Ράχμαν: Το Ισραήλ, ο Οπενχάιμερ και οι νέοι κανόνες του πολέμου

«Μια ημερομηνία που θα μείνει στην ιστορία ως όνειδος»: με αυτόν τον τρόπο περιέγραψε ο Φραγκλίνος Ντελάνο Ρούζβελτ την 7η Δεκεμβρίου 1941 - την ημέρα που η Ιαπωνία επιτέθηκε στην Αμερική στο Περλ Χάρμπορ, σκοτώνοντας 2.403 Αμερικανούς, μεταξύ των οποίων 68 πολίτες.

Σε απάντηση, οι ΗΠΑ εξαπέλυσαν έναν ολοκληρωτικό πόλεμο κατά της Ιαπωνίας που κορυφώθηκε με τη χρήση της ατομικής βόμβας. Εκτιμάται ευρέως ότι μόνο στη Χιροσίμα σκοτώθηκαν περίπου 70.000 άνθρωποι.

Για το Ισραήλ, η 7η Οκτωβρίου 2023 είναι μια ημερομηνία που θα μείνει στην στην ιστορία ως όνειδος. Οι τρομοκρατικές επιθέσεις της Χαμάς σκότωσαν περίπου 1.200 ανθρώπους, οι περισσότεροι από τους οποίους ήταν πολίτες - και κρατήθηκαν περισσότεροι από 240 όμηροι. Η άγρια απάντηση του Ισραήλ στις επιθέσεις της Χαμάς πιστεύεται ευρέως ότι, μέχρι στιγμής, έχει σκοτώσει περισσότερους από 11.500 ανθρώπους στη Γάζα.

Από την αρχή, το Ισραήλ έχει εξοργιστεί από την ξένη κριτική για τις ενέργειές του στη Γάζα - και έχει ανατρέξει στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο για να τις δικαιολογήσει. Ο Ναφτάλι Μπένετ, πρώην πρωθυπουργός του Ισραήλ, αντέδρασε με δυσπιστία όταν, στις αρχές της σύρραξης, ρωτήθηκε για τις απώλειες αμάχων. Η απάντησή του ήταν η εξής: «Σοβαρά με ρωτάτε για τους Παλαιστίνιους αμάχους; Είστε με τα καλά σας; ... Πολεμάμε τους Ναζί!»

Ο Μπενιαμίν Νετανιάχου, ο σημερινός πρωθυπουργός του Ισραήλ, υπενθύμισε στο δυτικό κοινό τους μαζικούς θανάτους αμάχων που προκάλεσε ο συμμαχικός βομβαρδισμός της Δρέσδης το 1945. Ένας ισραηλινός υπουργός έκανε ακόμη και εικασίες για ρίψη πυρηνικού όπλου στη Γάζα - αν και του έγινε γρήγορα παρατήρηση.

Τα ηθικά ερωτήματα που θέτει η Χιροσίμα είναι, ωστόσο, πολύ έντονα στο μυαλό του κοινού λόγω της τεράστιας επιτυχίας της ταινίας Οπενχάιμερ. Η ταινία δείχνει τον πατέρα της ατομικής βόμβας να έχει εκ των υστέρων ενδοιασμούς για τη χρήση της. Αλλά οι θεατές αφήνονται να αποφασίσουν μόνοι τους. Είχε δίκιο ο Τζ. Ρόμπερτ Οπενχάιμερ να βασανίζεται από ενοχές; Ή μήπως ο πρόεδρος Χάρι Τρούμαν είχε δίκιο να τον αποκαλέσει «κλαψιάρη» - επειδή μετάνιωσε για την τελευταία πράξη αγριότητας που χρειαζόταν για να τερματιστεί ένας άγριος πόλεμος;

Το Χόλιγουντ μπορεί να είναι αναποφάσιστο. Αλλά το διεθνές δίκαιο είναι σαφές. Η χρήση πυρηνικών ή συμβατικών βομβών με σκόπιμο στόχο την πρόκληση μαζικών απωλειών μεταξύ των αμάχων θα χαρακτηρίζεται πλέον ως έγκλημα πολέμου.

Αυτή δεν είναι μια πρόσφατη θέση. Οι Συμβάσεις της Γενεύης του 1949, οι οποίες κατέστησαν παράνομη τη σκόπιμη στόχευση αμάχων, συντάχθηκαν ως απάντηση στη φρίκη του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Έχουν επικυρωθεί από κάθε χώρα του κόσμου.

Οι Συμβάσεις της Γενεύης καθιστούν επίσης έγκλημα πολέμου τη διακοπή της παροχής νερού και ηλεκτρικού ρεύματος σε άμαχο πληθυσμό σε εμπόλεμη ζώνη. Αυτή ήταν μια απειλή που διατύπωσε το Ισραήλ στις αρχές της σύγκρουσης στη Γάζα, την οποία έχει πλέον αποσύρει - αν και η ποσότητα καυσίμων και νερού που επιτρέπεται να εισέλθει στη Γάζα παραμένει πολύ περιορισμένη.

Παρά τη ρητορική πολιτικών όπως ο Μπένετ και ο Νετανιάχου, ο ισραηλινός στρατός υποστηρίζει ότι συνεχίζει να ακολουθεί το διεθνές δίκαιο. Οι IDF λένε ότι όλοι οι βομβαρδισμοί τους ήταν για την επιδίωξη νόμιμων στρατιωτικών στόχων και ότι οι απώλειες αμάχων είναι μια θλιβερή συνέπεια της άσκησης του δικαιώματος του Ισραήλ στην αυτοάμυνα.

Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι, σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, το Ισραήλ έχει νόμιμο δικαίωμα αυτοάμυνας. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο οι συγκρίσεις μεταξύ των ισραηλινών ενεργειών στη Γάζα και των ρωσικών επιθέσεων στην Ουκρανία είναι επιπόλαιες. Σε αντίθεση με τη Ρωσία, το Ισραήλ δέχθηκε επίθεση.

Σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, το δικαίωμα στην αυτοάμυνα επιτρέπει ενέργειες που πολλοί παρατηρητές υποθέτουν ότι πρέπει να είναι «εγκλήματα πολέμου». Μπορεί, για παράδειγμα, να είναι νόμιμη η επίθεση σε ένα νοσοκομείο, εάν χρησιμοποιείται ως βάση επιχειρήσεων από τον εχθρό. Με αυτόν τον τρόπο το Ισραήλ δικαιολόγησε την επίθεσή του στο νοσοκομείο αλ-Σίφα στη Γάζα.

Κατά την είσοδό του στο  αλ-Σίφα, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας το χαρακτήρισε «ζώνη θανάτου». Μέχρι στιγμής, οι Ισραηλινοί δεν έχουν προσκομίσει ισχυρές αποδείξεις ότι το νοσοκομείο ήταν πράγματι μια σημαντική βάση επιχειρήσεων της Χαμάς. Αλλά ακόμη και η αποθήκευση πυρομαχικών σε ένα νοσοκομείο, ή η χρήση του ως θέση βολής, θα μπορούσε να το καταστήσει νόμιμο στόχο σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο. Το χτύπημα θα ήταν νόμιμο, ωστόσο, μόνο εάν το στρατιωτικό πλεονέκτημα που θα αποκομιζόταν κρινόταν ανάλογο προς τις «παράπλευρες απώλειες» στους αμάχους.

Οι επιθέσεις σε νοσοκομεία δεν είναι δυστυχώς η μοναδική παρέκκλιση που πιστεύουν πολλοί από τους επικριτές του Ισραήλ ότι έγινε. Ένα νέο έγγραφο για το Royal United Services Institute στο Λονδίνο επισημαίνει ότι, μόνο φέτος, έχουν σημειωθεί 855 επιθέσεις σε ιατρικές εγκαταστάσεις σε 18 ζώνες πολέμου. Οι συριακές και ρωσικές δυνάμεις βομβάρδιζαν συστηματικά νοσοκομεία στη Συρία, προκαλώντας μαζικές απώλειες, και στη συνέχεια αρνήθηκαν συστηματικά τις ενέργειές τους.

Ωστόσο, οι σκηνές στο αλ-Σίφα και αλλού στη Γάζα είναι αυτές που έχουν κινητοποιήσει την παγκόσμια κοινή γνώμη. Ακόμη και αν το Ισραήλ μπορέσει να πείσει τους διεθνείς νομικούς ότι οι ενέργειές του ήταν νόμιμες, πολλοί παρατηρητές θα συνεχίσουν να πιστεύουν ότι ήταν ανήθικες.

Αυτό το αντιληπτό χάσμα μεταξύ νομιμότητας και ηθικής δεν είναι ασυνήθιστο στην ιστορία του πολέμου. Στην πραγματικότητα, ήταν ο αναδρομικός τρόμος για τις τακτικές που χρησιμοποιήθηκαν σε προηγούμενους πολέμους που συχνά οδήγησε σε εξελίξεις στο διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο.

Μετά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, η χρήση δηλητηριωδών αερίων έγινε παράνομη. Οι Συμβάσεις της Γενεύης επεκτάθηκαν μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και στη συνέχεια και πάλι τη δεκαετία του 1970, ως απάντηση στις νέες μορφές πολέμου και οπλισμού.

Ο Σι Χορν, γιατρός του βρετανικού στρατού και συγγραφέας του πρόσφατου εγγράφου Rusi, υποστηρίζει ότι η επόμενη αλλαγή στο διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο θα πρέπει να είναι «να αποκλειστεί η χρήση εκρηκτικών όπλων σε νοσοκομεία». Αν συνέβαινε αυτό, θα μπορούσε να προκύψει κάποιο μόνιμο καλό από τις τραγωδίες στη Γάζα.

© The Financial Times Limited 2023. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation