Wolf: Η νέα ισορροπία δυνάμεων ΗΠΑ-Δύσης απέναντι στην Κίνα

Πριν από λίγο καιρό, «οι περισσότερες κυβερνήσεις πίστευαν ότι η στενότερη οικονομική ολοκλήρωση θα προωθούσε τη μακροπρόθεσμη ευημερία. Τώρα, η ολοκλήρωση θεωρείται πηγή κινδύνου και ανασφάλειας».

Με αυτόν τον τρόπο η Capital Economics, με έδρα το Λονδίνο, παρουσιάζει μια ενδιαφέρουσα ανάλυση «της μορφής της κατακερματισμένης παγκόσμιας οικονομίας το 2024». Τα οικονομικά και η πολιτική πάντα αλληλεπιδρούν. Σήμερα, ωστόσο, η πολιτική έχει γίνει πιο σημαντική. Η αντίληψή της, λοιπόν, είναι για μια παγκόσμια οικονομία που αναδιαμορφώνεται από τις τεταμένες σχέσεις μεταξύ των ΗΠΑ και της Κίνας.

Η Capital Economics υποστηρίζει ότι οι χώρες μπορούν να χωριστούν σε πέντε ομάδες: τις ΗΠΑ και τους στενούς συμμάχους τους. Τις χώρες που κλίνουν προς τις ΗΠΑ. Τις ανένταχτες. Εκείνες που κλίνουν προς την Κίνα και την Κίνα και τους στενούς συμμάχους της.

Η πρώτη ομάδα αποτελείται από τις ΗΠΑ και τον Καναδά, την Ευρώπη (εκτός από την Ουγγαρία), την Ιαπωνία, την Αυστραλία και τη Νέα Ζηλανδία. Η δεύτερη ομάδα περιλαμβάνει κυρίως την Ινδία, αλλά και την Κολομβία, το Μεξικό, το Μαρόκο, την Τουρκία και τη Νότια Κορέα.

Η ανένταχτη ομάδα περιλαμβάνει, σε σημαντικό βαθμό, τη Βραζιλία, την Ινδονησία και τη Νιγηρία. Η ομάδα των χωρών που κλίνουν προς την Κίνα περιλαμβάνει την Αργεντινή (αλήθεια, μέχρι πριν από λίγες ημέρες!), μεγάλο μέρος της Αφρικής (συμπεριλαμβανομένης της Νότιας Αφρικής), το Ιράκ, το Καζακστάν και, σύμφωνα με την Capital Economics, τη Σαουδική Αραβία.

Τέλος, στους ισχυρούς συμμάχους της Κίνας περιλαμβάνονται η Ρωσία, το Ιράν και το Πακιστάν.

Υπάρχει μια θεμελιώδης διάκριση μεταξύ της πρώτης ομάδας και όλων των άλλων. Οι δημοκρατίες υψηλού εισοδήματος μοιράζονται βασικές αξίες (παρότι το αν θα συνεχίσουν να τις μοιράζονται θα εξαρτηθεί από τα αποτελέσματα των προεδρικών εκλογών του 2024 στις ΗΠΑ). Οι υπόλοιπες ομάδες ορίζονται πολύ περισσότερο από το σε τι αντιτίθενται, παρά το τι υποστηρίζουν.

Η Ρωσία και το Ιράν είναι σύμμαχοι ευκαιρίας για την Κίνα, και το αντίστροφο. Μοιράζονται έναν κοινό εχθρό. Αλλά εξακολουθούν να είναι πολύ διαφορετικές μεταξύ τους. Ωστόσο, τέτοιες «βολικές» συμμαχίες μπορούν να διαμορφώσουν τόσο τις οικονομικές, όσο και τις πολιτικές σχέσεις. Ο εχθρός του εχθρού μου μπορεί, για λίγο, να είναι πράγματι καλός φίλος.

Ακολουθούν, λοιπόν, ορισμένα σχετικά στοιχεία. Το μπλοκ της Κίνας καταλαμβάνει το ήμισυ της παγκόσμιας επιφάνειας εδάφους (εκτός Ανταρκτικής), σε σύγκριση με το 35% για το μπλοκ των ΗΠΑ. Επίσης, είναι το σπίτι λίγο περισσότερων από τους ανθρώπους του κόσμου (46%, έναντι 43%). Αλλά εξακολουθεί να παράγει μόνο το 27% του παγκόσμιου ΑΕΠ, σχεδόν όλο αυτό στην ίδια την Κίνα, σε σύγκριση με το 67% στο μπλοκ των ΗΠΑ. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι οι περισσότερες από τις χώρες με υψηλό εισόδημα στον κόσμο βρίσκονται στο μπλοκ των ΗΠΑ.

Οι τρόποι με τους οποίους μπορεί να αλλάξει αυτή η ισορροπία είναι να διαλυθεί το μπλοκ των ΗΠΑ, πιθανώς υπό τον Ντόναλντ Τραμπ, ή να αναπτυχθεί η κινεζική οικονομία ταχύτερα από ό,τι αναμένει τώρα η Capital Economics. Η απαισιοδοξία της τελευταίας για τις προοπτικές της Κίνας μπορεί να είναι υπερβολική, αλλά απέχει πολύ από το να είναι παράλογη. Η Κίνα αντιμετωπίζει, πράγματι, ισχυρούς αντίθετους ανέμους για την υψηλή ανάπτυξη της κατά το επόμενο τέταρτο του αιώνα.

Όπως είναι αναμενόμενο, το μπλοκ της Κίνας είναι πιο σημαντικό στη βιομηχανία από ό,τι στο ΑΕΠ. Έτσι, το μερίδιό του στην παγκόσμια βιομηχανική παραγωγή ήταν 38% το 2022, έναντι 55% για το μπλοκ των ΗΠΑ. Το κατά πόσον το μπλοκ της Κίνας θα επιτύχει ισότητα στη βιομηχανία κατά το επόμενο τέταρτο του αιώνα εξαρτάται κυρίως από τις επιδόσεις της ινδικής μεταποίησης σε σχέση με την κινεζική. Στη γεωργία, το μπλοκ της Κίνας έχει το 49% της παραγωγής, έναντι 38% για το μπλοκ των ΗΠΑ, επειδή περιλαμβάνει πολλούς παραγωγούς βασικών προϊόντων.

Το 2022, 144 χώρες εμπορεύτηκαν περισσότερα αγαθά με την Κίνα από ό,τι με τις ΗΠΑ. Οι τελευταίες ήταν ο μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος μόνο για 60 χώρες. Αλλά το ήμισυ του παγκόσμιου εμπορίου αγαθών γινόταν μεταξύ των χωρών που κατατάσσονται στο μπλοκ των ΗΠΑ. Αυτή η ευρύτερη προοπτική είναι πραγματικά χρήσιμη. Η Γερμανία, για παράδειγμα, θεωρείται ευρέως ότι είναι ο σύμμαχος των ΗΠΑ με τους στενότερους εμπορικούς δεσμούς με την Κίνα. Αλλά μόνο το 11% του εμπορίου αγαθών της ήταν με το μπλοκ της Κίνας το δεύτερο τρίμηνο του 2023, ενώ το 86% ήταν με άλλους στο μπλοκ των ΗΠΑ, κυρίως με τους Ευρωπαίους εταίρους της.

Στις χρηματοπιστωτικές δραστηριότητες και στις ροές κεφαλαίων, το μπλοκ των ΗΠΑ παραμένει κυρίαρχο. Ενώ η θέση του στις άμεσες ξένες επενδύσεις έχει συρρικνωθεί το τελευταίο τέταρτο του αιώνα, εξακολουθεί να αντιπροσωπεύει το 84% του συνολικού αποθέματος άμεσων ξένων επενδύσεων ανά χώρα επενδυτή και το 87% ανά αποδέκτη το 2022. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι οι κυρίαρχες εταιρείες παγκοσμίως και οι πιο ελκυστικοί προορισμοί παραμένουν εντός της. Αυτό το χάσμα δεν θα κλείσει υπό τον Σι Τζινπίνγκ.

Περίπου το 86% των παγκόσμιων επενδύσεων χαρτοφυλακίου βρίσκεται επίσης εντός του μπλοκ των ΗΠΑ και μόνο το 2% εντός του μπλοκ της Κίνας. Οι άμεσες ξένες επενδύσεις μεταξύ του μπλοκ των ΗΠΑ και της Κίνας είναι τριπλάσιες από τις άμεσες ξένες επενδύσεις εντός του μπλοκ της Κίνας: η Ρωσία και το Ιράν μπορεί να είναι οι σύμμαχοι ευκαιρίας της Κίνας, αλλά μόνο ανόητοι θα τοποθετούσαν μεγάλο μέρος των κεφαλαίων τους σε τέτοια οικονομικά ευάλωτα πετρελαιοπαραγωγικά κράτη. Οι Κινέζοι επενδυτές δεν είναι τέτοιοι ανόητοι.

Τα συναλλαγματικά αποθέματα εξακολουθούν να αποτελούνται κατά κύριο λόγο από περιουσιακά στοιχεία που εκφράζονται στο νόμισμα των ΗΠΑ και των συμμάχων τους. Το δεύτερο εξάμηνο του 2023, αυτά αντιστοιχούσαν στο 87% των συναλλαγματικών αποθεμάτων, ελάχιστα μειωμένα από το 89% τρία χρόνια νωρίτερα. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι μόνο αυτές οι χώρες παρέχουν ρευστά μακροπρόθεσμα χρηματοοικονομικά περιουσιακά στοιχεία.

Μπορεί να μην είναι τόσο ασφαλή όσο ήταν παλαιότερα, δεδομένης της χρήσης κυρώσεων. Αλλά δεν υπάρχουν καλές εναλλακτικές λύσεις. Η Κίνα είναι πολύ απίθανο να επιθυμεί να τα προμηθεύσει, δεδομένου ότι αυτό θα απαιτούσε την απελευθέρωση και το άνοιγμα των χρηματοπιστωτικών αγορών της, συμπεριλαμβανομένων των αγορών του κινεζικού δημόσιου χρέους.

Πολλές χώρες επιθυμούν να δουν τις ΗΠΑ και τους συμμάχους τους, τις κυρίαρχες δυνάμεις των τελευταίων δύο αιώνων, να «κονταίνουν» μερικούς «πόντους». Αλλά είναι πιο ενωμένες και οικονομικά ισχυρότερες από την ομάδα των δυσαρεστημένων της Κίνας. Το γεγονός που είναι πιθανό να αλλάξει γρήγορα αυτή την ισορροπία θα ήταν μια απόφαση των ΗΠΑ να διαλύσουν τις συμμαχίες τους. Αυτό θα ήταν μια από τις πιο δραματικά αυτοκαταστροφικές πράξεις στην παγκόσμια ιστορία.

Θα χρειαζόταν πολύ περισσότερος χρόνος για να ξεπεράσει το μπλοκ της Κίνας το μπλοκ των ΗΠΑ σε όλες τις σχετικές πτυχές του οικονομικού βάρους. Ίσως να μην το καταφέρει ποτέ.

© The Financial Times Limited 2023. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation