Η καταστροφή του Grexit μπορεί να αποτραπεί

Η περασμένη εβδομάδα μας υπενθύμισε τρεις αλήθειες: Η πρώτη είναι ότι η κρίση της ευρωζώνης δεν θα λήξει μέχρι να επιλυθεί, δηλαδή, μέχρι να διαγραφεί το υπερβολικό χρέος. Αυτή η αλήθεια αποδείχθηκε αδιαπέραστη στις εναλλαγές ψυχολογίας του Νταβός. Η δεύτερη είναι ότι, κάτι που είναι αφόρητο, θα πρέπει να λήξει κάποια στιγμή. Αυτό το είδαμε όταν οι Ελληνες ψηφοφόροι έθεσαν τέλος σε μια στρατηγική που δεν κατάφερε να προσφέρει, ούτε καν με τα δικά της περιορισμένα στάνταρ, τη μείωση στο δανειακό βάρος. Το τρίτο είναι ότι ατυχήματα συμβαίνουν.

Από όλα τα προβλεπόμενα ατυχήματα, το δυνητικά πιο καταστροφικό θα ήταν, φυσικά, το Grexit – έξοδος της Ελλάδας από την ευρωζώνη. Θα μπορούσε να συμβεί, αλλά σε καμία περίπτωση δεν είναι αναπόφευκτο.

Η κυρίαρχη γερμανική άποψη είναι ότι το Grexit θα ήταν όλεθρος για την Ελλάδα, μικρό σοκ για την ευρωζώνη και αδιάφορη για την παγκόσμια οικονομία. Τα άρθρα των εφημερίδων ζητούν από την καγκελάριο Angela Merkel να μην υποκύψει στον εκβιασμό. Ακόμη και ο Sigmar Gabriel, πρόεδρος και υπουργός Οικονομικών των Σοσιαλδημοκρατών, δηλώνει ότι οι επιπτώσεις από το Grexit μπορούν να περιοριστούν.

Κάνει τεράστιο λάθος. Στην πραγματικότητα, πιστεύω ότι οι επιπτώσεις του Grexit θα ήταν εξίσου καταστροφικές για την ευρωζώνη, όσο και για την ίδια την Ελλάδα. Όσοι υποτιμούν τον κίνδυνο είναι καλοί στην αριθμητική, αλλά δεν αντιλαμβάνονται τις περίπλοκες δυναμικές μιας χρεοκοπίας τέτοιου μεγέθους.

Θα πρέπει να θυμηθούμε ότι οι Αμερικανοί ρυθμιστές υποτίμησαν τις επιπτώσεις της χρεοκοπίας της Lehman Brothers το 2008 με ανάλογο σκεπτικό. Δεν ήταν η επίδραση σε όσους είχαν άμεση έκθεση στην τράπεζα που είχε σημασία. Σημασία είχαν οι τεράστιες παγκόσμιες αλυσιδωτές επιπτώσεις.

Αν η Ελλάδα έφευγε από την ευρωζώνη, οι τιμές των μετοχών και άλλων χρεογράφων θα βούλιαζαν σε όλη την Ευρώπη. Πολλοί άνθρωποι -και όχι μόνο εκείνοι που έχουν άμεσα ανοίγματα στην Ελλάδα- θα έμεναν ξεκρέμαστοι. Σε εκείνο το σημείο, οι επενδυτές θα αναρωτηθούν αν η ευρωζώνη παραμένει νομισματική ένωση ή χαλαρό νομισματικό καθεστώς με μεγάλα σημεία εισόδου και εξόδου. Θα αναρωτηθούν αμέσως αν η Πορτογαλία είναι ασφαλής.

Σκεφτείτε επίσης τις ευρύτερες πολιτικές επιπτώσεις. Με το Grexit η Ελλάδα θα έμενε εκτός της ευρωζώνης αλλά εντός της Ε.Ε. Θα μπορεί η Ε.Ε. να υπολογίζει στην υποστήριξη της Ελλάδας στις κυρώσεις εναντίον της Ρωσίας; Ποιος λογικός πολιτικός θα ήθελε να αντιμετωπίσει τέτοια ζητήματα, για λίγα δισεκατομμύρια ευρώ; Και τι θα σήμαινε το Grexit για την Ελλάδα; Θα μπορούσε να είναι καταστροφικό, αν και αυτό θα εξαρτηθεί από τη διαχείριση της κατάστασης.

Από τα διάφορα αρνητικά σενάρια, το απολύτως χειρότερο είναι η συνέχιση πολιτικών που δεν έχουν καμία ελπίδα να πετύχουν και δεν τις υποστηρίζουν οι Έλληνες ψηφοφόροι.

Η καλύτερη λύση θα ήταν μια ελάφρυνση από το χρέος, σε συνδυασμό με μεταστροφή από το δημοσιονομικό πλεόνασμα σε έναν δημοσιονομικά ουδέτερο προϋπολογισμό, συν τις μεταρρυθμίσεις για την αντιμετώπιση της διαφθοράς και της φοροείσπραξης. Πιστεύω ότι αυτοί είναι στόχοι που αξίζει να επιδιώξει κάποιος, πριν παραδοθεί στο Grexit.

Ο δηλωμένος στόχος της νέας κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ είναι να πετύχει τη μείωση τόσο στο συνολικό δανειακό βάρος όσο και στο δημοσιονομικό πλεόνασμα που έχει συμφωνηθεί με τους πιστωτές.

Προσωπικά τάσσομαι επίσης υπέρ μιας ευρείας διάσκεψης πιστωτών και δανειοληπτών που θα καταλήξει σε συμφωνία για μείωση του επιπέδου του χρέους σε ένα βιώσιμο σημείο και θα σταματήσει αμέσως τη λιτότητα.

Αμφιβάλλω αν είναι δυνατόν να επιτευχθεί μια τέτοια μεγάλη συμφωνία μέσα στους επόμενους μήνες. Η καλύτερη έκβαση που μπορώ να προβλέψω είναι μια συμφωνία για την αναχρηματοδότηση της κυβέρνησης και του τραπεζικού συστήματος, τη λήξη της λιτότητας και την επικέντρωση στην ανάπτυξη. Η διαβούλευση για τη μεγάλη διάσκεψη για το χρέος ας περιμένει για αργότερα.

Είναι ρεαλιστικός ένας τέτοιος συμβιβασμός; Η μεγαλύτερη πρόκληση για τη νέα κυβέρνηση είναι να ξεπεράσει τα κυρίαρχα οικονομικά σενάρια που κυκλοφορούν στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες. Ωστόσο η διαπραγματευτική της θέση δεν είναι απελπιστική.

Οι συζητήσεις ανάμεσα στην Ελλάδα και τους πιστωτές της είναι βέβαιο ότι θα ενταθούν. Πολλές προθεσμίες πλησιάζουν στις επόμενες εβδομάδες και μήνες. Ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας και ο υπουργός Οικονομικών Γιάννης Βαρουφάκης έχουν δίκιο στις οικονομικές τους απόψεις, αλλά πρέπει να θυμούνται ότι μια λεπτή γραμμή διαχωρίζει το σωστό από το δίκαιο. Οι ποικίλες μονομερείς διακηρύξεις της περασμένης εβδομάδας δεν ήταν καλή αρχή.

Τι θα γίνει αν ο κ. Τσίπρας δεν κάνει σωστό υπολογισμό; Ή αν δεν κάνουν οι πιστωτές σωστό υπολογισμό; Οι Έλληνες είναι βέβαιο ότι θα αντιμετωπίσουν μια στάση «take-it-or-leave-it» από μέρους των πιστωτών, ως οικονομική βιαιοπραγία.

Αν υποχρεωθούν να φύγουν, ίσως επιδιώξουν στενότερες οικονομικές σχέσεις με τη Ρωσία. Δεν μπορώ να αντιληφθώ πώς θα μπορούσε να θέλει κάτι τέτοιο η Ε.Ε. Ολες οι πλευρές οφείλουν να συνειδητοποιήσουν ότι το Grexit θα αποτελέσει μια ανεπανόρθωτη αποτυχία της οικονομικής διπλωματίας.

Αν συμβεί αυτό, δεν θα μιλάμε πλέον μόνο για την Ελλάδα, αλλά για το μέλλον του ίδιου του ευρώ και της Ε.Ε.

© The Financial Times Limited 2015. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation