Οι ΗΠΑ δεν θα κερδίσουν έναν Ψυχρό Πόλεμο με την Κίνα

Ας κάνουμε ένα νοητικό πείραμα. Αν η Ταϊβάν δεν υπήρχε θα υπήρχε ακόμα κόντρα μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας; Η αίσθηση μου είναι πως ναι. Ο ανταγωνισμός ανάμεσα στις μεγάλες και ανερχόμενες δυνάμεις είναι μέρος της ανθρώπινης ιστορίας.

Το αμέσως επόμενο ερώτημα είναι αν αυτές οι εντάσεις θα εξακολουθούσαν να υπάρχουν αν η Κίνα ήταν δημοκρατία και όχι ένα μονοκομματικό κράτος. Τούτο είναι πιο δύσκολο να το πει κανείς, αλλά δεν είναι προφανές ότι μια εκλεγμένη κινεζική κυβέρνηση θα ήταν πιο φιλικά διακείμενη στην αμερικανοκρατούμενη παγκόσμια τάξη. Είναι επίσης δύσκολο να φανταστεί κανείς υπό ποιες συνθήκες οι ΗΠΑ θα μοιράζονταν πρόθυμα τον πρωταγωνιστικό ρόλο.

Όλα αυτά υποδηλώνουν ότι η ιδέα μιας σύγκρουσης μεταξύ ΗΠΑ-Κίνας δεν είναι πλέον τραβηγμένη. Οι χώρες δεν αλλάζουν εύκολα τις θέσεις τους: η Κίνα είναι το «μέσο βασίλειο» που ζητά αποζημίωση για την εποχή της δυτικής ταπείνωσης∙ οι ΗΠΑ είναι το επικίνδυνο έθνος που ψάχνει τέρατα να σκοτώσει. Και οι δύο φαίνεται να ακολουθούν αυτούς τους στερεοτυπικούς ρόλους.

Το ερώτημα είναι αν υπάρχει κίνδυνος για την παγκόσμια σταθερότητα αν οποιοσδήποτε από τους δύο επιμείνει ότι πρέπει να νικήσει. Η πιο πιθανή εναλλακτική στη σημερινή κόντρα μεταξύ ΗΠΑ-Κίνας δεν είναι μια εγκάρδια συνεννόηση, αλλά ο πόλεμος.

Αυτή την εβδομάδα, ο Σι Τζινπίνγκ πήγε πιο μακριά από ποτέ στο να ονομάσει τις ΗΠΑ ως τη δύναμη πίσω από τον «περιορισμό», την «περικύκλωση» και την «καταπίεση» της Κίνας. Αν και η ρητορική ήταν προκλητική, δεν ήταν τεχνικά εσφαλμένη. Ο πρόεδρος Τζο Μπάιντεν επισήμως δεσμεύεται ότι θα προσπαθήσει να συνεργαστεί με την Κίνα. Αλλά ο Μπάιντεν παρέκκλινε της πορείας του το ίδιο εύκολα με ένα μετερεολογικό μπαλόνι. Ο πανικός της Ουάσιγκτον για μια τεχνολογία του 19ου αιώνα ώθησε τον υπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ, Άντονι Μπλίνκεν, να ακυρώσει ταξίδι στο Πεκίνο που θα άνοιγε τον δρόμο σε μια Σύνοδο μεταξύ του Μπάιντεν και του Σι.

Η υπερβολική αντίδραση του Μπάιντεν αντανακλά το γενικότερο κλίμα που επικρατεί πλέον στην Ουάσιγκτον. Η επικρατούσα συναίνεση είναι τόσο επιθετική που οποιαδήποτε άνοιγμα στην Κίνα θα αντιμετωπιζόταν ως αδυναμία. 

Όπως επισημαίνει ο ιστορικός Μαξ Μπουτ, ο δικομματισμός δεν είναι πάντοτε καλό πράγμα. Ορισμένα από τα χειρότερα ατοπήματα των ΗΠΑ – το ψήφισμα του 1964 για τον Κόλπο του Τονκίν που οδήγησε στον πόλεμο του Βιετνάμ ή το ψήφισμα για τον πόλεμο του Ιράκ το 2002 – είχαν δικομματική στήριξη. Το ίδιο ισχύει και με τη νέα επιτροπή της Βουλής των Αντιπροσώπων για την Κίνα, της οποίας ο επικεφαλής, ο Μάικ Γκάλαχερ, λέει ότι «θα αντιπαραβάλλει το τεχνο-ολοκληρωτικό κράτος του Κομμουνιστικού Κόμματος με τον Ελεύθερο Κόσμο». Θα ήταν πιθανότατα ασφαλές να πούμε ότι δεν θα αναζητήσει ενδείξεις περί του αντιθέτου.

Μια μεγάλη διαφορά μεταξύ του σημερινού Ψυχρού Πολέμου και του αυθεντικού είναι ότι η Κίνα δεν εξάγει επανάσταση. Από την Κούβα μέχρι την Αγκόλα και την Κορέα μέχρι την Αιθιοπία, η Σοβιετική Ένωση στήριξε αριστερές εξεγέρσεις σε όλο τον κόσμο.

Η αρχική ιδέα του περιορισμού, που διατυπώθηκε στο δοκίμιο του Τζορτζ Κίναν το 1947 στο Foreign Affairs, «Οι πηγές της Σοβιετικής Συμπεριφοράς», ήταν πιο μετριοπαθής από τον αδήλωτο περιορισμό που εφαρμόζουν πλέον ως πολιτική οι ΗΠΑ. Η συμβουλή του Κίναν ήταν διπλή: να σταματήσει την επέκταση της σοβιετικής αυτοκρατορίας• και να στηρίξει τη δυτική δημοκρατία. Τάχθηκε κατά της χρήσης βίας. Με υπομονή και επιδεξιότητα η ΕΣΣΔ θα κατέρρεε, κάτι που έγινε τελικά.

Η σημερινή προσέγγιση είναι κάτι περισσότερο από «περιορισμός». Όταν ο Σι μιλά για «καταπίεση», εννοεί την απαγόρευση που έχουν επιβάλλει οι ΗΠΑ στις εξαγωγές προηγμένων τσιπ στην Κίνα. Δεδομένου ότι τα τσιπ υψηλών προδιαγραφών χρησιμοποιούνται τόσο για πολιτικούς, όσο και για στρατιωτικούς σκοπούς, οι ΗΠΑ έχουν λόγους να αρνούνται στην Κίνα τα μέσα για την αναβάθμιση του στρατού της. Αλλά η παράπλευρη συνέπεια είναι να περιοριστεί η οικονομική ανάπτυξη της Κίνας.

Δεν υπάρχει εύκολος τρόπος να ξεπεραστεί αυτό. Μια πιθανή παρενέργεια θα είναι να επιταχύνει ο Σι τις προσπάθειες για προώθηση της «made in China» τεχνολογίας. Ο Κινέζος πρόεδρος έχει επίσης διακηρύξει ρητά ότι το Πεκίνο στοχεύει να κυριαρχήσει στην τεχνητή νοημοσύνη έως το 2030, που είναι ένας άλλος τρόπος να πούμε ότι η Κίνα θέλει να θέσει τους κανόνες του παιχνιδιού.

Το μοναδικό θετικό χαρακτηριστικό του σημερινού Ψυχρού Πολέμου σε σύγκριση με τον προηγούμενο - η οικονομική αλληλεξάρτηση Κίνας και ΗΠΑ - είναι επομένως κάτι που ο Μπάιντεν να αναιρέσει. Η αποσύνδεση αποκτά τον αέρα του αναπόφευκτου.

Όταν ο Σι αναφέρεται στην «περικύκλωση», σκέφτεται την εμβάθυνση των δεσμών των ΗΠΑ με τους γείτονες της Κίνας. Και πάλι, ο Σι θα έπρεπε να κατηγορεί κυρίως τον εαυτό του.

Η στροφή της Ιαπωνίας σε ένα πιο κανονικό στρατιωτικό δόγμα, το οποίο περιλαμβάνει τον διπλασιασμό των αμυντικών της δαπανών, είναι αυτό που πιθανότατα ανησυχεί περισσότερο την Κίνα. Αλλά η ολοένα και πιο στενή σχέση των ΗΠΑ με τις Φιλιππινές και την Ινδία και η συμφωνία για το πυρηνικό υποβρύχιο Aukus με την Αυστραλία και το Ηνωμένο Βασίλειο είναι επίσης πηγή ανησυχίας. Προσθέστε τις αυξημένες αποστολές όπλων των ΗΠΑ στην Ταϊβάν και έχετε όλα τα συστατικά για την κινεζική παράνοια.

Πώς μπορεί να τελειώσει αυτό;

Εδώ είναι όπου μια μελέτη των όσων έλεγε ο Κίναν θα ήταν εξαιρετικά χρήσιμη. Δεν υπάρχει τέλος του παιχνιδιού στον σημερινό Ψυχρό Πόλεμο. Σε αντίθεση με την ΕΣΣΔ, που ήταν μια μεταμφιεσμένη αυτοκρατορία, η Κίνα έχει μια ιστορικά αδιατάρακτη επικράτεια και δεν είναι πιθανό να διαλυθεί. Οι ΗΠΑ χρειάζονται μια στρατηγική για να αντιμετωπίσουν μια Κίνα που θα είναι πάντα εκεί.

Εάν κάνατε μια πρόωρη δημοσκόπηση στην Ουάσιγκτον και ρωτούσατε: πρώτον, βρίσκονται οι ΗΠΑ και η Κίνα σε Ψυχρό Πόλεμο και δεύτερον, πώς θα τον κερδίσουν οι ΗΠΑ, η απάντηση στο πρώτο ερώτημα θα ήταν ένα εύκολο «ναι» και το δεύτερο θα προκαλούσε μια μεγάλη παύση.

Η υποταγή της Κίνας δεν αποτελεί στρατηγική.

Ένας άλλος τρόπος για να δούμε τα πράγματα είναι ο εξής. Οι ΗΠΑ εξακολουθούν να κρατούν περισσότερα χαρτιά στα χέρια τους. Έχουν πολλούς συμμάχους, ένα παγκόσμιο σύστημα που έχουν σχεδιάσει, καλύτερη τεχνολογία και νεότερο πληθυσμό. Η ανάπτυξη της Κίνας επιβραδύνεται και η κοινωνία της γερνάει πιο γρήγορα.

Υπάρχουν περισσότεροι λόγοι σήμερα για μια ψύχραιμη και υπομονετική στάση από τις ΗΠΑ από ό,τι την εποχή του Κίναν. Οι δυνάμεις που έχουν αυτοπεποίθηση δεν πρέπει να φοβούνται να μιλήσουν.

© The Financial Times Limited 2023. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation