Η αυταρχική στροφή Ερντογάν και οι επιλογες της Δύσης

Η εύθραυστη και ατελής δημοκρατία εξακολουθεί να είναι σε κίνδυνο. Όταν ο πολιτικός της αντιπολίτευσης Εκρέμ Ιμάμογλου εξελέγη δήμαρχος της Κωνσταντινούπολης τον Μάρτιο του 2019, ο πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν –που ξεκίνησε την πολιτική του καριέρα στην ίδια πόλη- πίεσε τις αρχές να διατάξουν νέες εκλογές.

Ο χαρισματικός Ιμάμογλου ξανακέρδισε, με μεγάλη διαφορά, και αποκάλεσε «ηλίθιους» τους εκλογικούς αξιωματούχους που ακύρωσαν την αρχική του νίκη. Αυτή την εβδομάδα αυτές οι «προσβολές» δημόσιων λειτουργών του «εξασφάλισαν» μια ποινή φυλάκισης άνω των δυο ετών και μια απαγόρευση από την πολιτική.

Ο Ιμάμογλου μπορεί να γλιτώσει τη φυλακή. Αλλά αν η έφεσή του απορριφθεί, θα αποκλειστεί από την υποψηφιότητα για τις προεδρικές εκλογές του χρόνου – σε κάτι που μοιάζει με μια πουτινική απόπειρα να μπει στο περιθώριο ένας υποψήφιος που θα μπορούσε εύλογα να κερδίσει τον Ερντογάν.

Οι επιπτώσεις είναι τεράστιες για τους 86 εκατ. ανθρώπους της Τουρκίας, την ευρύτερη περιοχή και τη συμμαχία του ΝΑΤΟ στην οποία η χώρα παραμένει μέλος. Η Τουρκία παραμένει μια ελαττωματική δημοκρατία καθώς τα 20 χρόνια διακυβέρνησης του Ερντογάν και του Κόμματος της Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) έχουν οδηγήσει τη χώρα σε ένα αυταρχικό μονοπάτι και βασικοί θεσμοί, συμπεριλαμβανομένης της δικαιοσύνης, έχουν περάσει στην επιρροή του και των συμμάχων του. Ο αποκλεισμός μιας προσωπικότητας της αντιπολίτευσης από τις εθνικές εκλογές θα σηματοδοτούσε ένα βήμα προς ένα ανοικτά αυταρχικό σύστημα.

Οι προεδρικές εκλογές του επόμενου έτους, στην εκατονταετία από την ίδρυση της χώρας, είναι καίριες. Τα κόμματα της αντιπολίτευσης τις θεωρούν ως την τελευταία ευκαιρία για να ανατρέψουν τον Ερντογάν στις κάλπες προτού γίνει, όπως και ο Βλαντίμιρ Πούτιν, αδύνατον να απομακρυνθεί (ο πρόεδρος έχει πει πως θα κατεβεί στις εκλογές «για τελευταία φορά» το 2023). Η κατακερματισμένη, διασπαστική αντιπολίτευση έχει καταφέρει να ενωθεί σε έναν χαλαρό συνασπισμό αφοσιωμένο στον στόχο να ρίξει τον Ερντογάν.

Η μια ειρωνεία είναι πως ενώ ο Ιμάμογλου είναι η πιο ελκυστική μορφή της αντιπολίτευσης, ωστόσο η αντιπολιτευτική συμμαχία δεν έχει καλέσει ακόμα τους «ψαγμένους» να τον υποστηρίξουν ως υποψήφιό τους για την προεδρία. O παραγκωνισμός τους μοιάζει με ασφάλιση για να απομακρυνθεί οποιοσδήποτε κίνδυνος για τον πρόεδρο. Για να διατηρήσει μια ευκαιρία να κερδίσει τον Ερντογάν, η αντιπολίτευση θα έπρεπε να φύγει από τον ξύλινο Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου. Ο 73χρονος ηγέτης του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού κόμματος (CHP) –του κόμματος του ιδρυτή της Τουρκίας, Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ – έχει αποτύχει αρκετές φορές στο παρελθόν να πετύχει μια πολιτική πρόοδο στις εθνικές εκλογές.

Η ποινή που επιβλήθηκε στον Ιμάμογλου μπορεί και πάλι να αποδειχθεί ένας λανθασμένος υπολογισμός που θα μπορούσε να «ατσαλώσει» την αντιπολίτευση και τους ψηφοφόρους της. Ο δήμαρχος της Κωνσταντινούπολης πραγματοποίησε διαδήλωση με χιλιάδες υποστηρικτές στην πόλη για δεύτερη συνεχόμενη ημέρα την Πέμπτη, υποσχόμενος ότι το AKP θα λογοδοτήσει. Ενώ οι μέθοδοι του Ερντογάν μοιάζουν όλο και περισσότεροι με αυτές του Πούτιν, ωστόσο ο κλοιός του στην εξουσία είναι λιγότερο ολοκληρωμένος, καθώς κυβερνά μέσω μιας κάπως αμήχανης συμμαχίας.

Προτού ο πόλεμος του Πούτιν στην Ουκρανία οδηγήσει σε καταστροφικές ξένες κυρώσεις, επιπλέον, και αν και απέτυχε να χρησιμοποιήσει τα προσοδοφόρα έσοδα από τις πωλήσεις πετρελαίου και αερίου για να εκσυγχρονίσει την οικονομία, ο πρόεδρος της Ρωσίας ανέθετε σε μεγάλο βαθμό τον έλεγχο της οικονομικής και νομισματικής πολιτικής σε ικανούς φιλελεύθερους. Αντιθέτως, η οπισθοδρομική επιμονή του Ερντογάν πως η μείωση των επιτοκίων είναι η θεραπεία για την εκτίναξη των τιμών, έχει οδηγήσει την τουρκική οικονομία σε σπιράλ, με τον πληθωρισμό να βρίσκεται κοντά στο 85%, μειώνοντας τα ποσοστά αποδοχής του.

Η ανάγκη του Ερντογάν για ένα σκληρό νόμισμα και για δυτική οικονομική στήριξη δίνει στις ΗΠΑ και στους Ευρωπαίους εταίρους κάποιο πλεονέκτημα, παρά την καλλιέργεια μιας ανώμαλης φιλίας με τον Ρώσο ηγέτη. Θα πρέπει να ξεκαθαρίσουν πως η συμμετοχή της Τουρκίας στην βορειοατλαντική στρατιωτική συμμαχία, και η οικονομική σχέση που επιθυμεί με την ΕΕ, περιλαμβάνει την τήρηση βασικών δημοκρατικών προτύπων.

Παρά τις προσπάθειες του προέδρου, οι ρίζες της τουρκικής δημοκρατίας είναι βαθύτερες από αυτές της Ρωσίας του Πούτιν. Δεν θα πρέπει να της αφήσουν να μαραθούν.

© The Financial Times Limited 2022. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation