Οδηγός διαπραγμάτευσης για Βαρουφάκη και... Κάμερον

Η πρόταση του «swap» ομολόγων που έριξε ο Γιάννης Βαρουφάκης, υπουργός Οικονομικών της Ελλάδας, είναι ευφυής όσο και εποικοδομητική. Παρά τις αρετές της όμως –και όπως πάντα στα οικονομικά θέματα, ο διάβολος θα κρύβεται στις λεπτομέρειες –έτσι όπως την προωθεί η Ελλάδα κινδυνεύει να κάνει αυτό που θα μπορούσαμε να ονομάσουμε Βρετανικό Σφάλμα. Οπως και για τον Βρετανό πρωθυπουργό Ντέιβιντ Κάμερον, υπάρχει χρόνος και για τον Αλέξη Τσίπρα, τον θριαμβευτή Έλληνα ηγέτη, να διορθώσει αυτό το λάθος.

Το σφάλμα οφείλεται στα ένστικτα της εθνικής πολιτικής. Αυτά τα ένστικτα ωθούν τον κ. Τσίπρα και τον κ. Κάμερον να δώσουν τον αγώνα μόνοι, ως υπερήφανα και αδικημένα έθνη. Η Ελλάδα θεωρεί ότι είναι το μεγάλο θύμα της γερμανικής υποτέλειας και δίνει μάχη για μια καλύτερη συμφωνία με την Ε.Ε.

Η Βρετανία μάχεται εναντίον της απελπιστικής, στραγγαλιστικής γραφειοκρατίας των Βρυξελλών. Η θέση της απομόνωσης και του θύματος ίσως ακούγεται ευγενής. Το πρόβλημα είναι ότι αυτού του είδους η ευγένεια ταιριάζει στους χαμένους.

Το να σταθεί κάποιος όπως η μικρή Ελλάδα έναντι των υπολοίπων 18 κρατών μελών της ευρωζώνης ή η μικρή Βρετανία έναντι των υπολοίπων 27 κρατών της Ε.Ε. είναι ένα δυνητικά μοιραίο σφάλμα. Καμία χώρα δεν είναι σε αρκετά δυνατή θέση να ώστε να απειλεί ή να εκβιάζει τους άλλους. Και αυτοί οι μονομερείς τσαμπουκάδες δυσκολεύουν τη Γερμανία και τους υπολοίπους να δεχτούν τις συμφωνίες που χρειάζεται η Ελλάδα και η Βρετανία.

Οπωσδήποτε, με τις υποσχέσεις για ανακούφιση χρέους που έδωσε κατά τη διάρκεια της προεκλογικής του εκστρατείας ο πρωθυπουργός της Ελλάδας Α. Τσίπρας πρέπει να πετύχει κάποια αποτελέσματα, και αυτό το συναίσθημα συμμερίστηκε ο κ. Κάμερον στο ζήτημα της ευρωπαϊκής μετανάστευσης, με τα «κυνηγετικά» του κόμματος UK Independence και τους ευρωσκεπτικιστές του δικού του Συντηρητικού κόμματος να διψούν για το αίμα του. Αλλά και για τους δύο άνδρες, και τις χώρες τους, το να βάλουν μεγάλο στοίχημα στις διμερείς διαπραγματεύσεις μπορεί να αντιστοιχεί σε ήττα και ύπαρξη εκτός της Ε.Ε.

Προκειμένου να πετύχουν τους στόχους τους, ο κ. Τσίπρας και ο κ. Κάμερον οφείλουν να πλαισιώσουν τις απαιτήσεις τους κατά τρόπο που θα ευνοήσει περισσότερες χώρες από την Ελλάδα και τη Βρετανία, ιδανικά ακόμη και τη Γερμανία. Και πρέπει να τις πλαισιώσουν έτσι ώστε να ταιριάζουν στις στρατηγικές αρχές της Γερμανίας: Ως νέοι κανόνες που θα αντέξουν και θα βοηθήσουν την Ευρώπη να ευημερήσει.

Στην άμεση περίπτωση της Ελλάδας, αυτό σημαίνει να γίνει η πρόταση για ανταλλαγή χρέους πιο ευρύτερα αποδεκτή, και όχι μόνο για την ίδια τη χώρα.

Ούτε η Γερμανία, ούτε η Φινλανδία ούτε η Ολλανδία θα μπορούσαν να δεχτούν μια στρατηγική ανακούφισης από το χρέος που θα βασίζεται μόνο στο επιχείρημα ότι οι Έλληνες έχουν θυμώσει και δεν αντέχουν άλλο. Επίσης, αυτή η στάση ίσως αρέσει στους φίλους του κ. Τσίπρα, Podemos, το αριστερό αντιμνημονιακό κόμμα της Ισπανίας, αλλά η ισπανική κυβέρνηση πιθανότατα θα την απορρίψει.

Δεν θα είναι εύκολο, όμως ο κ. Βαρουφάκης δείχνει αρκετά ευφυής οικονομολόγος. Θα πρέπει να συντάξει ένα προσχέδιο αρχών, το οποίο θα προβλέπει ότι το κρατικό χρέος πάνω από έναν συγκεκριμένο συντελεστή επί του ΑΕΠ θα πρέπει να ανταλλαγεί με ομόλογα συνδεδεμένα με την ονομαστική οικονομική ανάπτυξη, με προϋπόθεση την εφαρμογή του συμφωνημένου προγράμματος μεταρρυθμίσεων. Τότε, ίσως βρει σύμμαχο ακόμη και στο πρόσωπο του Γερμανού υπουργού Οικονομικών, Wolfgang Schäuble.

Θα μπορέσει να το πουλήσει; Ούτε η Ιρλανδία, ούτε η Ισπανία, που έχουν ήδη κάνει τέτοιες μεταρρυθμίσεις, θα ήθελαν να συμμετάσχουν. Αλλά η Ιταλία και η Πορτογαλία θα μπορούσαν, καθώς μια τέτοια αρχή θα έδινε στην ευρωζώνη ένα δυνατό εργαλείο ορθής αντιμετώπισης τυχόν μελλοντικών κρίσεων.

Και στην Ελλάδα; Εκεί οι μεταρρυθμίσεις για απελευθέρωση της αγοράς είναι δύσκολο να γίνουν δεκτές, αλλά αν ο κ. Τσίπρας εννοεί αυτά που λέει, ότι θα κυνηγήσει τους Έλληνες ολιγάρχες επιχειρηματίες που κυριαρχούν στην ελληνική οικονομία και καταφέρνουν να φοροδιαφεύγουν, αυτός θα είναι ο καλύτερος τρόπος για να γίνει.

Το βέλτιστο, πολιτικά και για τη μελλοντική ευμάρεια της Ευρώπης, θα ήταν να γίνουν αυτά στο πλαίσιο ενός ευρύτερου πακέτου, το οποίο θα τονώνει την οικονομική ανάπτυξη και θα δημιουργεί θέσεις εργασίας, ενώνοντας στενότερα την Ε.Ε.

Επιπρόσθετα στο swap ομολόγων θα μπορούσε να περιλαμβάνεται ένα διογκωμένο πρόγραμμα επενδύσεων με δημόσια χρηματοδότηση σε όλη την Ε.Ε. το οποίο θα γίνει εφικτό με τη μετατροπή του δημοσιονομικού συμφώνου, έτσι ώστε να ξεχωρίζουν οι επενδύσεις κεφαλαίου από τις τρέχουσες δαπάνες. Επιπλέον, μια νέα ώθηση προς την ενιαία αγορά, που θα καταστήσει πιο βαθιά την ενοποίηση της αγοράς αγαθών με επέκταση στις υπηρεσίες και την ψηφιακή οικονομία.

Είναι περίεργο αλλά πολλοί από τους παράγοντες αυτούς θα μπορούσαν να ευνοήσουν και τον κ. Κάμερον. Αν θέλει να μπορέσει ως πρωθυπουργός να πάρει ψήφο «ναι» στο δημοψήφισμα για την Ε.Ε. το 2017, χρειάζεται τρία πράγματα: να δείξει ότι η Ε.Ε. έχει τη δυνατότητα να λύνει προβλήματα και να τονώνει την οικονομία της, επίσης ότι επιτέλους δημιουργείται μια ενιαία αγορά υπηρεσιών και ακόμα ότι δεν θα γίνουν διακρίσεις εναντίον των κρατών που επιλέγουν να μένουν εκτός του ευρώ.

Το παραπάνω πακέτο θα του δώσει τα δύο από τα τρία πράγματα που χρειάζεται. Αφού ο κ. Βαρουφάκης κολάκευσε τη Βρετανία ρίχνοντας την ιδέα του swap κατά τη διάρκεια επίσκεψής του στο Λονδίνο, ο κ. Κάμερον θα μπορούσε να προσπαθήσει να προτείνει αυτό το ευρύτερο πακέτο, για το δικό του καλό, και για να δείξει ότι μπορεί, εν τέλει, να είναι ένας δημιουργικός Ευρωπαίος.

* Ο αρθρογράφος, πρώην συντάκτης του The Economist, είναι παραγωγός της ταινίας «The Great European Disaster Movie», που θα προβληθεί στο BBC4.

© The Financial Times Limited 2015. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation