Βαθύ το χάσμα Μέρκελ-Σόιμπλε για το ελληνικό πρόβλημα

H τελευταία αντιπαράθεση μεταξύ Ελλάδας και Ε.Ε. φέρνει στην επιφάνεια μακροχρόνιες διαφορές μεταξύ της Άγκελα Μέρκελ και του σκληροπυρηνικού υπουργού Οικονομικών, Βόλφγκαγκ Σόιμπλε, περιπλέκοντας έτσι τις προσπάθειες για μία λύση.

Εδώ και μήνες, η κ. Μέρκελ πιέζει προς την επίτευξη μιας συμφωνίας με τον Έλληνα πρωθυπουργό, Αλέξη Τσίπρα, προκειμένου να επιτύχει μια επέκταση του προγραμματος διάσωσης της χώρας αλλά ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε έχει αμφιβολίες για το αν ποτέ η Αθήνα θα εκπληρώσει τις δεσμεύσεις για μεταρρυθμίσεις, οι οποίες είναι απαραίτητες για να επιβιώσει η χώρα μέσα στην ευρωζώνη. Ο Σόιμπλε, σε ιδιωτικές του συνομιλίες, ισχυρίζεται ότι οι υπεύθυνοι για τις πολιτικές αποφάσεις στην Ευρώπη θα πρέπει έστω να σκεφτούν τις ενέργειες που θα χρειαστούν προκειμένου να οργανωθεί μία ελεγχόμενη έξοδος της Ελλάδας από το κοινό νόμισμα.

Η αφοσίωση του βετεράνου υπουργού οικονομικών στην καγκελάριο είχε μέχρι στιγμής κρατήσει τη διαφωνία πίσω από κλειστές πόρτες. Αλλά καθώς η Αθήνα σιγά-σιγά μένει χωρίς χρήματα για  τους... λογαριασμούς της, και η κ. Μέρκελ πρέπει να αντιμετωπίσει την πιο βαρύνουσα απόφαση της δεκαετούς θητείας της, οι διαφορές μεταξύ τους γίνονται όλο και πιο φανερές.

«Υπάρχει χάσμα μεταξύ του Σόιμπλε και της Μέρκελ, καθώς ο Σόιμπλε θέλει τους Έλληνες εκτός ευρώ και η Μέρκελ τους θέλει μέσα», ανέφερε ένας βουλευτής από τις τάξεις του σοσιαλδημοκρατικού SPD, που συμμετέχει στην κυβέρνηση μεγάλου συνασπισμού με το κόμμα της κ. Μέρκελ. «Στο τέλος θα παραμείνει πιστός στη Μέρκελ, αλλά κάνει ό,τι μπορεί για να δυσκολέψει τη διαδικασία».

Πιο επιφυλακτικό ήταν ένα μέλος του κόμματος της Μέρκελ, του κεντροδεξιού CDU: «Υπάρχει ένα μικρό χάσμα μεταξύ τους», είπε. Αυτό το χάσμα αντικατοπτρίζει ωστόσο και την όλο και μεγαλύτερη διάσταση απόψεων μέσα στο κόμμα CDU/CSU, στο οποίο ο κ. Σόιμπλε θα ήταν Νο1, αν δεν υπήρχε η καγκελάριος.

Οι διαφορές τους ήρθαν ολοκάθαρα στο φως αυτό το μήνα, όταν η καγκελάριος συγκάλεσε μία κλειστή συνάντηση μεταξύ των ηγετών της Ε.Ε. στο γραφείο της στο Βερολίνο, ώστε να γίνει μια τελική προσφορά στην Αθήνα μετά από μήνες απογοητευτικών διαπραγματεύσεων.

Εκεί παρευρέθηκαν ο Ζ. Κλ. Γιούνκερ από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ο Μάριο Ντράγκι από την ΕΚΤ, ο Φρανσουά Ολάντ από τη Γαλλία και η Κριστίν Λαγκάρντ από το ΔΝΤ. Ο κ. Σόιμπλε δεν προσκλήθηκε, και η Bild, μια γερμανική ταμπλόιντ με ευρεία απήχηση στη Γερμανία, έγραψε ότι ο 72χρονος υπουργός οικονομικών δεν είχε καν ενημερωθεί για τη συνάντηση εκ των προτέρων.

Οι πιστωτές υποσχέθηκαν ότι θα ελαφρύνουν τους όρους υπό τους οποίους η Ε.Ε. θα παράσχει τα δάνεια που απελπισμένα χρειάζεται η Αθήνα πριν από το τέλος Ιουνίου. Ο κ. Τσίπρας απέρριψε όμως το σχέδιο. Αυτό παραμένει ωστόσο ακόμα στο τραπέζι και η κ. Μέρκελ ελπίζει, όπως λένε κάποιοι αξιωματούχοι, πως η Αθήνα θα το επανεξετάσει προτού λήξει η προθεσμία για την πληρωμή του δανείου των €1,6 δισ. στις 30 Ιουνίου.

Ο εκπρόσωπος της κ. Μέρκελ, Στέφεν Ζάιμπερτ, είπε: «Η καγκελάριος και ο υπουργός οικονομικών έχουν εξαιρετική συνεργασία». Ωστόσο μία ακόμα ένδειξη διαφωνίας ήρθε λίγο μετά από τη συνάντηση στο Βερολίνο, όταν η επιτροπή προϋπολογισμού της βουλής άκουγε τα τελευταία νέα από τους αρμόδιους αξιωματούχους του υπουργείου Οικονομικών. Εκείνοι, ερωτηθέντες για τα τελευταία τεκταινόμενα στις συζητήσεις, παραδέχτηκαν ότι βρίσκονται στο σκοτάδι. «Δεν έχει ξανασυμβεί ποτέ, το υπουργείο να μην μπορεί να μας πει τι συμβαίνει», είπε ένα μέλος της επιτροπής.

Η κ. Μέρκελ, καγκελάριος από το 2005, και ο κ. Σόιμπλε, υπουργός Οικονομικών από το 2009, είχαν ηγετικό ρόλο στον τρόπο που η Ευρώπη αντέδρασε από το 2009 στην ελληνική κρίση. Συμφώνησαν πάνω στην ανάγκη να διατηρηθεί η συνοχή της ευρωζώνης και σε μια σκληρή γραμμή έναντι των χωρών που χτύπησε η κρίση. Αλλά η δυσκολία να αναστραφεί η κατάσταση στην Ελλάδα, παρά τα τεράστια δάνεια, έχει προκαλέσει εντάσεις.

Το 2012, για παράδειγμα, ο κ. Σόιμπλε αμφισβήτησε την αποτελεσματικότητα ενός πακέτου 130 δισ., όταν ένα πακέτο 100 δισ., μόλις πριν δύο χρόνια είχε αποδειχτεί ανεπαρκές. Πρότεινε τότε η Ελλάδα να εγκαταλείψει το ευρώ με αρκετή οικονομική βοήθεια, ώστε να παραμείνει μέλος της Ε.Ε. Όμως τελικά η άποψη Σόιμπλε παρακάμφθηκε από την κ. Μέρκελ. 

Ο κ. Σόιμπλε είναι πεπεισμένος θιασώτης μιας όλο και πιο στενής συνεργασίας στην Ε.Ε. Αλλά ο ενθουσιασμός του συνοδεύεται κι από το σεβασμό των κανόνων της Ένωσης. Πιστεύει ότι η Ελλάδα, με τις δομικές οικονομικές της αδυναμίες, δεν ταιριάζει στην ευρωζώνη, η οποία βασίζεται σε κανόνες. Έτσι, η ευρωζώνη μπορεί να ισχυροποιηθεί από μια ελληνική αποχώρηση.

Η κ. Μέρκελ μοιράζεται από τη μία μεριά της αυτές τις θέσεις, από την άλλη όμως ανησυχεί για τις γεωπολιτικές συνέπειες ενός Grexit, την ώρα που που τα Βαλκάνια είναι ακόμα ασταθή και η Ε.Ε. νιώθει την απειλή της ρωσικής επεκτατικότητας στην νοτιοανατολική Ευρώπη. Έχει επίσης πει σε έμπιστους συμβούλους της, ότι αν έρθει ένα Grexit, αυτή – και η Γερμανία – δεν πρέπει να κατηγορηθούν γι' αυτό.

Κάποιοι αξιωματούχοι περιγράφουν ενίοτε αυτές τις διαφορές ως ένα κλασικό παιχνίδι του τύπου καλός μπάτσος-κακός μπάτσος. Όμως άλλοι παρατηρητές λένε ότι δεν υπάρχει απολύτως τίποτα προμελετημένο στον τελευταίο καυγά. «Υπάρχουν αναφορές για διαφωνίες κάθε μέρα», επισημαίνει η Daniela Schwarzer, διευθύνων σύμβουλος ερευνών στο γερμανικό think tank, Marshall Fund. «[Η κατάσταση] είναι εκτός ελέγχου».

Προς τα έξω, η αφοσίωση του κ. Σόιμπλε στην κ. Μέρκελ έχει επικρατήσει. Αλλά οι θέσεις του έχουν μεγάλη επιρροή στο κόμμα CDU/CSU, του οποίου οι 311 βουλευτές (εκ των 630) πιθανόν θα χρειαστεί να ψηφίσουν ένα τρίτο πακέτο. Κατά την τελευταία ψηφοφορία για την Ελλάδα το Φεβρουάριο – αναφορικά με την επέκταση του τρέχοντος προγράμματος – 29 από 32 μέλη που ψήφισαν εναντίον, ανήκαν στο CDU/CSU. Περίπου 135 εξέφρασαν τις επιφυλάξεις τους. Πόσοι όμως στην πραγματικότητα αντιτίθενται σε μια επανέναρξη της βοήθειας δεν είναι ξεκάθαρο.

Ένα κοινοβουλευτικό στέλεχος του CDU λέει ότι το πράγμα είναι ήδη οριακό. Ένα άλλο λέει ότι, αν η κ. Μέρκελ μετέτρεπε το θέμα σε ψήφο εμπιστοσύνης, θα κέρδιζε.

Ακόμα κι έτσι όμως, το να αποτύχει να ελέγξει το ίδιο της το κόμμα θα έβγαζε μια κακή εικόνα προς τα έξω, ιδιαίτερα σε μια τόσο κρίσιμη απόφαση, κάτι που καθιστά τη συμπόρευση του κ. Σόιμπλε ακόμα πιο σημαντική.

© The Financial Times Limited 2015. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation