Οι «μαύροι κύκνοι» των Trumponomics

Τα επόμενα τέσσερα χρόνια, οι πολιτικές Τραμπ θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε γεγονότα με απρόσμενες οικονομικές και πολιτικές επιπτώσεις. Οι δασμοί μπορεί να είναι ο μικρότερος πονοκέφαλος.

Οι «μαύροι κύκνοι» των Trumponomics
  • του Martin Sandbu

Tην περασμένη εβδομάδα, ένας άνθρωπος που ικανοποιήθηκε από μια εξέγερση κατά των ΗΠΑ που έγινε για λογαριασμό του, έγινε ο 47ος πρόεδρος των ΗΠΑ. Το «τσιράκι» του, ο πλουσιότερος άνθρωπος του κόσμου, επιδόθηκε σε χαιρετισμούς φασιστικού στυλ. Πέραν αυτών, πώς νοιώθετε όλοι;

Πολλή προσοχή, μετά φόβου, δίνεται στο τι μπορεί να κάνει ο Ντόναλντ Τραμπ με τους δασμούς. Και σωστά. Άλλωστε, είναι ο αυτοαποκαλούμενος «άνθρωπος-δασμός» (θέμα για το οποίο να ακούσετε την συνέντευξη του Alan Beattie μέσω podcast με τον γκουρού των δασμών Doug Irwin). Ωστόσο υπάρχει ο κίνδυνος να αναλωθούμε με την εμπορική πολιτική την ώρα που επίκεινται πολλές άλλες οικονομικές προκλήσεις.

Ήδη ο Τραμπ έχει εκτοξεύσει μερικές προειδοποιητικές βολές παγκοσμίως αναφορικά με οικονομικά ζητήματα που συζητήθηκαν ελάχιστα τους μήνες πριν την επιστροφή του στον Λευκό Οίκο. Με εκτελεστικό διάταγμα, έβγαλε τις ΗΠΑ από την παγκόσμια συμφωνία για τη φορολογία των πολυεθνικών εταιρειών, για την προώθηση της οποίας η πρώτη του κυβέρνηση έκανε πολύ καλή δουλειά.

Πολύ λίγοι έδωσαν σημασία στα σημάδια, αν και ο υποψήφιός του για το υπουργείο Οικονομικών, Σκοτ Μπέσεντ, καταφέρθηκε κατά της συμφωνίας στην ακρόαση για τον διορισμό του. Ο ίδιος ο Τραμπ υπόσχεται τώρα αντίποινα στις χώρες που θα προχωρήσουν στη φορολόγηση των κερδών αμερικανικών πολυεθνικών στην επικράτειά τους.

Μια άλλη οικονομική επίπτωση για τον υπόλοιπο κόσμο που ελάχιστα έχει εξεταστεί, είναι ότι η καταστολή της μετανάστευσης, την οποία έχει υποσχεθεί, θα μπορούσε να ανακατευθύνει μεγάλες μεταναστευτικές ροές από τη Λατινική Αμερική προς την Ευρώπη, όπως έγραψε την περασμένη εβδομάδα η συνάδελφός μου Laura Dubois.

Έτσι νομίζω ότι είναι καιρός να εξετάσουμε τι θα μπορούσε να που αυτή τη στιγμή δεν περιμένουμε. Εν ολίγοις, ποιοι είναι οι «μαύροι κύκνοι» των Trumponomics; Παρακάτω είναι κάποιες δικές μου προτάσεις, αν και υποθέτω πως μόλις τις αναγνωρίσουμε δεν θα είναι πλέον αυστηρά «μαύροι κύκνοι». Ίσως «γκρίζοι κύκνοι» των Trumponomics. Πάμε λοιπόν:

1. Κατάρρευση των τιμών πετρελαίου και αερίου. Το «drill, baby, drill»  μπήκε στην εναρκτήρια ομιλία του Τραμπ και δεν υπάρχει αμφιβολία πως θα κάνει ό,τι μπορεί για να ενισχύσει τόσο την παραγωγή, όσο και τις εξαγωγές υδρογονανθράκων.

Ένα από τα εκτελεστικά διατάγματα που είχε υπογράψει ο Τζο Μπάιντεν και ακύρωσε ο Τραμπ την πρώτη ημέρα της προεδρίας του ήταν ένα μορατόριουμ στις άδειες για τις μονάδες υγροποίησης φυσικού αερίου. Ο Τραμπ, που θέλει η Ευρώπη να αγοράζει περισσότερο αμερικανικό υγροποιημένο φυσικό αέριο, γνωρίζει πως η ευχή του θα μπορούσε να έρθει αντιμέτωπη με τα όρια της  εξαγωγικής δυνατότητας της ίδιας της Αμερικής. Άρα οι ενέργειές του πιθανόν θα ρίξουν τις τιμές (αν και, ομολογουμένως, ορισμένοι πιστεύουν πως τα περιθώρια αύξησης της αμερικανικής παραγωγής πετρελαίου έχει σχεδόν εξαντληθεί).

Την ίδια ώρα, η κορύφωση στις ανάγκες της Κίνας για ορυκτά καύσιμα φαίνεται να πλησιάζει- και υπάρχει πλεονάζουσα παραγωγική ικανότητα στο μπλοκ των πετρελαιοπαραγωγικών χωρών του OPEC. Μπορεί να νομίζει κανείς πως ο Τραμπ δεν θα ήθελε να πλημμυρίσει την αγορά, αλλά κάτι μου λέει πως αυτός ο τύπος νοιάζεται πάνω απ’ όλα για τις ποσότητες. Και αν η πτώση των τιμών και ο αμερικανικός ανταγωνισμός πιέσουν τα εισοδήματα της Ρωσίας, δεν θα του αρέσει;

2. Ένας καυτός εμπορικός πόλεμος για τον άνθρακα: Ο Τραμπ συνέδεσε την ενίσχυση της παραγωγής υδρογονανθράκων με την προώθηση της αμερικανικής μεταποίησης: «Η Αμερική θα γίνει και πάλι ένα έθνος βιομηχανίας, και έχουμε κάτι που κανένα άλλο βιομηχανικό έθνος δεν θα έχει ποτέ -τη μεγαλύτερη ποσότητα πετρελαίου και φυσικού αερίου από οποιαδήποτε άλλη χώρα στη Γη- και θα τη χρησιμοποιήσουμε ... . Θα ξαναγίνουμε πλούσιο έθνος, και είναι αυτός ο υγρός χρυσός κάτω από τα πόδια μας που θα μας βοηθήσει να το πετύχουμε».

Αυτό ακριβώς είναι που φοβούνται οι Ευρωπαίοι: ότι η φθηνότερη ενέργεια σε άλλες περιοχές θα επιτρέψει σε ανταγωνιστές να ρίξουν τις τιμές τους στα εξαγόμενα βιομηχανικά προϊόντα τους στις παγκόσμιες αγορές. Μπορεί να μην υπάρχουν και πολλά που μπορεί να κάνει γι’ αυτό η Ευρώπη, αλλά μπορεί τουλάχιστον να διασφαλίσει πως τα αμερικανικά προϊόντα που καταναλώνουν μεγάλες ποσότητες ενέργειας από ορυκτά καύσιμα δεν θα υπονομεύσουν τα δικά της και την εγχώρια αγορά!

Ο λόγος για τον CBAM, τον εισερχόμενο δασμό άνθρακα της ΕΕ, ο οποίος εφαρμόζεται μόνο σε μια χούφτα πρώτων υλών. Θα υπάρξει τεράστια πίεση για να επεκταθεί και σε βιομηχανικά προϊόντα ώστε να προστατευθούν από τις πιο ρυπογόνες μεθόδους παραγωγής τόσο των ΗΠΑ, όσο και της Κίνας, κάτι που θα μπορούσε να οδηγήσει σε έναν πλήρη εμπορικό πόλεμο ο οποίος θα τροφοδοτείται από διαφορές στην πολιτική για το κλίμα και την ενέργεια.

3. Ένα “splinternet” (σ.τ.μ: ή αλλιώς «βαλκανοποίηση του διαδικτύου»: η ιδέα πως το ανοικτό και παγκοσμίως διασυνδεδεμένο internet που όλοι χρησιμοποιούμε, διαχωρίζεται σε κατακερματισμένα δίκτυα) των social media: Όλοι γνωρίζουμε πώς οι Big Tech επηρεάζουν τον Τραμπ. Αυτό που δεν είχα καταλάβει απόλυτα είναι το πόση από αυτή τη στήριξη έχει να κάνει με το ό,τι θέλουν να τον κάνουν να σταματήσει την ΕΕ να τους πιέζει με τις ρυθμίσεις που εφαρμόζει για να κάνει τα προϊόντα τους ασφαλή. (Η συνέντευξη του Ross Douthat με τον Marc Andreessen στους New York Times είναι διαφωτιστική με πολλούς τρόπους).

Ακολουθήστε το Euro2day.gr στο Google News!Παρακολουθήστε τις εξελίξεις με την υπογραφη εγκυρότητας του Euro2day.grFOLLOW USΑκολουθήστε τη σελίδα του Euro2day.gr στο Linkedin

Έτσι, η χαμηλού επιπέδου αντιπαράθεση που υπάρχει εδώ και χρόνια, είναι πιθανό να μετατραπεί σε πλήρη σύγκρουση. Πώς θα αντιδράσει η ΕΕ; Η κίνηση των Βρυξελλών να «επανεξετάσουν» τις συνεχιζόμενες έρευνες στις Big Tech είναι μια ανησυχητική ένδειξη πως δεν έχουν τα «άντερα» για μάχη. Αλλά μόλις είδαμε διάφορα παραδείγματα της ικανότητας των κυβερνήσεων (που πρόσφατα ανέλυσε ο Davin Allen Green στους FT) απλά να κλείνουν τα social media, ακόμα και στις ίδιες τις ΗΠΑ. Και στο Νταβός, ο πρωθυπουργός της Ισπανίας μόλις εξαπέλυσε πυρά κατά των εταιρειών social media. Άρα μην αποκλείσετε το ενδεχόμενο δικαιοδοσίες στην Ευρώπη ή αλλού να αποφασίσουν πως έτσι όπως πάνε οι ΗΠΑ και ορισμένες διαδικτυακές υπηρεσίες τους, είναι καλύτερα χωρίς αυτές.

4. Ήρθε η ώρα για ψηφιακό χρήμα: Σχετικός με αυτό είναι ο έρωτας της νέας ολιγαρχίας των ΗΠΑ με τα crypto. Αναμφίβολα θα αντισταθούν σε οποιαδήποτε απόπειρα καταστολής του κλάδου ανά τον κόσμο.

Στην Ευρώπη, ακούω πολλές δικαιολογημένες ανησυχίες ιδιαίτερα για τα stablecoins των ΗΠΑ – περιουσιακά στοιχεία blockchain που κατά τα φαινόμενα είναι συνδεδεμένα με το αμερικανικό δολάριο. Υπάρχει μεγάλο ενδιαφέρον στην αμερικανική αγορά crypto αυτά να καταστούν μέσο πληρωμών σε παγκόσμιο επίπεδο και υπάρχουν ανησυχίες σε άλλες χώρες πως αυτό μπορεί να παρεμποδίζει τη χρήση συμβατικού χρήματος σε δικά τους νομίσματα.

Η απάντηση της ΕΕ είναι μια πολύ συντονισμένη, αν και όχι ευρύτερα γνωστή, προσπάθεια της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας να ετοιμάσει ένα επίσημο ψηφιακό ευρώ· η Κίνα και ορισμένες άλλες χώρες κάνουν το ίδιο με τα δικά τους εθνικά νομίσματα. Μια αναμέτρηση στις παγκόσμιες πληρωμές μεταξύ των ιδιωτικών stablecoins συνδεδεμένων με δολάρια ΗΠΑ και των ψηφιακών νομισμάτων κεντρικών τραπεζών άλλων δικαιοδοσιών δεν είναι καθόλου αδιανόητη – και θα μπορούσε να έχει μεγαλύτερες οικονομικές και πολιτικές επιπτώσεις απ’ όσο περιμένουν πολλοί.

5. Παράπλευρες επιπτώσεις από τον πόλεμο κατά των ναρκωτικών: Ο Τραμπ έχει κηρύξει κατάσταση έκτακτης ανάγκης στα νότια σύνορα των ΗΠΑ και έχει χαρακτηρίσει τα καρτέλ των ναρκωτικών ως τρομοκρατικές οργανώσεις. Αυτό το τελευταίο δείχνει πως τα ζοριλίκια για τους συνοριακούς ελέγχους δεν έχουν να κάνουν μόνο με τη μετανάστευση, αλλά και με τα ναρκωτικά.

Όπως και στο σημείο που προαναφέρθηκε για τους μετανάστες, αν ο Τραμπ πράγματι δυσκολέψει πολύ το εμπόριο ναρκωτικών, θα πρέπει να περιμένετε ότι οι άξονές του θα ψάξουν να επεκταθούν σε άλλες αγορές. Άρα η παγκόσμια εγκληματική οικονομία των ναρκωτικών θα μπορούσε να αναδιαρθρωθεί, και η ήδη δύσκολη πρόκληση που αντιμετωπίζει η Ευρώπη με τα ναρκωτικά, ξαφνικά να επιδεινωθεί.

Έπειτα, υπάρχει ο μεγάλος «μαύρος κύκνος»: το τέλος της αμερικανικής δημοκρατίας. Είναι δύσκολο ακόμα και να σκεφτεί κανείς ποιες θα ήταν οι οικονομικές επιπτώσεις και, ειλικρινά, δεν είναι το σημαντικότερο που θα πρέπει να μας απασχολεί. Είναι επίσης στη φύση των «μαύρων κύκνων» δύσκολα να μπορούμε να τους εντοπίσουμε ή ακόμη και να τους φανταστούμε.

Και για τους δύο λόγους, ο κατάλογος των «γκρίζων κύκνων» μου είναι αναγκαστικά ελλιπής.

© The Financial Times Limited 2025. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation

ΣΧΟΛΙΑ ΧΡΗΣΤΩΝ

v