Τα MBA κινδυνεύουν να γίνουν... πεταμένα λεφτά

Ποια είναι η σταθερή δύναμη στις σπουδές διοίκησης επιχειρήσεων; Γιατί κάθε χρόνο οι φοιτητές επιλέγουν τα αμέτρητα προγράμματα ΜΒΑ ανά τον πλανήτη; Αναζητούν καινοτόμο κατάρτιση; Ίσως. Διψούν να μάθουν την πλέον επίκαιρη παραγωγή της ακαδημαϊκής έρευνας; Δύσκολο. Θέλουν να ζήσουν τη φοιτητική εμπειρία; Ίσως. Αναζητούν μια ευκαιρία δικτύωσης; Σίγουρα.

Το πρωταρχικό όμως κίνητρο είναι πιθανότατα ότι θέλουν να βελτιώσουν τις επαγγελματικές προοπτικές τους. Η ιδέα ότι όσο πιο πολύ δουλέψεις τόσο ψηλότερα θα ανέβεις στην επιχειρηματική -άρα και κοινωνική- ιεραρχία, είναι φυτεμένη στο DNA μας. Πολύ συχνά, αυτό σημαίνει ότι όσο ψηλότερα βρίσκεσαι στην επιχειρηματική κλίμακα, τόσο πιο πετυχημένος είσαι. Για πολλούς, το πτυχίο διοίκησης δίνει αυτήν την υπόσχεση. Όποιος θέλει να κάνει καριέρα, δεν έχει παρά να βγάλει ένα ΜΒΑ και αυτό θα κάνει όλα τα μαγικά.

Μόνο που αυτή η μαγεία έχει διαλυθεί εδώ και αρκετό καιρό.

Από τη μια πλευρά, η χρηματοπιστωτική κρίση του 2008 υποχρέωσε πολλές επιχειρήσεις να σταματήσουν τις προσλήψεις, μειώνοντας τις διαθέσιμες θέσεις για τους αποφοίτους ΜΒΑ. Κάποιοι συνειδητοποίησαν ότι οι εργοδότες που περικόπτουν τις δαπάνες δεν πρόκειται να πριμοδοτήσουν κάποιον που θέλει να σπουδάσει για ΜΒΑ. Το αποτέλεσμα ήταν πολλοί σπουδαστές να καταφύγουν στη δέσμευση με μεγάλα δάνεια για να χρηματοδοτήσουν τις επιχειρηματικές σπουδές τους.

Παραδοσιακά οι baby boomers θεωρούσαν ότι το να πάρεις δάνειο δικαιολογείται, αν πρόκειται να χρησιμοποιηθεί για πρόσθετη κατάρτιση. Η σκέψη ήταν ως εξής: Η λήψη δανείου για τη χρηματοδότηση των σπουδών ΜΒΑ θα οδηγήσει σε μια καλοπληρωμένη δουλειά και με αυτό το εισόδημα θα πληρωθεί το υπόλοιπο δάνειο μέσα σε λίγα χρόνια μετά την αποφοίτηση. Οπότε δεν είναι μεγάλο το βάρος.

Το στοιχείο που δεν περιλαμβάνεται σε αυτό το σκεπτικό είναι «και τι θα γίνει αν αλλάξουν οι οικονομικές συνθήκες;». Τι συμβαίνει όταν η αγορά εργασίας δεν μπορεί πλέον να απορροφήσει τις στρατιές των καλοσπουδαγμένων ταλέντων, που οι σχολές επιχειρήσεων παράγουν κάθε χρόνο σε μεγάλους αριθμούς; Είναι πράγματι το ΜΒΑ εισιτήριο για να πάνε οι σπουδαστές όπου θέλουν; Και είναι το ΜΒΑ σωστή επένδυση σήμερα, στις παγκοσμιοποιημένες οικονομίες μας;

Η αγορά εργασίας σήμερα είναι πολύ διαφορετική από εκείνη στην οποία είχε μπει η γενιά των baby boomers. Καθώς ο κόσμος γίνεται όλο και πιο ανώμαλος και απρόβλεπτος, είναι δύσκολο όχι μόνο να προβλέψουμε ποια προβλήματα μπορεί να προκύψουν, αλλά και να δικαιολογηθεί η χρήση δανείου για σπουδές ΜΒΑ, όπως και να γνωρίζουμε πώς θα μετατραπεί το δάνειο σε μια ζωή με εγγυημένη επιτυχία.

Κάθε φοιτητής ΜΒΑ αντιλαμβάνεται ότι θα πρέπει να πάρει μεγαλύτερη απόδοση από την επένδυσή σου, για να είναι επιτυχημένη. Αλλά οι προοπτικές καριέρας των διπλωμάτων επιχειρηματικών στελεχών μάλλον αλλάζουν. Σε πρόσφατη έρευνα -The Future of Business Education & the Needs of Employers 2014- ένας διευθύνων σύμβουλος δήλωσε: «Αν δεν πάρεις το πτυχίο ενός από τα 5 καλύτερα προγράμματα σπουδών ΜΒΑ στη χώρα, τότε το ΜΒΑ σου δεν αξίζει τίποτα». Από την έρευνα, που προέκυψε από συνεντεύξεις σε πάνω από 100 CEOs, συμπεραίνεται ότι, εφόσον έχουν την επιλογή, θα προτιμούσαν να μην προσλάβουν κανέναν απόφοιτο ΜΒΑ.

Την ίδια ώρα, ορισμένες επιχειρηματικές σχολές μοιάζουν να έχουν χάσει τον λόγο ύπαρξής τους: να μορφώνουν. Έχουμε ισχυριστεί και στο παρελθόν ότι οι καθηγητές που έχουν μικρή ή καθόλου εμπειρία στη δουλειά δεν αποδίδουν στη διδασκαλία τους. Την κατάσταση χειροτερεύουν τα «βιογραφικά» (εξαιτίας εν μέρει και των στάνταρ κριτηρίων αξιολόγησης) που δεν έχουν αλλάξει καθόλου ώστε να αντικατοπτρίζουν τις τρέχουσες εξελίξεις στο οικονομικό κι επιχειρηματικό στερέωμα.

Το αποτέλεσμα είναι σε μεγάλο βαθμό η διδασκαλία να είναι παρωχημένη και παράλογη από πολλές απόψεις. Είναι δύσκολο να διακρίνουμε κάποιον τρόπο που θα μπορούσαν οι πτυχιούχοι να λάβουν υψηλή απόδοση και γρήγορα.

Οι σπουδαστές θα ήθελαν επίσης να γνωρίζουν το πώς δαπανούν τα πανεπιστήμια τα δίδακτρά τους. Πολύ συχνά κατευθύνονται σε πράγματα που δεν πρόκειται να βελτιώσουν τις ευκαιρίες των σπουδαστών στην αγορά εργασίας, όπως φανταχτερά campus και υπερπολυτελείς εγκαταστάσεις. Η βελτίωση της υποδομής μπορεί να βελτιώνει τη μαθησιακή εμπειρία των σπουδαστών, αλλά οι ωραίες εγκαταστάσεις δεν θα προσφέρουν κανένα ανταγωνιστικό πλεονέκτημα στους αποφοίτους σε μια τόσο σφιχτή αγορά εργασίας.

Η επίδραση των φοιτητικών δανείων μπορεί να έχει περαιτέρω επιπλοκές. Όταν οι φοιτητές αναλαμβάνουν μεγάλα χρέη, έχουν την τάση να δέχονται δουλειά με οποιαδήποτε αμοιβή, ακόμη κι αν δεν ανταποκρίνεται στο ταλέντο ή στις προσδοκίες τους. Είναι μια συνταγή για δυστυχισμένη ζωή και δουλειά και επιπλέον είναι μια άμεση απώλεια παραγωγικότητας και εφευρετικότητας για την κοινωνία όλη - αυτού που οι πεφωτισμένοι οικονομολόγοι θα τολμούσαν να αποκαλέσουν «εθνική ευτυχία».

Σε καμία περίπτωση δεν υποβαθμίσουμε τη σημασία της μόρφωσης. Είμαστε διδάσκαλοι και οι ίδιοι και γνωρίζουμε πολύ καλά την αξία της μελέτης. Αλλά αν οι φοιτητές αγοράζουν εκπαιδευτικά προγράμματα με δάνεια, θα τους ζητούσαμε να το σκεφτούν πολύ προσεκτικά πριν λάβουν αυτή την απόφαση που μπορεί να τους αλλάξει τη ζωή.

© The Financial Times Limited 2014. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation