Ποιες επιλογές είναι στο τραπέζι για χρηματοδότηση αμυντικών δαπανών

Ευρωπαίοι αξιωματούχοι εργάζονται εντατικά για να διαμορφώσουν προτάσεις σχετικά με ένα Ειδικό Ταμείο που θα βοηθήσει την Ευρώπη να αυξήσει τις αμυντικές της δαπάνες, μετά την απειλή του Προέδρου των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, να περιορίσει την αμερικανική υποστήριξη προς την ήπειρο.

Οι Ευρωπαίοι υπουργοί Οικονομικών, οι οποίοι συνεδριάζουν στη Νότια Αφρική στο πλαίσιο της συνάντησης των G20, συζητούν προτάσεις που περιλαμβάνουν τη δημιουργία μιας Ευρωπαϊκής Αμυντικής Τράπεζας ή ενός κοινού Ταμείου με συμμετοχή του Ηνωμένου Βασιλείου, σύμφωνα με ευρωπαίους αξιωματούχους.

Την Κυριακή, αρκετοί ηγέτες της ΕΕ μαζί με τον Βρετανό πρωθυπουργό σερ Κιρ Στάρμερ θα πραγματοποιήσουν συνάντηση, μετά την επιστροφή του δεύτερου από την Ουάσινγκτον και εν όψει της έκτακτης συνόδου στις Βρυξέλλες την επόμενη εβδομάδα –συναντήσεις που θα είναι αφιερωμένες στην ευρωπαϊκή άμυνα.

«Τα πράγματα κινούνται γρήγορα» είπε ένας αξιωματούχος. Άλλοι θυμήθηκαν τον διπλωματικό πυρετό που προηγήθηκε του κοινού δανεισμού της περιόδου της πανδημίας Covid-19 στην Ευρώπη, ή τα πακέτα διάσωσης που συμφωνήθηκαν κατά τη διάρκεια της κρίσης κρατικού χρέους της ευρωζώνης.

Τι είναι η «τράπεζα επανεξοπλισμού» που προτείνουν Ευρωπαίοι ειδικοί;

Το Ηνωμένο Βασίλειο και η Πολωνία συγκαλούν συνάντηση των Ευρωπαίων υπουργών Οικονομικών για να συζητήσουν διάφορες επιλογές στο περιθώριο των συναντήσεων των G20 στο Κέιπ Τάουν. Ο Βρετανός υπουργός Οικονομικών θέλει να συζητήσει τις δυνατότητες χώρες-ομοϊδεάτες να «κινητοποιήσουν την ιδιωτική χρηματοδότηση» για την άμυνα, σύμφωνα με το Υπουργείο Οικονομικών.

Μία από τις προτάσεις, από μια ομάδα ειδικών που περιλαμβάνει τον πρώην Βρετανό στρατηγό σερ Νικ Κάρτερ, αφορά μια «τράπεζα επανεξοπλισμού». Ο κρατικός αυτός δανειοδοτικός οργανισμός θα διαμορφωνόταν κατά το πρότυπο της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης, η οποία ιδρύθηκε μετά την πτώση του Σιδηρού Παραπετάσματος για να ενισχύσει τις επενδύσεις στην Ανατολική Ευρώπη.

Ο νέος οργανισμός (όχημα)  θα μπορούσε να παρέχει δάνεια για την αγορά στρατιωτικού εξοπλισμού, καθώς και για βιομηχανικά έργα στον αμυντικό τομέα, με δυνατότητα δανεισμού τόσο προς τον ιδιωτικό τομέα, όσο και προς κυβερνήσεις.

Μόνο ένα μέρος του κεφαλαίου –προτείνεται 10 δισ. ευρώ- θα καταβάλλεται αρχικά, μειώνοντας έτσι το άμεσο δημοσιονομικό κόστος, ενώ θα μπορούσε να προσφέρει ευνοϊκά επιτόκια χάρη στην υψηλή πιστοληπτική αξιολόγηση που θα στηρίζεται από κρατικές εγγυήσεις. Η Πολωνία, η οποία κατέχει την εκ περιτροπής προεδρία της ΕΕ, έχει υποστηρίξει αυτή την επιλογή.

Υπάρχουν άλλοι τρόποι να συγκεντρωθούν χρήματα για την κοινή άμυνα της ΕΕ;

Μια άλλη ιδέα που κυκλοφορεί είναι να δημιουργηθεί ένα «όχημα ειδικού σκοπού» (SPV) μέσω του οποίου οι κυβερνήσεις θα συγκεντρώνουν εθνικές εγγυήσεις και θα δανείζονται κεφάλαια από τις αγορές, τα οποία στη συνέχεια θα χρησιμοποιούν για αμυντικούς σκοπούς. Το εργαλείο αυτό θα μπορούσε να είναι ανοιχτό τόσο σε χώρες της ΕΕ, όσο και σε άλλες.

Το περιορισμένο αντικείμενο ενός SPV ή ad hoc Ταμείου θα του επέτρεπε να ιδρυθεί ταχύτερα απ’ όσο μια τράπεζα, λένε αναλυτές, αν και οι συμμετέχουσες χώρες θα εξακολουθούσαν να πρέπει να καταβάλουν κεφάλαια. Θα ήταν «πιο ελαφρύ, από διοικητικής απόψεως» ανέφερε ο Λουίτζι Σκατσιέρι του Κέντρου Ευρωπαϊκής Μεταρρύθμισης.

Οποιαδήποτε από τις δυο δομές θα μπορούσε να βοηθήσει στη γρήγορη αύξηση των αμυντικών δαπανών, πρόσθεσε. «Μια μεγάλη, συντονισμένη ένεση κεφαλαίου» είπε ο Σκατσιέρι, θα σηματοδοτούσε την «ισχυρή πολιτική βούληση των ευρωπαϊκών χωρών να ενισχύσουν την ευρωπαϊκή άμυνα».

Ακολουθήστε το Euro2day.gr στο Google News!Παρακολουθήστε τις εξελίξεις με την υπογραφη εγκυρότητας του Euro2day.gr

FOLLOW USΑκολουθήστε τη σελίδα του Euro2day.gr στο Linkedin

Ποια είναι τα κύρια πλεονεκτήματα για τις κυβερνήσεις;

Η ώθηση της Ευρώπης να αυξήσει τους αμυντικούς προϋπολογισμούς έρχεται σε μια περίοδο που οι κυβερνήσεις αγωνίζονται να τιθασεύσουν τα δημόσια ελλείμματα και το χρέος τους.

Ο Στάρμερ ανακοίνωσε σχέδια για αύξηση των αμυντικών δαπανών στο 2,5% του ΑΕΠ, ένα κόστος που πλησιάζει τα 6 δισ. στερλίνες. Είπε πως αυτό θα χρηματοδοτηθεί από περικοπές στη βοήθεια που δίνεται στο εξωτερικό.

Στη Γερμανία, όπου ο νέος δημόσιος δανεισμός περιορίζεται αυστηρά από το λεγόμενο «φρένο χρέους» που κατοχυρώνεται στο Σύνταγμα, ο εν αναμονή καγκελάριος Φρίντριχ Μερτς επιδιώκει να προσθέσει ως και 200 δισεκατομμύρια ευρώ σε ένα υπάρχον ειδικό Ταμείο, που ιδρύθηκε από τον καγκελάριο Όλαφ Σολτς το 2022 για την αγορά όπλων, σύμφωνα με δύο άτομα  που γνωρίζουν τα σχέδια. Το ταμείο 100 δισ. ευρώ του Σολτς έχει ήδη δεσμεύσει σχεδόν πλήρως τα κεφάλαια αυτά σε αγορές όπλων, και απομένουν μόνο 10 δισ. ευρώ για να δαπανηθούν.

Ο Μερτς σχεδιάζει να περάσει την αύξηση με τη βοήθεια της απερχόμενης βουλής, όπου το κεντροδεξιό του μπλοκ CDU/CSU έχει πλειοψηφία δυο τρίτων με άλλα φιλοευρωπαϊκά κόμματα, προτού αναλάβει τα καθήκοντά του τον Μάρτιο το νέο νομοθετικό σώμα.

Η χρήση ενός κοινά χρηματοδοτούμενου οχήματος θα μετρίαζε μέρος του προκαταβολικού κόστους της αύξησης των αμυντικών επενδύσεων, λένε οι αναλυτές. Το όχημα θα μπορούσε, ενδεχομένως, να δανείζεται με σχετικά χαμηλά επιτόκια, αν κερδίσει την υποστήριξη και τη συμμετοχή χωρών με αξιολόγηση ΑΑΑ, όπως η Γερμανία και η Νορβηγία.

Ωστόσο, ένας κρίσιμος, κοινός στόχος είναι η απλοποίηση των διαδικασιών μαζικών αμυντικών προμηθειών από πολλές κυβερνήσεις. Αυτό θα μπορούσε να επιτευχθεί με την προϋπόθεση ότι τα δάνεια θα συνδέονται με κοινή προμήθεια εξοπλισμού, πρότειναν υποστηρικτές του συγκεκριμένου μοντέλου.

Αν οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις ενεργήσουν μαζί ως ένα ισχυρό «κλαμπ αγοραστών», αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει σε πιο αποδοτικές προσπάθειες προμήθειας αμυντικού υλικού, σύμφωνα με τον Ζερομέν Ζετελμάγιερ, του think tank Bruegel.

Ένα επιπλέον πλεονέκτημα θα ήταν ότι οι κατασκευαστές θα αποκτούσαν μακροπρόθεσμη ορατότητα ως προς τις παραγγελίες, γεγονός που θα τους παρείχε κίνητρα για επενδύσεις στην επέκταση της παραγωγής.

Τι άλλες πρωτοβουλίες υπάρχουν;

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξετάζει τον αναπροσανατολισμό υφιστάμενων πόρων –όπως τα 93 δισ. ευρώ που απέμειναν από τα δάνεια της πανδημίας Covid-19, καθώς και δεκάδες δισεκατομμύρια από τους ευρωπαϊκούς πόρους για την περιφερειακή ανάπτυξη. Οι Βρυξέλλες έχουν επίσης δεσμευτεί να εξαιρέσουν τις αμυντικές δαπάνες από τους κανόνες της ΕΕ για το έλλειμμα και το χρέος.

Ωστόσο οι συνολικές αμυντικές δαπάνες της Ευρώπης, που η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν εκτιμά ότι ανέρχονται σε 500 δισ. ευρώ, απαιτούν πολύ μεγαλύτερη επενδυτική κινητοποίηση. «Θα πρέπει να καταστήσουμε δυνατές πιο στοχευμένες και αποδοτικές αμυντικές δαπάνες μέσω ενός εξειδικευμένου ευρωπαϊκού μηχανισμού», δήλωσε η φον ντερ Λάιεν.

Σε τι θα δαπανηθούν οι πόροι του ταμείου;

Το ειδικό ταμείο θα πρέπει να επικεντρώνεται σε «τομείς ευρωπαϊκού στρατηγικού ενδιαφέροντος όπως μια ολοκληρωμένη ευρωπαϊκή αεράμυνα, δυνατότητες πλήγματος ακριβείας σε μεγάλες αποστάσεις, drones και UAVs, πύραυλοι και πυρομαχικά ή φυσικά τη στρατιωτική χρήση της τεχνητής νοημοσύνης», είπε η φον ντερ Λάιεν.

Μια «συμμαχία των προθύμων» που θα συνεισφέρει στο Ταμείο θα μπορούσε επίσης να λύσει τα προβλήματα που απορρέουν από την ανάγκη για ομοφωνία σε επίπεδο ΕΕ σε περίπτωση που η Ένωση αποφάσιζε να εκδώσει νέο κοινό χρέος. Αυτό θα επέτρεπε την παράκαμψη των ρωσόφιλων κυβερνήσεων της Ουγγαρίας και της Σλοβακίας, καθώς και των ουδέτερων χωρών όπως η Αυστρία και η Ιρλανδία.

Ωστόσο, τίποτα από αυτά δεν μειώνει το μακροπρόθεσμο κόστος που θα κληθούν να επωμιστούν οι φορολογούμενοι, καθώς η Ευρώπη αναγκάζεται να ενισχύσει την άμυνά της. «Δεν μπορείς να βασίζεσαι μακροπρόθεσμα στον δανεισμό για να καλύψεις αυξημένες αμυντικές δαπάνες», δήλωσε ο Μπεν Ζαράνκο του Ινστιτούτου Δημοσιονομικών Μελετών. «Τελικά, θα χρειαστεί είτε να μειώσουμε τις δαπάνες σε άλλους τομείς, είτε να αυξήσουμε τη φορολογία».

© The Financial Times Limited 2025. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation