Το ριζοσπαστικό σχέδιο για αναδιάρθρωση χρέους

Η ελληνική κυβέρνηση του πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα από καιρό υποστηρίζει πως η ελάφρυνση του χρέους θα πρέπει να αποτελεί μέρος της όποιας νέας συμφωνίας για την ολοκλήρωση του τρέχοντος προγράμματος διάσωσης ύψους 172 δισ. ευρώ.

Όμως το σχέδιο του συμβιβασμού που έχουν καταρτίσει οι διεθνείς πιστωτές της χώρας και που παρουσιάστηκε το βράδυ της Τετάρτης στον κ. Τσίπρα στις Βρυξέλλες (το οποίο έχει στην κατοχή του το Βήμα) δεν περιέχει καμία τέτοια υπόσχεση.

Έτσι, η Αθήνα σκοπεύει να παρουσιάσει το δικό της σχέδιο αναδιάρθρωσης που η κυβέρνηση ισχυρίζεται ότι θα μειώσει το χρέος από το 180% του ΑΕΠ τώρα στο 93% μέχρι το 2020.

Στο σχέδιο γίνεται αναφορά στην 47 σελίδων αντιπρόταση που έστειλε η Αθήνα στους πιστωτές της το βράδυ της Δευτέρας. Όμως αναπτύσσεται πλήρως σε ένα νέο έγγραφο 7 σελίδων, που έχει συγγράψει η κυβέρνηση και το οποίο φέρει τον τίτλο «Ending the Greek Crisis» (Τερματίζοντας την Ελληνική Κρίση).

Το σχέδιο αναδιάρθρωσης είναι φιλόδοξο, προσφέροντας τρόπους για τη μείωση του ποσού του χρέους που κατέχουν και οι τέσσερις πιστωτές του επίσημου τομέα: η Ευρωπαϊκή Κεντρική τράπεζα (που κατέχει ελληνικά ομόλογα ύψους 27 δισ. ευρώ που αγοράστηκαν από το 2010), το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (στο οποίο η χώρα χρωστά περίπου 20 δισ. ευρώ από δάνεια διάσωσης), χώρες της ευρωζώνης (που συνολικά έχουν χορηγήσει διμερή δάνεια διάσωσης ύψους 53 δισ. ευρώ στην Αθήνα) και ο EFSF (που «κρατά» το τρέχον πρόγραμμα ύψους 144 δισ. ευρώ της ΕΕ).

Αν υιοθετηθούν όλα τα στοιχεία του νέου σχεδίου, η Ελληνική κυβέρνηση εκτιμά πως το χρέος της θα υποχωρήσει και πάλι κάτω από το 60% του ΑΕΠ μέχρι το 2030, όπως φαίνεται από το έγγραφο.

Πληρώνοντας την ΕΚΤ

Η ελληνική πρόταση ξεκινά με ένα σχέδιο για τους τίτλους που κατέχει η ΕΚΤ, οι οποίοι αποκτήθηκαν στο πλαίσιο του προγράμματος αγοράς ομολόγων της Κεντρικής Τράπεζας το οποίο επιχειρούσε να σταθεροποιήσει τα κόστη δανεισμού της Ελλάδας. Η ιδέα αυτή έχει ήδη εκφραστεί δημοσίως αρκετές φορές από τον υπουργό Οικονομικών Γιάνη Βαρουφάκη και είναι πολύ ξεκάθαρη: το ύψους 400 δισ. ευρώ ταμείο διάσωσης της ευρωζώνης, ο ESM (που αντικατέστησε τον EFSF) θα δανείσει 27 δισ. ευρώ στην Ελλάδα, τα οποία θα χρησιμοποιήσει η Αθήνα για να αποπληρώσει τα ομόλογα της ΕΚΤ.

Τα δάνεια του ESM έχουν πιο μακρές λήξεις και χαμηλότερα επιτόκια από τα ελληνικά ομόλογα που κατέχει η ΕΚΤ, και έτσι πρόκειται για μια αναδιάρθρωση χρέους χωρίς μια πραγματική αναδιάρθρωση χρέους. Δύο από τα ομόλογα που κατέχει η ΕΚΤ λήγουν τον Ιούλιο και τον Αύγουστο, με τις πληρωμές να ανέρχονται συνολικά στα 6,7 δισ. ευρώ, και ως εκ τούτου η ανάγκη εξεύρεση λύσης για την αντιμετώπιση του θέματος αυτού είναι επείγουσα. Το πρόβλημα είναι πως το σχέδιο είναι ουσιαστικά μια διάσωση χωρίς δεσμεύσεις (όλα τα δάνεια διάσωσης της ευρωζώνης είναι ουσιαστικά δάνεια από τον ESM), και έτσι είναι εξαιρετικά απίθανο να το δεχθούν οι κυβερνήσεις της ευρωζώνης.

Πρόωρη αποπληρωμή του ΔΝΤ

Η πρόταση των 47 σελίδων που υπέβαλε η Αθήνα τη Δευτέρα μιλά αόριστα για την αποπληρωμή του ΔΝΤ μέσω «μιας συμφωνίας που περιλαμβάνει την σταδιακή ή σε δόσεις αποπληρωμή, αναλόγως του τι θα επιλέξει η Ελλάδα». Το νέο έγγραφο αποσαφηνίζει ποιο θα ήταν αυτό το σχέδιο.

Τα 27 δισ. ευρώ που χρωστά η χώρα στην ΕΚΤ περιλαμβάνουν και κέρδη 9 δισ. ευρώ από ομόλογα. Στο πλαίσιο συμφωνίας που επιτεύχθηκε το 2012, οι κυβερνήσεις της ευρωζώνης έχουν συμφωνήσει να εγκαταλείψουν τα κέρδη που έβγαλαν από ελληνικά ομόλογα που αγόρασε η ΕΚΤ, και έτσι το ελληνικό σχέδιο θα χρησιμοποιούσε αυτά τα 9 δισ. ευρώ για να αποπληρώσει πρόωρα σχεδόν το ήμισυ αυτών που χρωστά στο ΔΝΤ. Το υπόλοιπο ποσό θα πληρωθεί με τον παραδοσιακό τρόπο, είτε μέσω άντλησης χρηματοδότησης από την αγορά (που προς το παρόν δεν μπορεί να γίνει) ή μέσω της χρήσης νέων δανείων διάσωσης.

Η πρόωρη αποπληρωμή των δανείων του ΔΝΤ θα βοηθούσε ώστε να χαμηλώσει το συνολικό της χρέος η Ελλάδα. Όμως καθώς αυτό εξαρτάται από το αν οι πιστωτές της ευρωζώνης θα συμφωνήσουν με την αναδιάρθρωση του χρέους προς την ΕΚΤ, και αυτό είναι απίθανο να γίνει αποδεκτό.

Το πρώτο πρόγραμμα διάσωσης

Όταν η Ελλάδα διασώθηκε για πρώτη φορά τον Μάιο του 2010 (ένα πρόγραμμα ύψους 110 δισ. ευρώ από τα οποία στην πραγματικότητα χορηγήθηκαν μόνο τα 73 δισ. ευρώ), δεν υπήρχαν πανευρωπαϊκοί θεσμοί για να μοιράσουν τα κεφάλαια της διάσωσης. Έτσι όλες οι κυβερνήσεις της ευρωζώνης ενώθηκαν για να κάνουν διμερή δάνεια προς την Αθήνα, με την εξαίρεση της Σλοβακίας, η οποία απέρριψε το σχέδιο.

Τα δάνεια αυτά, που επισήμως ονομάζονται «Greek Loan Facility» (GFL), έχουν επανειλημμένως αναδιαρθρωθεί, με τα επιτόκιά τους να έχουν μειωθεί και να διαμορφώνονται πλέον κοντά στο κόστος δανεισμού του μηχανισμού αυτού και το πρόγραμμα αποπληρωμής τους να έχει παραταθεί για πολλά χρόνια. Το νέο ελληνικό σχέδιο προβλέπει ακόμα μεγαλύτερη παράταση της αποπληρωμής τους.

Η πρώτη ιδέα είναι το ονομαζόμενο «perpetual bond», που στην ουσία είναι ένα δάνειο προς την Αθήνα το οποίο δεν θα αποπληρωθεί ποτέ πλήρως, όμως έχει τόκους που θα καταβάλλονται εις το διηνεκές. Όσο περίεργο και αν ακούγεται αυτό, τα perpetual bonds δεν είναι κάτι καινούριο και η ελληνική κυβέρνηση προτείνει ετήσιους τόκους 2-2,5% επί της αξίας του ομολόγου.

Το πρόβλημα με τα perpetual bonds είναι ότι ουσιαστικά συνιστούν παραδοχή ότι η Ελλάδα δεν θα ξεπληρώσει ποτέ αυτά που χρωστά στις κυβερνήσεις της ευρωζώνης, κάτι που θα ήταν δύσκολο να «πουληθεί» πολιτικά σε χώρες όπως η Γερμανία. Το ελληνικό σχέδιο προβλέπει αυτή τη δυσκολία και προσφέρει, ως εναλλακτική λύση, την επιμήκυνση της περιόδου αποπληρωμής των δανείων διάσωσης του Greek Loan Facility στα 100 χρόνια.

Μια άλλη πιθανότητα που δίνει η Αθήνα είναι τα ομόλογα που θα είναι συνδεδεμένα με το ΑΕΠ: εδώ, η Ελλάδα θα καταβάλει πληρωμές προς τους πιστωτές της μόνο αν η οικονομία της αρχίσει να αναπτύσσεται και τα ποσά που θα δίνει θα συνδέονται με τον ρυθμό ανάπτυξης.

Οι κυβερνήσεις της ευρωζώνης έχουν εκφράσει την προθυμία τους να παρατείνουν τις λήξεις των δανείων του GLF, και η πιθανότερη επιλογή θα είναι η επιμήκυνση της λήξεις των δανείων στα 100 χρόνια. Μια τέτοια προσφορά όμως είναι απίθανο να έρθει αμέσως. Κάποιοι αξιωματούχοι λένε πως θα μπορούσε να δοθεί μια αόριστη υπόσχεση στο πλαίσιο μιας ανακοίνωσης του eurogroup αν υπάρξει μια νέα συμφωνία στις τρέχουσες διαπραγματεύσεις.

Το δεύτερο πρόγραμμα διάσωσης

Όταν ολοκληρωθεί το πρόγραμμα διάσωσης το παλαιό ταμείο της ευρωζώνης, το EFSF θα έχει διαθέσει 144 δισ. ευρώ. Αυτά τα δάνεια έχουν ήδη πολύ χαμηλά επιτόκια με πολύ συμφέροντες όρους εξόφλησης. Αλλά το ελληνικό σχέδιο προσφέρει κάτι πολύ ποιο ριζοσπαστικό. Θα σπάσει τα δάνεια του EFSF στα δυο, με το ένα κομμάτι του εναπομείναντος χρέους να μετατρέπεται σε ένα νέο δάνειο που θα προσφέρει τόκο 5% (διπλάσιο από το 2,5% που ισχύει σήμερα) και το υπόλοιπο ουσιαστικά θα διαγραφεί.

Το επιχείρημα για αυτό το σχέδιο είναι ότι οι ετήσιοι τόκοι που θα καταβάλει η Ελλάδα θα παραμείνουν αμετάβλητοι (5% γι το μισό δάνειο είναι το ίδιο με το 2,5% για το σύνολο). Διαγράφοντας όμως το 504 του αρχικού χρέους το συνολικό βάρος θα μειωθεί σημαντικά. Η διαγραφή θα γίνει σταδιακά με βάση το ελληνικό σχέδιο. Αρχικά θα μετατραπεί σε ομόλογο μηδενικού κουπονιού (ουσιαστικά ένα δάνειο χωρίς τόκο), το οποίο σταδιακά θα διαγράφεται.

Δεδομένου όμως ότι περιλαμβάνει διαγραφή χρέους, είναι επίσης απίθανο να περάσει από τις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες.

Συνοψίζοντας, το κείμενο είναι φιλόδοξο και δημιουργικό. Στο μεγαλύτερο μέρος του όμως είναι πολιτικά απαράδεκτο για τους ηγέτες της ευρωζώνης. Εκτος από την επέκταση των λήξεων για τα δάνεια του GLF, οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις έδειξαν ότι είναι απρόθυμες να υποστηρίξουν οποιαδήποτε ανακούφιση χρέους, παρά το γεγονός ότι το ΔΝΤ έχει πολλές φορές υποστηρίξει ότι το χρέος είναι μη βιώσιμο χωρίς αυτή.

* Το κείμενο της ελληνικής πρότασης δημοσιεύεται στη δεξιά στήλη «Συνοδευτικό Υλικό»

© The Financial Times Limited 2015. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation