφιξη της νομισματικής πολιτικής στις ΗΠΑ και ένα πιο ισχυρό δολάριο καταλήγουν στο ίδιο πράγμα. Οποιαδήποτε από τις δύο αυτές πολιτικές θα μείωνε τη συνολική σε μια εποχή που είναι ήδη πολύ χαμηλή.

Γιατί να γίνει η προσαρμογή πιο επώδυνη;

Στο ξεκίνημα της χρονιάς φοβόμουν την υπόθεση της διαρθρωτικής οικονομικής στασιμότητας (secular stagnation), αλλά ήλπιζα ότι καθώς θα προχωρούσε η χρονιά, θα υποχωρούσε μαζί με την ανάκαμψη της κατανάλωσης στις ΗΠΑ. Στην πραγματικότητα έχει εξαπλωθεί, πλήττοντας και τον αναπτυσσόμενο κόσμο. Αυτή η εποχή της χαμηλής ονομαστικής ανάπτυξης και των χαμηλών επιτοκίων φαίνεται πιο μόνιμη από ποτέ.

Οι επενδυτές παραμένουν αντιμέτωποι με ένα δύσκολο ερώτημα. Τα αρνητικά επιτόκια στις καταθέσεις των τραπεζών δεν μπορούν να είναι ο δρόμος για την ευημερία, αλλά την ίδια στιγμή η υπόσχεση των χαμηλών ονομαστικών αποδόσεων στα χρεόγραφα φαίνεται να έχει ρίσκο.

Η απάντησή μου είναι να στοιχηματίσουν στην καινοτομία παρά να ελπίζουν να το λύσουν οι φορείς άσκησης πολιτικής. Ό,τι και αν διαβάζει κανείς, οι εταιρείες επενδύουν και καινοτομούν. Μόνο με την επένδυση στην καινοτομία μπορούμε να δραπετεύσουμε από αυτόν τον πληκτικό κόσμο. Διαφορετικά η μπάλα βρίσκεται στο γήπεδο των πολιτικών.

© The Financial Times Limited 2015. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation