Γιατί ο Ντράγκι θα αποφασίσει για το QE με το βλέμμα στην... Ελλάδα

Ο Μπενουά Κερέ είναι ένας από τους ισχυρότερους οικονομολόγους της Ευρώπης. Ως μέλος του εκτελεστικού συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας διαδραματίζει κρίσιμο ρόλο στη διαχείριση των κρίσεων της ευρωζώνης. Είναι επίσης έξυπνος, γιατί έδωσε την πιο σωστή απάντηση όταν ρωτήθηκε από τη γερμανική εφημερίδα Die Welt εάν οι ελληνικές εκλογές της 25ης Ιανουαρίου θα επηρεάσουν την επόμενη εβδομάδα την απόφαση αναφορικά με το πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης. «Δεν έχουν απολύτως καμία επιρροή σε εμάς» επέμεινε.

Μία κεντρική τράπεζα δεν θα μπορούσε βεβαίως να παραδεχθεί ότι επηρεάζεται από πολιτικούς. Ήταν, όμως, ακριβής η απάντηση του κ. Κερέ;

Η ΕΚΤ θα ήταν τρελή να μη σκεφτεί πόσο σοφό είναι να ξεκινήσει ένα μαζικό πρόγραμμα αγοράς ομολόγων για να  αποτρέψει μία επικίνδυνη βουτιά της ευρωζώνης στον αποπληθωρισμό μόλις τρεις ημέρες πριν από τις εκλογές στην Ελλάδα, που θα μπορούσαν να οδηγήσουν τον αντιμεταρρυθμιστικό ΣΥΡΙΖΑ στην εξουσία - αν μη τι άλλο δεδομένης της γερμανικής ευαισθησίας στη διάσωση στης Ελλάδας.

Σίγουρα κάποιοι στο διοικητικό συμβούλιο της ΕΚΤ θα έχουν ενδοιασμούς. «Προσωπικά, βρίσκω ότι το να ανακοινωθεί ένα πρόγραμμα αγοράς ομολόγων που θα περιλαμβάνει και κρατικούς τίτλους της Ελλάδας τον Ιανουάριο θα ήταν προβληματικό» δήλωσε ο Άρντο Χάνσον, κεντρικός τραπεζίτης της Εσθονίας μιλώντας στο Bloomberg.

Το δίλημμα δείχνει τη σημασία που θα έπρεπε να δίνουν οι αγορές σε πολιτικούς παράγοντες, όταν προβλέπουν τις κινήσεις της ΕΚΤ. Η Τράπεζα με επιτυχία ξεπέρασε ένα άλλο πολιτικό ναρκοπέδιο αυτή την εβδομάδα, όταν η δικαστική διαμάχη που ξεκίνησε στη Γερμανία για το δικαίωμα της ΕΚΤ να παρεμβαίνει στις αγορές ομολόγων λύθηκε με την προσωρινή απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου. Η Ελλάδα, όμως, είναι ένας από τους πολλούς μη οικονομικούς παράγοντες που καλείται να σταθμίσει η ΕΚΤ, στους οποίους περιλαμβάνεται ο αντίκτυπος που έχουν οι αποφάσεις της στα κίνητρα για τις κυβερνήσεις να εφαρμόσουν ουσιώδεις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις και στη δική της πολιτική νομιμότητα. Τελικά, οι ανεξάρτητοι κεντρικοί τραπεζίτες πρέπει να διατηρούν την εμπιστοσύνη του κόσμου κι αυτό δεν ισχύει μόνο για τη Γερμανία.

Με όλα αυτά υπόψη, είναι δυσκολότερο να προβλέψει κανείς τις δράσεις της ΕΚΤ και τον αντίκτυπό τους στις αγορές, καθώς, εκτός από τις οικονομικές γνώσεις, απαιτούνται δεξιότητες που έχουν οι ειδικοί στη θεωρία των παιγνίων και πολιτικοί αναλυτές.

Όλα αυτά σημαίνουν πως η ΕΚΤ θα είναι λιγότερο αποτελεσματική; Πιθανώς, ειδικότερα εάν πιστεύει κανείς ότι η επιτυχία των προγραμμάτων ποσοτικής χαλάρωσης της Fed στηρίχθηκε στη σχετική τους απλότητα και στο ισχυρό ράλι που πυροδότησαν στη χρηματιστηριακή αγορά. Εναλλακτικά, θα μπορούσε να υποστηρίξει κανείς ότι τα οικονομικά στοιχεία -δηλαδή οι προβλέψεις για τον πληθωρισμό της ευρωζώνης- θα καθορίσουν το εάν η ΕΚΤ θα προχωρήσει σε πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης. Η πολιτική θα διαμορφώσει μόνο τις λεπτομέρειες, ώστε να γίνει καταλληλότερο μακροπρόθεσμα το QE για τη νομισματική ένωση της Ευρώπης.

Όλες οι κεντρικές τράπεζες είναι πολιτικές σε κάποιο βαθμό. Η Fed δέχθηκε κριτική από τους πολιτικούς στις ΗΠΑ για το πώς αντιμετώπισε την κρίση. Η ΕΚΤ, όμως, βρίσκεται πιο συχνά σε θέση όπου η πορεία της επηρεάζεται άμεσα από πολιτικά γεγονότα. Καθώς δραστηριοποιείται σε 19 διαφορετικές οικονομίες χωρίς να υπάρχει ενιαία κυβέρνηση, έχει μοναδικές εξουσίες, με τις οποίες δεν νιώθει ιδιαίτερα άνετα, και τις οποίες εφαρμόζει με προσοχή.

Η ΕΚΤ, όμως, δεν φοβάται να παίξει σκληρό παιχνίδι. Όταν η κρίση της ευρωζώνης βρισκόταν στην πιο έντονη φάση, το πρόγραμμα αγοράς ομολόγων από αυτήν έγινε με σαφείς προϋποθέσεις μεταρρυθμίσεων που εφαρμόστηκαν στην Ισπανία και στην Ιταλία. Οι πιέσεις που άσκησε ο Ζαν Κλοντ Τρισέ, ο τότε πρόεδρός της, στο Δουβλίνο αποκαλύφθηκαν στα τέλη του προηγούμενου έτους, όταν δημοσιοποιήθηκε η αλληλογραφία του με τον τότε υπουργό Οικονομικών της Ιρλανδίας.

Στο θέμα της Ελλάδας, μπορεί να απαιτηθεί εξίσου ατσάλινη στάση από το Μάριο Ντράγκι, το νυν πρόεδρο της ΕΚΤ. Η ΕΚΤ έχει τη δύναμη να τραβήξει την πρίζα από τις ελληνικές τράπεζες, απειλώντας τη χώρα με χρηματοοικονομική κατάρρευση. Την προηγούμενη εβδομάδα κατέστησε σαφές ότι για να διατηρηθεί η πρόσβαση της χώρας στη ρευστότητά της, η Ελλάδα θα πρέπει να τηρήσει τις συμφωνίες που έχει συνάψει με τους διεθνείς πιστωτές. Παρόμοια προϋπόθεση θα εφαρμοστεί και για τις αγορές ομολόγων σε ένα πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης.

Εναλλακτικά, ο κ. Ντράγκι θα μπορούσε να ανακοινώσει την επόμενη εβδομάδα μόνο το περίγραμμα του προτεινόμενου προγράμματος ποσοτικής χαλάρωσης, ενδεχομένως και το συνολικό του ύψος, δεσμευόμενος να ανακοινώσει αργότερα τις λεπτομέρειες. Δεδομένου ότι ο αντίκτυπος των προγραμμάτων ποσοτικής χαλάρωσης είναι μεγαλύτερος κατά την εκκίνησή τους, αυτή η δεύτερη επιλογή μπορεί να μειώσει τις πιθανότητες επιτυχίας – ενώ παράλληλα θα εντείνει τις πιέσεις στους Έλληνες πολιτικούς.

«Όσο πιο επιθετική είναι (η ΕΚΤ) στην επικοινωνία της χαλάρωσης, τόσο πιο πιθανό είναι να αφήσουν την Ελλάδα να ανησυχεί ότι δεν θα ευνοηθεί» εκτιμά ο Μπράιαν Σίνγκερ, της William Blair.

Ακόμη και ο πιο έξυπνος οικονομολόγος όμως, θα δυσκολευτεί να κρατήσει την Ελλάδα στη σωστή πορεία, ενώ ταυτόχρονα νικά την απειλή αποπληθωρισμού στην ευρωζώνη κα αποφεύγει άλλα πολιτικά εμπόδια… χωρίς να μπερδεύει και τις αγορές.

© The Financial Times Limited 2015. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation