Soros: Μεγαλύτερες δοκιμασίες για το ευρώ

Τα ελληνικά προβλήματα είναι ισχυρά, αλλά μπορούν να λυθούν. Ταυτόχρονα "έδειξαν" τα ελαττώματα της ευρωζώνης, όπως τονίζει ο κ. George Soros. Η ευρωζώνη θα βρεθεί αντιμέτωπη και με άλλες δύσκολες δοκιμασίες.

Δημοσιεύθηκε: 22 Φεβρουαρίου 2010 - 10:42

George Soros*

Soros: Μεγαλύτερες δοκιμασίες για το ευρώ

Ο κ. Otmar Issing, ένας από τους «πατέρες» του ευρώ, ορθά υπογράμμισε τις αρχές στις οποίες στηρίχτηκε η δημιουργία του νομίσματος. Σε άρθρο τους στους «F.T.» την περασμένη εβδομάδα, υποστήριξε ότι η ευρωζώνη δημιουργήθηκε ως νομισματική ένωση και όχι ως πολιτική ένωση. Τα κράτη-μέλη δημιούργησαν μία κοινή κεντρική τράπεζα, αλλά αρνήθηκαν να παραδώσουν το δικαίωμα φορολόγησης των πολιτών τους σε μία κοινή αρχή. Αυτό υπογράφηκε στη συνθήκη του Μάαστριχτ και από τότε μέχρι σήμερα αποτελεί τη βασική αρχή του γερμανικού συνταγματικού δικαστηρίου.

Το ευρώ ήταν μια μοναδική και περίεργη «κατασκευή», η βιωσιμότητα της οποίας τίθεται, πλέον, σε αμφισβήτηση.

Η «κατασκευή» είχε σαφώς ελαττώματα. Ένα νόμισμα έχει ανάγκη τόσο μία κεντρική τράπεζα όσο και ένα υπουργείο Οικονομικών. Το υπουργείο Οικονομικών δεν είναι ανάγκη να χρησιμοποιείται προκειμένου να φορολογεί τους πολίτες, αλλά μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε περιόδους κρίσης. Όταν ένα χρηματοοικονομικό σύστημα βρίσκεται στα πρόθυρα κατάρρευσης, μία κεντρική τράπεζα μπορεί να στηρίξει τη ρευστότητα, αλλά μόνο ένα υπουργείο Οικονομικών μπορεί να διαχειριστεί θέματα που αφορούν σε χρεοκοπίες.

Τα παραπάνω είναι ορισμένα ξεκάθαρα ζητήματα τα οποία θα έπρεπε να έχουν λάβει υπόψη τους αυτοί που δημιούργησαν το ευρώ. Ο κ. Issing παραδέχεται ότι ήταν μεταξύ αυτών που θεώρησαν πως είναι αρκετά δύσκολο να υπάρξει μία νομισματική ένωση χωρίς να υπάρχει και πολιτική ένωση.

Η Ε.Ε. δημιουργήθηκε ενώ ήταν γνωστό ότι η εφαρμογή περιορισμένων αλλά πολιτικά εφικτών στόχων και χρονικών περιθωρίων θα έπρεπε να επαναπροσδιοριστεί κάποια στιγμή στο μέλλον. Όμως για διάφορους λόγους αυτή η εξέλιξη σταμάτησε. Η Ε.Ε. έχει, προς το παρόν, «παγώσει» στην τρέχουσα μορφή της.

Το ίδιο ισχύει και για το ευρώ. Η κρίση του 2008 αποκάλυψε τα ελαττώματα στην κατασκευή του, καθώς τα κράτη-μέλη έσπευσαν, ανεξάρτητα το ένα από το άλλο, να διασώσουν τα τραπεζικά τους συστήματα. Η ελληνική κρίση προκάλεσε κλιμάκωση του όλου προβλήματος. Εάν τα κράτη-μέλη δεν είναι ικανά να κάνουν το επόμενο βήμα, τότε το ευρώ θα καταρρεύσει.

Βάσει της κύριας αρχής του ευρώ, τα κράτη-μέλη περιορίζονται από τους κανόνες του Μάαστριχτ. Όμως οι προηγούμενες ελληνικές κυβερνήσεις παραβίασαν αυτούς τους κανόνες. Η κυβέρνηση του κ. Γιώργου Παπαναδρέου, που εκλέχθηκε τον περασμένο Οκτώβριο με την εντολή να «καθαρίσει όλα τα προβλήματα», αποκάλυψε ότι το έλλειμμα έχει φτάσει στο 12,7% του ΑΕΠ το 2009, σοκάροντας τόσο τις ευρωπαϊκές αρχές όσο και τις αγορές.

Οι ευρωπαϊκές αρχές αποδέχτηκαν πρόγραμμα βάσει του οποίου θα υπάρξει σταδιακή μείωση του ελλείμματος, με αρχικό στόχο να μειωθεί κατά 4%, αλλά οι αγορές δεν πείστηκαν. Το risk premium των ελληνικών ομολόγων εξακολουθεί να βρίσκεται κοντά στο 3%, αφαιρώντας τα περισσότερα οφέλη της Ελλάδας από τη συμμετοχή της στο ευρώ.

Εάν αυτό συνεχιστεί, υπάρχει ο κίνδυνος η Ελλάδα να μην μπορεί να βγει από τη δύσκολη θέση, ανεξάρτητα από το τι θα πράξει. Περαιτέρω περικοπές θα πιέσουν επιπλέον την οικονομική δραστηριότητα, θα μειώσουν τα φορολογικά έσοδα και θα καταστήσουν ακόμη πιο δυσχερές το χρέος ως ποσοστό επί του ΑΕΠ. Με δεδομένο αυτόν τον κίνδυνο, το risk premium δεν πρόκειται να υποχωρήσει χωρίς έξωθεν βοήθεια.

Η όλη κατάσταση είναι περισσότερο έντονη στις αγορές CDS, όπου μπορείς να κερδοσκοπήσεις «παίζοντας» με το μέλλον. Η κερδοσκοπία στα CDS μπορεί να οδηγήσει ακόμη υψηλότερα το risk premium.

Αναγνωρίζοντας την ανάγκη που υπάρχει, το Ecofin στην τελευταία του συνεδρίαση ανακοίνωσε, για πρώτη φορά, ότι «εγγυάται τη διαφύλαξη της χρηματοοικονομικής σταθερότητας του ευρώ στο σύνολό της». Όμως δεν έχουν βρει ακόμη έναν μηχανισμό για να κάνουν αυτήν την υπόσχεση πράξη, καθώς δεν υπάρχει κάποια θεσμοθετημένη αρχή για τη δημιουργία του. Υπάρχει, βέβαια, το Άρθρο 123 της Συνθήκης της Λισαβόνας που δημιουργεί τη νομική βάση για δημιουργία ενός τέτοιου μηχανισμού.

Η πιο αποτελεσματική λύση θα ήταν η έκδοση από κοινού (και η παροχή εγγύησης) ευρωομολόγων προκειμένου, για παράδειγμα, να αναχρηματοδοτηθεί το 75% του χρέους της Ελλάδας, με δεδομένο ότι η χώρα πράττει τα απαραίτητα, και να αφήσουν την Αθήνα να διαχειριστεί το υπόλοιπο ποσοστό με τον καλύτερο τρόπο που μπορεί. Αυτή η κίνηση σαφώς θα μείωνε το κόστος δανεισμού και θα ήταν το αντίστοιχο μιας παροχής βοήθειας από το ΔΝΤ, η οποία είναι πάντα σε δόσεις.

Όμως αυτό είναι πολιτικά αδύνατον, αυτήν τη στιγμή, καθώς η Γερμανία αρνείται να «χρησιμοποιηθεί» ως ο χρηματοδότης των υπόλοιπων κρατών-μελών. Ως εκ τούτου θα πρέπει να βρεθούν άλλες λύσεις.

Η κυβέρνηση Παπανδρέου είναι αποφασισμένη να διορθώσει τα σφάλματα του παρελθόντος και έχει αξιοθαύμαστη στήριξη από τους πολίτες. Έχουν υπάρξει σφοδρές αντιρρήσεις και διαμαρτυρίες από την «παλιά φρουρά» του κυβερνώντος κόμματος, αλλά οι πολίτες εμφανίζονται έτοιμοι να δεχτούν μέτρα λιτότητας, ιδιαίτερα εάν «δουν» βελτίωση στα δημοσιονομικά μεγέθη.

Ως εκ τούτου, μια «αυτοσχέδια» βοήθεια προς την Ελλάδα θα ήταν αρκετή. Όμως υπάρχουν η Ισπανία, η Ιταλία, η Πορτογαλία και η Ιρλανδία. Μαζί αντιστοιχούν σε πολύ μεγάλο «μέρος» της ευρωζώνης προκειμένου να αντιμετωπιστούν με τον ίδιο τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζεται η Ελλάδα.

Η επιβίωση της Ελλάδας δεν αρκεί, καθώς το μέλλον του ευρώ θα συνεχίσει να αμφισβητείται. Ακόμη και εάν υπάρξει καλή διαχείριση της κρίσης, τι θα συμβεί στην επόμενη;

Είναι ξεκάθαρο τι είναι απαραίτητο: περισσότερο «επιθετική» εποπτεία και θεσμικές συμφωνίες για συνεχή βοήθεια. Μια καλά οργανωμένη αγορά ευρωομολόγων θα ήταν καλοδεχούμενη. Το μεγάλο ερώτημα είναι κατά πόσον υπάρχει η πολιτική θέληση για να προχωρήσουν αυτά τα μέτρα.

* Ο κ. George Soros είναι επικεφαλής της Soros Fund Management και συγγραφέας του βιβλίου "Soros Lectures", το οποίο εκδόθηκε αυτόν τον μήνα από την PublicAffairs.

© The Financial Times Limited 2010. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation