Wolf: Οι ηγέτες της Κίνας πνίγονται σε... μια κουταλιά νερό

Δεν είμαι ούτε αρκετά έξυπνος για να κατανοήσω τη συμπεριφορά του «Mr. Market» -το μανιοκαταθλιπτικό επινόημα του γκουρού των επενδύσεων, Μπέντζαμιν Γκρέιαμ-, ούτε αρκετά χαζός για να πιστέψω ότι το κάνω. Αλλά σίγουρα έχει υπάρξει σε μια καταθλιπτική φάση. Πίσω από αυτό, φαίνεται πως υπάρχουν ανησυχίες σχετικά με την Κίνα. Έχει δίκιο ο Mr. Market που είναι ανήσυχος; Εν συντομία, ναι.

Πρέπει κανείς να διακρίνει ανάμεσα στο τι είναι άξιο ανησυχίας και τι όχι. Η πτώση του κινεζικού χρηματιστηρίου είναι στη δεύτερη κατηγορία. Αυτό που είναι άξιο ανησυχίας είναι το μέγεθος του έργου που αντιμετωπίζουν οι κινεζικές αρχές ενάντια στην προφανή ανικανότητά τους να διαχειριστούν αποτελεσματικά το σκάσιμο μίας απλής φούσκας του χρηματιστηρίου.

Τα χρηματιστήρια πράγματι βρίσκονται σε διόρθωση, με την κινεζική αγορά στην κορυφή. Μεταξύ των υψηλότερων επιπέδων της τον Ιούνιο και της Τρίτης, ο δείκτης της Σανγκάης έπεσε κατά 43%. Ωστόσο, το κινεζικό χρηματιστήριο παραμένει 50% υψηλότερα σε σχέση με τις αρχές του 2014. Η κατάρρευση της δεύτερης φούσκας του κινεζικού χρηματιστηρίου μέσα σε μία δεκαετία φαίνεται πως δεν έχει ολοκληρωθεί ακόμη.

Η κινεζική αγορά δεν είναι μια φυσιολογική αγορά. Ακόμη περισσότερο από τις πιο πολλές αγορές, είναι ένα καζίνο όπου κάθε παίκτης ελπίζει να βρει έναν «χειρότερο βλάκα» στον οποίο θα φορτώσει τις ακριβές μάρκες του πριν να είναι πολύ αργά. Μια τέτοια αγορά είναι καταδικασμένη σε τρομερή μεταβλητότητα. Αλλά οι ιδιοτροπίες της δεν λένε πολλά για την ευρύτερη κινεζική οικονομία.

Ωστόσο, τα γεγονότα στην κινεζική αγορά έχουν μία ευρύτερη σημασία, με δύο συναφείς τρόπους. Ο ένας είναι ότι οι κινεζικές αρχές αποφάσισαν να ρισκάρουν σημαντικούς πόρους, και ακόμη και την πολιτική τους εξουσία, στην (όπως ήταν αναμενόμενο ανεπιτυχή) προσπάθεια να σταματήσουν την κατάρρευση της φούσκας. Ο άλλος είναι ότι μάλλον οδηγήθηκαν στο να το κάνουν αυτό από την ανησυχία σχετικά με την οικονομία. Αν είναι αρκετά ανήσυχοι ώστε να στοιχηματίσουν σε μία τόσο άθλια ελπίδα, και εμείς οι υπόλοιποι θα πρέπει επίσης να ανησυχούμε.

Ούτε αυτός είναι ο μόνος λόγος για τον οποίο η συμπεριφορά των κινεζικών αρχών δημιουργεί λόγο ανησυχίας. Ο άλλος ήταν η απόφαση να υποτιμήσουν το γουάν στις 11 Αυγούστου. Αυτό το ίδιο είναι επίσης ένα ασήμαντο γεγονός, με μία σωρευτική υποτίμηση έναντι του αμερικανικού δολαρίου, μόνο της τάξης του 2,8% μέχρι στιγμής. Αλλά έχει σημαντικές επιπτώσεις.

Οι κινεζικές αρχές θέλουν χώρο για να κόψουν τα επιτόκια, όπως συνέβη την Τρίτη. Και πάλι, αυτό υπογραμμίζει τις ανησυχίες σχετικά με την υγεία της οικονομίας. Άλλη μία πιθανή επίπτωση είναι ότι το Πεκίνο μπορεί να επιδιώξει μία αναβίωση της ανάπτυξης που σχετίζεται με τις εξαγωγές. Αυτό το θεωρώ δύσκολο, αφού οι παγκόσμιες συνέπειες θα ήταν καταστροφικές. Αλλά είναι λογικό τουλάχιστον να ανησυχούμε για αυτή την αποσταθεροποιητική πιθανότητα.

Μία τελευταία πιθανή επίπτωση είναι ότι οι κινεζικές αρχές προετοιμάζονται να «υποστούν» φυγή κεφαλαίων. Αν γίνει αυτό, οι Ηνωμένες Πολιτείες θα πιαστούν στην ίδια την παγίδα τους. Η Ουάσινγκτον έχει επιδιώξει την απελευθέρωση της κίνησης κεφαλαίων από την Κίνα. Μπορεί μετά να χρειαστεί να ανεχτεί μία αποσταθεροποιητική βραχυπρόθεσμη επίπτωση: ένα αποδυναμωμένο γουάν.

Τα πρόσφατα γεγονότα πρέπει να εξεταστούν στο πλαίσιο μίας βαθύτερης ανησυχίας. Το ερώτημα είναι αν οι κινεζικές αρχές μπορούν -και αν θα το πράξουν- να διασφαλίσουν την αλλαγή από μια οικονομία βασισμένη στις επενδύσεις σε μία όπου κυριαρχεί η κατανάλωση, διατηρώντας τη συνολική ζήτηση. Αν μπορέσουν, η οικονομία θα διατηρήσει επίσης μια ανάπτυξη του 6-7%. Αν δεν μπορέσουν, η οικονομική και πολιτική αστάθεια αποτελεί απειλή.

Η οικονομία της Κίνας έχει ήδη επιβραδυνθεί. Η συζήτηση για ένα «νέο μοντέλο» αναγνωρίζει αυτή την πραγματικότητα. Αλλά η Consensus Economics έχει συγκεντρώσει εναλλακτικές προβλέψεις για την ανάπτυξη. Ο μέσος όρος αυτών των νέων προβλέψεων δείχνει ανάπτυξη μόλις 5,3% μέχρι το τέταρτο τρίμηνο του 2015.

Ας υποθέσουμε ότι κάτι τέτοιο είναι αληθές. Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία, οι ακαθάριστες επενδύσεις παγίου κεφαλαίου ήταν 44% του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος το 2014. Τα στοιχεία που αφορούν στην επένδυση είναι πιο πιθανό να είναι σωστά σε σχέση με εκείνα που αφορούν στο ΑΕΠ. Αλλά έχει νόημα για μία οικονομία να επενδύσει το 44% του ΑΕΠ και παρ' όλ' αυτά να αναπτυχθεί μόνο κατά 5%; Όχι. Αυτά τα δεδομένα υπονοούν εξαιρετικά χαμηλές, αν όχι αρνητικές, οριακές αποδόσεις. Αν γίνει έτσι, η επένδυση θα μπορούσε να πέσει απότομα. Αυτό μπορεί να μη μειώσει την πιθανή ανάπτυξη, με την προϋπόθεση ότι πρώτα θα περικοπεί η σπατάλη των επενδύσεων. Αλλά θα προκαλούσε μία κατάρρευση στη ζήτηση. Όλα όσα κάνουν οι κινεζικές αρχές υπονοούν ότι ανησυχούν ακριβώς γι' αυτό.

Αυτή η ανησυχία για ανεπαρκή συνολική ζήτηση δεν είναι καινούρια. Έχει σταθεί μεγάλο πρόβλημα ήδη από τη χρηματοπιστωτική κρίση της Δύσης, η οποία διέλυσε τη ζήτηση για τις εξαγωγές της Κίνας. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η Κίνα τότε ξεκίνησε τη δική της άνθηση στις επενδύσεις που βασίστηκαν στην πίστωση. Αξιοσημείωτο είναι (και ανησυχητικό) ότι το μερίδιο των επενδύσεων στο ΑΕΠ αυξήθηκε τόσο όσο μειώθηκε η ανάπτυξη της πιθανής παραγωγής. Αυτός μακροπρόθεσμα δεν ήταν ένας βιώσιμος συνδυασμός.

Αυτό τώρα αφήνει τις κινεζικές αρχές με τρεις τεράστιους οικονομικούς «πονοκεφάλους». Ο πρώτος είναι να εξαλείψουν τις συνέπειες προηγούμενων οικονομικών υπερβολών, αποφεύγοντας μία χρηματοπιστωτική κρίση. Ο δεύτερος είναι να ανασχηματίσουν την οικονομία ώστε να εξαρτάται περισσότερο στην ιδιωτική και δημόσια κατανάλωση και λιγότερο σε εξαιρετικά υψηλά επίπεδα επένδυσης. Ο τρίτος είναι να τα πετύχουν αυτά διατηρώντας δυναμική ανάπτυξη της συνολικής ζήτησης.

Τα πρόσφατα γεγονότα έχουν σημασία γιατί υπονοούν ότι οι κινεζικές αρχές δεν έχουν ακόμα επινοήσει έναν τρόπο ώστε να πετύχουν αυτό τον τριπλό συνδυασμό. Ακόμα χειρότερα, τα τεχνάσματα που έχουν δοκιμάσει τα τελευταία επτά χρόνια έχουν επιδεινώσει την ήδη δυσχερή κατάσταση. Ίσως ο Mr. Market έχει καταλάβει πόσο δύσκολο πρόκειται να είναι αυτό και άρα πόσο αποσταθεροποιητικές είναι στην πραγματικότητα κάποιες από τις επιλογές που μπορεί να κάνουν οι Κινέζοι.

Αυτές περιλαμβάνουν υποτίμηση, εξαιρετικά χαμηλά επιτόκια, ακόμη και ποσοτική χαλάρωση. Αν γίνει έτσι, η αναταραχή στην αγορά μπορεί να μην είναι μια ανοησία. Ο παγκόσμιος κορεσμός αποταμίευσης μπορεί να επιδεινωθεί. Αυτό θα επηρέαζε τους πάντες.

© The Financial Times Limited 2015. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation