Ράχμαν: Οριστικό τέλος για την «κανονικότητα» Πούτιν

Οι εικόνες που καθόρισαν τον Βολοντίμιρ Ζελένσκι ως ηγέτη τραβήχτηκαν στις 25 Φεβρουαρίου του περασμένου έτους. Καθώς οι Ρώσοι στρατιώτες περικύκλωναν το Κίεβο, ο Ουκρανός πρόεδρος περπατούσε στους δρόμους της πόλης με τους στενούς συνεργάτες του, διαβεβαιώνοντας τους πολίτες πως «είμαστε όλοι εδώ, προστατεύοντας την ανεξαρτησία μας και τη χώρα μας».

Τώρα αντιπαραβάλετε αυτή την εικόνα με αυτήν των επιδόσεων του Βλαντίμιρ Πούτιν, καθώς οι μισθοφόροι της Wagner απείλησαν για λίγο να προελάσουν προς τη Μόσχα το Σαββατοκύριακο. Από την άνεση ενός γραφείου, ο Ρώσος πρόεδρος ωρυόταν για «προδοσία». Μετά εξαφανίστηκε. Υπήρξε πληθώρα φημών ότι ο Πούτιν είχε φύγει από τη Μόσχα. Αξιωματούχοι του Κρεμλίνου αργότερα επέμειναν πως εργαζόταν στο γραφείο του.

Η αντίθεση μεταξύ του Ζελένσκι και του Πούτιν ήταν εντυπωσιακή. Από τη μια πλευρά, το θάρρος, η συντροφικότητα και μια επίδειξη εθνικής ενότητας. Από την άλλη, ο φόβος, η απομόνωση και ο διχασμός.

Η εξέγερση του Πριγκόζιν έχει λήξει για την ώρα. Αλλά θα ήταν μάταιο να πιστέψει κανείς πως τα πράγματα μπορούν να επιστρέψουν στην κανονικότητα στη Ρωσία. H πραγματικότητα είναι πως δεν υπάρχει κανονικότητα στην οποία να επιστρέψει η χώρα. Η εξέγερση συνέβη επειδή το project του Πούτιν καταρρέει. Αυτή η διαδικασία είναι πιθανόν να επιταχυνθεί μετά τα γεγονότα αυτού του Σαββατοκύριακου.

Είναι πλέον ξεκάθαρο πως ο Πούτιν αντιμετωπίζει έναν διμέτωπο αγώνα επιβίωσης. Υπάρχει ο πόλεμος στην Ουκρανία. Και υπάρχει και η εσωτερική σταθερότητα του καθεστώτος του. Τα δύο μέτωπα συνδέονται μεταξύ τους. Περαιτέρω αναποδιές στην Ουκρανία αναπόφευκτα θα επιδεινώσουν την κατάστασή του στο εσωτερικό -και το αντίστροφο.

Τα γεγονότα του περασμένου Σαββατοκύριακου δεν μπορούν να ξε-ειπωθούν ή να ξε-γίνουν. Οι Ρώσοι έχουν τώρα ακούσει τον Γιεβγκένι Πριγκόζιν να κατηγορεί τον Πούτιν ότι πήγε σε πόλεμο στην Ουκρανία βασιζόμενος σε ένα ψέμα αναφορικά με την επιθετικότητα της Ουκρανίας και του ΝΑΤΟ. Έχουν ακούσει τον Πούτιν να δεσμεύεται πως ο Πριγκόζιν και οι σύντροφοί του θα αντιμετωπίσουν «αναπόφευκτη τιμωρία» και ότι θα «απαντήσουν στο νόμο και στον λαό μας».

Έπειτα είδαν τον Ρώσο ηγέτη να συμφωνεί να αποσύρει όλες τις κατηγορίες κατά του Πριγκόζιν, με αντάλλαγμα μια υπόσχεση πως θα σταματήσει την προέλασή του προς τη Μόσχα. Είδαν τον Πούτιν να βασίζεται στη μεσολάβηση του προέδρου της Λευκορωσίας Αλεξάντερ Λουκασένκο -του ίδιου Λουκασένκο που ο Πούτιν έχει αντιμετωπίσει με περιφρόνηση στο παρελθόν. Πάνω απ’ όλα, οι Ρώσοι έχουν δει τον πανίσχυρο στρατό τους και τις τρομερές υπηρεσίες ασφαλείας τους ανήμπορες να σταματήσουν αντάρτες ενόπλους από το να προελάσουν προς τη Μόσχα, αφού πήραν τον έλεγχο του Ροστόφ, μιας πόλης περισσοτέρων από 1 εκατ. ανθρώπων.

Οι δυνάμεις της Wagner ήταν οι πιο αποτελεσματικοί μαχητές που έχει αναπτύξει η Ρωσία στην Ουκρανία. Αλλά η ομάδα, που έχει δεκάδες χιλιάδες μέλη, θα διαλυθεί τώρα και ο ηγέτης της θα πάει στην εξορία. Θεωρητικά, οποιοσδήποτε της Wagner που πήρε μέρος στην εξέγερση του Σαββατοκύριακου δεν θα επιτραπεί να υπηρετήσει τις ρωσικές ένοπλες δυνάμεις. Αλλά το να περιμένουμε πως μια «μπαρουτοκαπνισμένη» εξεγερμένη ομάδα ενόπλων απλά θα διαλυθεί και θα απορροφηθεί στη ρωσική κοινωνία, ακούγεται μη ρεαλιστικό. Η ενσωμάτωση πρώην μελών της Wagner στον ρωσικό στρατό επίσης ακούγεται σαν μια επικίνδυνη επιχείρηση.

Οι ρωσικές δυνάμεις στην Ουκρανία επίσης θα αναρωτιούνται για πόσο καιρό θα κρατήσει η εσωτερική υποστήριξη της πολεμικής προσπάθειας. Η εξέγερση του Πριγκόζιν και η καυστική αποδόμηση των λόγων του πολέμου θα ακουστούν στο πεδίο της μάχης, και οπωσδήποτε θα επηρεάσουν το ηθικό. Όπως το είχε θέσει ο Τζον Κέρι (που αργότερα έγινε υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ), όταν καταλάγιαζε ο πόλεμος του Βιετνάμ, «πώς ζητάς από έναν άνθρωπο να είναι ο τελευταίος άνθρωπος που θα πεθάνει για ένα λάθος;».

Όσο για τους Ουκρανούς, γνωρίζουν πως η ανοικτή αποδιοργάνωση στις τάξεις των Ρώσων τούς δίνει μια ευκαιρία. Μπορεί να επιλέξουν αυτή τη στιγμή για να δεσμεύσουν έφεδρους για την αντεπίθεση. Θα είναι επίσης εξοπλισμένοι με νέα επιχειρήματα που θα παρουσιάσουν στους φίλους τους στη Δύση, στη σύνοδο του ΝΑΤΟ τον επόμενο μήνα.

Αυτοί οι σύμμαχοι που σιωπηρά άφηναν να εννοηθεί πως η Ρωσία δεν θα μπορούσε να ηττηθεί -και πως η Ουκρανία θα πρέπει να διαπραγματευτεί με τον Πούτιν- θα σιωπήσουν για την ώρα. Αντιθέτως, οι διεθνείς υποστηρικτές του Πούτιν θα έχουν δεύτερες και τρίτες σκέψεις και θα εξετάζουν πλέον ενεργά σενάρια για τη Ρωσία μετά τον Πούτιν.

Για όλα αυτά, θα ήταν λάθος να πιστέψουμε πως οτιδήποτε είναι αναπόφευκτο -συμπεριλαμβανομένης της πτώσης του Πούτιν. Ο φίλος του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ξεπέρασε μια απόπειρα πραξικοπήματος στην Τουρκία το 2016 και εξακολουθεί να κρατάει την εξουσία.

Αλλά οι πιθανότητες επιβίωσης του Πούτιν είναι σαφές πως μειώνονται. Ο Πριγκόζιν παραμένει απειλή. Είναι ένας γνήσιος τραμπούκος -πρώην κατάδικος που νιώθει άνετα στις πρώτες γραμμές του μετώπου. Η αντίθεση με τον Πούτιν, έναν πρώην γραφειοκράτη που του αρέσει να ποζάρει γυμνόστηθος, αλλά τον τρομοκρατεί η μόλυνση, γίνεται λίγο πιο οξεία.

Φαίνεται εξαιρετικά απίθανο ο Πριγκόζιν να επιλέξει μια ήσυχη απόσυρση στην εξοχή της Λευκορωσίας. Είναι πιθανό να παραμείνει επικίνδυνος επικριτής της ρωσικής στρατιωτικής ηγεσίας -και του ίδιου του Πούτιν- που δεν φοβάται να εκφράζεται.

Ο Πούτιν μπορεί να μπει στον πειρασμό να ξεφορτωθεί ορισμένους από τους στρατιωτικούς ηγέτες που μπήκαν στο στόχαστρο του Πριγκόζιν. Οι στρατηγοί Σεργκέι Σοϊγκού και Βαλέρι Γερασίμοβ έχουν ξεκάθαρα αποτύχει τόσο στην Ουκρανία όσο και στο εσωτερικό μέτωπο. Μπορεί να είναι βολικοί αποδιοπομπαίοι τράγοι. Αλλά αν τους ξεφορτωθεί, θα μπορούσε ο Ρώσος ηγέτης να φανεί ακόμα πιο αδύναμος, ενώ θα δικαιώνει τον Πριγκόζιν.

Ένα κυνήγι αποδιοπομπαίων τράγων θα μπορούσε επίσης να δημιουργήσει ρωγμές στη ρωσική ελίτ. Ένας λόγος που ο Πούτιν έχει επιβιώσει για τόσο καιρό είναι πως τόσοι πολλοί από τους ισχυρότερους ανθρώπους στη Ρωσία γνωρίζουν πως οι τύχες τους είναι δεμένες με τον Πούτιν -και με το σύστημα που έχει δημιουργήσει.

Το να μένουν με τον Πούτιν κάποτε έμοιαζε με ασφαλή επιλογή για την ελίτ της χώρας. Αλλά, καθώς καταρρέει το σύστημα, αυτοί οι υπολογισμοί αλλάζουν.

© The Financial Times Limited 2023. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation