Πελατειακές σχέσεις και πλουτοκρατία επιβίωσαν και από την τρόικα

Με μία πρώτη ματιά, προκαλεί προβληματισμό το ότι η Ελλάδα βιάζεται να βγει από το πρόγραμμα στήριξης της Ε.Ε. και του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου. Η απόδοση των 10ετών ομολόγων της εκτινάχθηκε πάνω από το 9% πριν από δύο εβδομάδες.

Ακόμη και στο 7%, το επιτόκιο της αγοράς είναι πολύ υψηλότερο από αυτό με το οποίο δανείζεται η Αθήνα από τους επίσημους πιστωτές. Η Ελλάδα κινδυνεύει να παραπατήσει όπως ο σπρίντερ στο τελευταίο εμπόδιο, επειδή θέλει να νικήσει το χρονόμετρο.

Για τον πρωθυπουργό Αντώνη Σαμαρά και τους συναδέλφους του, ωστόσο, αυτό δεν είναι πρωτίστως οικονομικό θέμα. Αφορά την εθνική αξιοπρέπεια και περιλαμβάνει πολιτικούς υπολογισμούς - όπως θα έπρεπε να περιμένει κανείς σε μία δημοκρατία.

Η λαχτάρα για ανάκτηση της εθνικής αξιοπρέπειας διαποτίζει την ελληνική στάση στο μνημόνιο. Το κοινωνικό και το οικονομικό κόστος της διάσωσης, από τη μαζική ανεργία μέχρι το κλείσιμο επιχειρήσεων, ήταν τιμωρητικά υψηλά.

Το πρόγραμμα στήριξης θυμίζει στους Έλληνες πως οι μεγάλες δυνάμεις συχνά ασκούσαν τον έλεγχο στη χώρα τους, από την Επανάσταση του 1821 ενάντια στην οθωμανική κυριαρχία. Για τους μεγαλύτερους σε ηλικία Έλληνες, η κατοχή των Ναζί την περίοδο 1941-44 καθώς και η επιρροή της Βρετανίας και των ΗΠΑ στη μεταπολεμική Ελλάδα είναι ακόμη μνήμες ζωντανές. Το αίτημα για αυτοδιάθεση είναι σημαντικό για την ελληνική ταυτότητα.

Βάσει των πολιτικών υπολογισμών, εάν απελευθερωθεί η Ελλάδα από τον έλεγχο του ΔΝΤ και της Ε.Ε., η κυβέρνηση θα έχει την κοινοβουλευτική πλειοψηφία τον Φεβρουάριο και θα εκλέξει νέο πρόεδρο. Έτσι θα μπορέσει να ολοκληρώσει την τετραετή της θητεία και να πολεμήσει από θέση ισχύος για τις επόμενες εκλογές τον Ιούνιο του 2016.

Το πρόβλημα είναι πως ο κυβερνητικός συνασπισμός ελέγχει μόλις 154 έδρες στο κοινοβούλιο των 300 εδρών. Βάσει του Συντάγματος, χρειάζεται 180 για να εκλέξει Πρόεδρο.

Εάν η κυβέρνηση δεν τα καταφέρει, τότε θα προκηρυχθούν πρόωρες εκλογές. Δεν είναι αυτό που θέλει ο κ. Σαμαράς, αλλά εκτιμά πως το συντηρητικό κόμμα της Νέας Δημοκρατίας μπορεί να έχει καλή απόδοση εάν οι ψηφοφόροι γνωρίζουν ότι πέτυχε την πρόωρη έξοδο της Ελλάδας από το μνημόνιο.

Οι τελευταίες δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι σε περίπτωση πρόωρων εκλογών νικητής θα είναι ο ΣΥΡΙΖΑ, το αντιπολιτευτικό κόμμα της άκρας αριστεράς που βλέπει εχθρικά τα μέτρα λιτότητα και τις οικονομικές μεταρρυθμίσεις που θέσπισε η κυβέρνηση Σαμαρά. Δεν ακόμη βέβαιο εάν το δάγκωμα του ΣΥΡΙΖΑ θα είναι τόσο δυνατό όσο τα γαβγίσματά του, από τη στιγμή που θα αναλάβει την εξουσία. Είναι απίθανο οι πρόωρες εκλογές να του δώσουν αυτοδυναμία.

Αδιαμφισβήτητα, οι πιέσεις από τους κυβερνητικούς εταίρους και τις αγορές θα ωθήσουν τον κ. Τσίπρα προς την κατεύθυνση μίας συνεννόησης με τους πιστωτές της Ελλάδας. Εάν γίνει έτσι, τότε ακόμη και με κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ, η Ελλάδα δεν θα βιώσει ούτε δημοσιονομική ασωτία ούτε ατέρμονη λιτότητα, αλλά πολιτική που θα καθοδηγείται, σε κάποιον βαθμό, από μία αίσθηση οικονομικής ευθύνης.

Ο κ. Τσίπρας δήλωνε πάντα ότι θέλει να παραμείνει η Ελλάδα στην ευρωζώνη - στάση που θέτει αυτόματα περιορισμούς σε ένα καθαρόαιμο αριστερό πρόγραμμα. Για τον κ. Σαμαρά, ωστόσο, ενδεχόμενη εκλογική νίκη του ΣΥΡΙΖΑ σημαίνει ότι διακυβεύονται όλα όσα πάλευε να πετύχει η κυβέρνησή του στο όνομα της αποκατάστασης του καλού ονόματος της χώρας στο εξωτερικό.

Στο τέλος, αυτό που έχει σημασία για την Ελλάδα δεν είναι εάν θα παραμείνει στην κυβέρνηση ο κ. Σαμαράς ή εάν θα τον αντικαταστήσει ο κ. Τσίπρας. Είναι το εάν η πενταετία κακουχιών και υποταγής στην τρόικα οδήγησε στον εκσυγχρονισμό της πολιτικής κουλτούρας και της στάσης του κόσμου προς το κράτος.

Η κρίση επέφερε πλήγμα στο σύστημα των πελατειακών σχέσεων, των δωροδοκιών και του πλουτισμού που απέκτησε νέα ζωή στην Ελλάδα από τις αρχές της δεκαετίας του 1980 υπό το ΠΑΣΟΚ και τη Νέα Δημοκρατία. Δεν έχει, όμως, νόημα να αρνείται κανείς ότι η διαφθορά στον δημόσιο τομέα και οι πελατειακές σχέσεις παραμένουν. Εν τω μεταξύ, στον ιδιωτικό τομέα, οι πλούσιοι Έλληνες δεν έκαναν καμία θυσία για να βοηθήσουν το έθνος τους σε αυτήν τη στιγμή ανάγκης, διαβεβαιώνοντας ότι η κρίση θα έπληττε αντιθέτως τις μεσαίες τάξεις και τους φτωχούς.

Οι πελατειακές σχέσεις και ο εγωισμός των πλουσίων επιβίωσαν από όλα τα δεινά του 20ού αιώνα - δύο παγκόσμιους πολέμους, ξένη κατοχή, εμφύλιο πόλεμο και χούντα. Μην απορείτε εάν επιβιώσουν και από την τρόικα, αφού φύγουν οι τελευταίοι ξένοι ηγεμόνες της χώρας.

© The Financial Times Limited 2014. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation