Space warfare: Η νέα διάσταση του πολέμου δοκιμάζεται στην Ουκρανία

Η κτηνώδης εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία έδειξε ξεκάθαρα το πόσο ζωτικής σημασίας είναι το διάστημα για την ασφάλειά μας.

Τον Ιανουάριο, εικόνες GPS που έδειχναν Ρώσους στρατιώτες να συγκεντρώνονται στα σύνορα με την Ουκρανία έδειξαν πως επίκειται εισβολή. Καθ’ όλη τη διάρκεια του πολέμου, οι δορυφορικές συνδέσεις κρατούσαν σε επαφή τους στρατιώτες της πρώτης γραμμής του μετώπου με τους διοικητές τους. Εν τω μεταξύ, οι κατευθυνόμενοι από GPS εκτοξευτήρες πυραύλων Himar έχουν βοηθήσει ώστε να αλλάξει η ισορροπία του πολέμου υπέρ της Ουκρανίας, επιτρέποντάς της να εντοπίσει και να καταστρέψει ρωσικές αποθήκες πυρομαχικών και όπλα πολύ πίσω από τις εχθρικές γραμμές. Αυτή είναι η πρώτη μεγάλη σύρραξη όπου και οι δύο πλευρές βασίζονται σε μεγάλο βαθμό σε διαστημικές ικανότητες. Δεν θα είναι και η τελευταία.

Η σημασία του Διαστήματος κατά τη διάρκεια του πολέμου στην Ουκρανία αντικατοπτρίζει το πόσο κεντρικό ρόλο έχει διαδραματίσει στη ζωή όλων μας η δραστηριότητα στις γήινες τροχιές. Τα τελευταία χρόνια, οι ΗΠΑ, η Ρωσία, η Κίνα και η Ινδία έχουν ενισχύσει σημαντικά τις διαστημικές τους δυνατότητες. Σε μια εποχή αυξημένης γεωπολιτικής έντασης, η Ευρώπη δεν πρέπει να μείνει πίσω.

Αυτή την εβδομάδα, Ευρωπαίοι βουλευτές συναντώνται  στο Παρίσι για να συζητήσουν το μέλλον του ευρωπαϊκού διαστημικού προγράμματος. Ένα συμπέρασμα είναι ήδη ξεκάθαρο: η ασφάλεια και η ευημερία της ηπείρου μας θα εξαρτώνται όλο και περισσότερο από την ικανότητά μας να δρούμε στο Διάστημα. Για αυτό χρειαζόμαστε ασφαλείς υποδομές, ανοικτή και ασφαλή πρόσβαση και βιώσιμη ανθρώπινη δραστηριότητα.

Στην Ουκρανία, η Ρωσία στοχεύει όλο και περισσότερο κρίσιμες πολιτικές υποδομές. Η Μόσχα έχει εξαπολύσει επανειλημμένες πυραυλικές επιθέσεις κατά των μονάδων παραγωγής ενέργειας της χώρας και του δικτύου ηλεκτρισμού της. Ο στόχος είναι ξεκάθαρος: να γίνει η ζωή όσο το δυνατόν πιο δύσκολη για τους άμαχους αυτόν τον χειμώνα. Η Ρωσία έχει βάλει στο στόχαστρο υποδομές ακόμα και εκτός Ουκρανίας και φέρεται να σαμποτάρισε υποβρύχιους αγωγούς που μεταφέρουν αέριο στην Ευρώπη.

Η Μόσχα ξεκαθαρίζει πως εκλαμβάνει τις κρίσιμες υποδομές ως νόμιμο στόχο σε οποιαδήποτε μελλοντική σύρραξη. Αυτό συμπεριλαμβάνει και στοιχεία στο Διάστημα. Στις αρχές του πολέμου, η Ρωσία εξαπέλυσε κυβερνοεπιθέσεις στα δορυφορικά συστήματα επικοινωνιών της Ουκρανίας. Το περασμένο έτος προέβη σε αντιδορυφορικές δοκιμές σε χαμηλή γήινη τροχιά, αποδεικνύοντας πως έχει τη δυνατότητα να πραγματοποιήσει φυσικά πλήγματα στο Διάστημα, εάν το επιθυμεί. Αυτή η απειλή έγινε ξεκάθαρη τον περασμένο μήνα, όταν ανώτερος Ρώσος αξιωματούχος δήλωσε στον ΟΗΕ πως οι εμπορικοί δορυφόροι από τις ΗΠΑ και τους συμμάχους τους θα μπορούσαν να αποτελέσουν «νόμιμους στόχους για πλήγμα ως αντίποινα».

Η Ευρώπη πρέπει να μπορεί να ενεργήσει αυτόνομα στο Διάστημα. Τον περασμένο μήνα, ο ιδιοκτήτης της SρaceX, Έλον Μασκ, δημοσίευσε στο Twitter ένα «ειρηνευτικό σχέδιο» για την Ουκρανία και έχει επίσης απειλήσει να διακόψει την πρόσβαση προς τους δορυφόρους Starlink της εταιρείας. Αυτό το σχέδιο θα μπορούσε να έχει βγει κατευθείαν από κάποια μονάδα παραπληροφόρησης του Κρεμλίνου. Ζητούσε από το Κίεβο να εκχωρήσει μεγάλα τμήματα εδάφους στη Ρωσία και να δεσμευτεί σε στρατιωτική ουδετερότητα. Η ενασχόληση του Μασκ με τη γεωπολιτική τόνισε τους κινδύνους των διαστημικών μονοπωλίων. Η Ευρώπη δεν μπορεί να επιτρέψει οι κρίσιμες υποδομές της να είναι έρμαιο των καπρίτσιων ή των tweets δισεκατομμυριούχων.

Ο καλύτερος τρόπος για να αποφευχθεί αυτό είναι οι Ευρωπαίοι ηγέτες να πιέσουν για μια πιο ανοικτή και ανταγωνιστική αγορά στο Διάστημα. Οι εταιρείες μας πρέπει να μπορούν να ανταγωνιστούν επί ίσοις όροις, διασφαλίζοντας ταυτόχρονα πως διατηρούμε ουσιώδεις δυνατότητες εντός της ηπείρου. Αυτό είναι σημαντικό επειδή η διαστημική έρευνα καθοδηγεί την καινοτομία. Επεκτείνει τους τεχνολογικούς μας ορίζοντες, δημιουργεί νέες βιομηχανίες και καθοδηγεί την κατανόηση που έχουμε για τη θέση μας στο σύμπαν. Ωστόσο, αυτά τα οφέλη μπορεί να τα φέρει μόνο εάν η δράση μας εκεί είναι ασφαλής και βιώσιμη. Αυτή τη στιγμή, δεν είναι ξεκάθαρο πως αυτό ισχύει.

Ειδικότερα, η χαμηλή γήινη τροχιά κινδυνεύει να υπερφορτωθεί επικίνδυνα με όλο και μεγαλύτερα αντικείμενα. Αυτό οφείλεται στην εκτόξευση μεγα-συστοιχιών δορυφόρων από εταιρείες όπως η SρaceX και η Amazon. Το 2018, υπήρχαν μόλις 2.000 δορυφόροι σε τροχιά. Μέχρι το τέλος αυτής της δεκαετίας, ο αριθμός αυτός θα μπορούσε να είναι 100.000 -πρόκειται για μια 50πλάσια αύξηση. Τόσο ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Διαστήματος όσο και η NASA έχουν κρούσει τον κώδωνα του κινδύνου για την αυξανόμενη απειλή του συνωστισμού, των συγκρούσεων και της δημιουργίας συντριμμιών.

Όπως συμβαίνει με τους εναέριους, επίγειους και υδάτινους πόρους, έτσι και το Διάστημα κοντά στη Γη είναι εύθραυστο. Χρειάζονται επειγόντως νέοι κανόνες που θα διέπουν την ανθρώπινη δραστηριότητα εκεί. Δυστυχώς, είναι αδύνατη η παγκόσμια συναίνεση με τις σημερινές συνθήκες. Είναι καιρός η Ευρώπη να αναλάβει δράση. Υπήρξαμε πρωτοπόροι στην αντιμετώπιση των περιβαλλοντικών προβλημάτων στη Γη, πρέπει να κάνουμε το ίδιο και στο Διάστημα.

Πρέπει να καταλάβουμε και να αντιμετωπίσουμε τους κινδύνους πριν είναι πολύ αργά. Οι ακαδημαϊκοί μας και οι εταιρείες μας πρέπει να εργαστούν με τους συμμάχους για να κατανοήσουν ποιες δραστηριότητες μπορούν να διατηρήσουν στις τροχιές της Γης, όπως κάναμε για τις θαλάσσιες γραμμές και τον πολιτικό εναέριο χώρο. Οι ρυθμιστές θα πρέπει στη συνέχει να ορίσουν ξεκάθαρες προϋποθέσεις για τη χορήγηση πρόσβασης στην αγορά σε δορυφορικές εταιρείες, που χαμηλώνουν τον κίνδυνο συγκρούσεων.

Η Ευρώπη πρέπει να είναι θαρραλέα. Αν αποτύχουμε να αντιμετωπίσουμε τις ανησυχίες για την ασφάλεια, θα είμαστε πιο αδύναμοι. Αν αποτύχουμε να εξασφαλίσουμε ίσους όρους ανταγωνισμού, θα είμαστε φτωχότεροι. Και αν αποτύχουμε να κάνουμε ασφαλή και βιώσιμη τη δραστηριότητά μας στο Διάστημα, τότε οι μελλοντικές γενιές θα πληρώσουν το τίμημα.  

* Ο συγγραφέας του άρθρου είναι πρώην γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ και μέλος της συμβουλευτικής ομάδας της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Διαστήματος για θέματα ανθρώπινης και ρομποτικής διαστημικής έρευνας.

© The Financial Times Limited 2022. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation