Πρωθυπουργός ζόμπι σε χρόνο-ρεκόρ έγινε η Τρας

Ποιος είναι πλέον o λόγος να έχουμε κυβέρνηση με επικεφαλής τη Λιζ Τρας;

Δεν πρόκειται για προσβολή, αλλά για σοβαρή ερώτηση. Η πρωθυπουργός κέρδισε την ηγεσία του κόμματος με μια ριζοσπαστική οικονομική ατζέντα την οποία πρέπει τώρα να εγκαταλείψει. Εκτός από τις αρνητικές ψήφους που έλαβε ο αντίπαλός της, ήταν αυτή η πλατφόρμα μείωσης των φόρων και του κράτους που της χάρισε τη νίκη. Αν αυτή μπει στην άκρη – όπως συνέβη – τότε ποιο είναι το νόημα μιας κυβέρνησης Τρας;

Υπάρχουν ακόμα τα μέτρα απορρύθμισης της αγοράς. Ελπίζει ακόμα να δει μεταρρυθμίσεις όσον αφορά τη στεγαστική αγορά. Επαναδιατύπωσε την επιθυμία της να μειώσει το μέγεθος του κράτους, αλλά θα δυσκολευτεί να πείσει τους βουλευτές να αποδεχτούν αντιδημοφιλείς περικοπές στις δαπάνες. Η Τρας έχε επίσης κάποιες πάγιες θέσεις στην εξωτερική πολιτική. Είναι θερμή πολέμιος της Κίνας. Η ατζέντα της για την ανάπτυξη την αφήνει επίσης ανοιχτή στη χαλάρωση των περιορισμών στη μετανάστευση.

Αλλά όποια και αν είναι τα προτερήματα των υπόλοιπων ιδεών της, η Τρας έχει απωλέσει το κύρος της, ιδίως εντός του κόμματός της. Εγκαταλείποντας το σχέδιο της να μειώσει τον εταιρικό φόρο, έχει πλέον υιοθετήσει τον βασικό άξονα της οικονομικής στρατηγικής του αντιπάλου της Ρίσι Σουνάκ – τον οποίο είχε αποκηρύξει πριν από λίγες εβδομάδες. Δεν αναφέρθηκε σε κάποια άλλα πιθανή μεταστροφή του προγράμματός της, σχετικά με τη μείωση του βασικού συντελεστή του φόρου εισοδήματος για παράδειγμα, και μένει να αποδειχθεί αν έχει κάνει αρκετά για να πείσει τις αγορές.

Δεν υπαναχώρησε από τις κύριες θέσεις της. Ούτε ζήτησε εμφανώς συγγνώμη.

Είναι δύσκολο να δει κανείς πώς μπορεί να λειτουργήσει αυτή η επανεκκίνηση της κυβέρνησης Τρας ακριβώς επειδή οι βουλευτές της δεν εμπιστεύονται την κρίση της. Σε ένα διαιρεμένο και στασιαστικό κόμμα αυτό είναι ίσως το μόνο στοιχείο που ενώνει τους βουλευτές. Τούτο σημαίνει ότι θα δυσκολευτεί να κάνει οτιδήποτε φιλόδοξο ή αντιδημοφιλές.

Σε χρόνο ρεκόρ έχει μετατραπεί σε πρωθυπουργό ζόμπι. Το μέγεθος της αποτυχίας της είναι ακόμα μεγαλύτερο αν αναλογιστεί κανείς τη θέση των οικονομικών θεσμών στους οποίους η Τρας και οι σύμμαχοί της πέταξαν λάσπη. Τα όργανα της οικονομικής ορθοδοξίας, η Τράπεζα της Αγγλίας, το Γραφείο Προϋπολογισμού και το υπουργείο Οικονομικών, το οποίο ήθελε να υποτάξει στη βούλησή της, έχουν πλέον ενισχυθεί.

Έχοντας απολύσει τον μόνιμο γενικό γραμματέα για να φέρει κάποιον ο οποίος δεν ήταν τόσο επικεντρωμένος στην οικονομική ορθοδοξία, η Τρας αναγκάστηκε να τον αντικαταστήσει με κάποιον που έχει περάσει σχεδόν όλη του τη ζωή στο υπουργείο Οικονομικών. To Γραφείο Προϋπολογισμού, το οποίο είχε αποκλειστεί από τον «μίνι» προϋπολογισμό, έχει πλέον θέση εγγυητή της δημοσιονομικής πειθαρχίας. Είναι πολύ δύσκολο να φανταστεί κανείς κάποια κυβέρνηση να το παραμερίζει ξανά.

Και όλα αυτά χωρίς να αναφέρουμε τον οικονομικό φόβο, ο αντίκτυπος του οποίου είναι ορατός στα στεγαστικά δάνεια. Είναι δύσκολο να σκεφτεί κανείς έναν πρόσφατο προϋπολογισμό που να προκάλεσε μεγαλύτερο πολιτικό και οικονομικό αυτοτραυματισμό. Και ακόμα και μετά από αυτή την υπαναχώρηση, υπάρχει ακόμα δουλειά να γίνει για να καλυφθεί η τρύπα των 60 δισ. στερλινών που έχει εντοπίσει το Ινστιτούτο Δημοσιονομικών Μελετών.

Η ίδια η «κωλοτούμπα» της Τρας ήταν αναπόφευκτη αλλά είναι σε κάθε περίπτωση ευπρόσδεκτη. Μόνο πόνος περίμενε την κυβέρνηση και το κυριότερο τη χώρα αν συνέχιζε στο ίδιο μονοπάτι.

Τουλάχιστον μπορούμε να ευγνωμονούμε την Τρας που σταμάτησε να αντιστέκεται. Δεν είχε άλλη επιλογή από το να απολύσει τον φίλο της και υπουργό Οικονομικών, Κουάζι Κουαρτένγκ, αν και είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς ένα πιο καταστροφικό ξεκίνημα για μια πρωθυπουργική θητεία. Μια τόσο μεγάλη «κωλοτούμπα» δεν θα είχε καμία βαρύτητα αν παρέμενε υπουργός Οικονομικών. Όταν οι αγορές σε έχουν ταπεινώσει, απαιτούνται εμφανείς πράξεις μεταμέλειας. Αλλά όλοι γνωρίζουν ότι ήταν απλά μόνο ένας από τους εμπνευστές αυτής της φάρσας.

Τι μέλλει γενέσθαι; Η πρώτη δουλειά του νέου υπουργού Οικονομικών Τζέρεμι Χαντ είναι να αποκαταστήσει την πίστη στη βρετανική οικονομία και να βγάλει τη Βρετανία από τη δύσκολη θέση να αντιμετωπίζεται από τις αγορές ομολόγων ως παρίας μεταξύ των μεγάλων δυτικών οικονομιών. Η Τρας πρέπει να το στηρίξει αυτό πλήρως. Αυτό σημαίνει ότι είναι ουσιαστικά πιο ισχυρός από αυτήν.

Αυτό είναι επίσης και προς το συμφέρον των Τόρις. Το κόμμα έχει διαλυθεί. Οι τρέχουσες δημοσκοπήσεις υποδηλώνουν ότι θα υποστεί συντριπτική ήττα στις εκλογές. Ευτυχώς τα συμφέροντα της χώρας και τα δικά του συμφέροντα έχουν πλέον εναρμονιστεί και απαιτούν λογική, δημοσιονομικά συνετή διακυβέρνηση. Η ιδέα ότι ο Χαντ (υποστηρικτής του Σουνάκ και σοβαρός άνθρωπος) βρίσκεται στη θέση του οδηγού μπορεί να φέρει μια ηρεμία, αν και δεν έχει υπηρετήσει ποτέ σε υπουργείο Οικονομικών. Και υπάρχει επίσης το ενδεχόμενο αστάθειας αν υπάρξει βεντέτα μεταξύ της πρωθυπουργού και του υπουργού Οικονομικών στο μέλλον.

Είναι πιθανότατα πολύ αργά να σωθεί η φήμη του κόμματος όσον αφορά την οικονομική αποτελεσματικότητα – δεν θα μπορούσε να είναι αλλιώς – αλλά δύο χρόνια είναι πολύς καιρός. Σε αυτό το στάδιο η μετατροπή ενός εκλογικού ολέθρου σε μια απλή ήττα θα συνιστούσε πολιτικό επίτευγμα.

Όσον αφορά την ίδια την Τρας, φαίνεται απίθανο να καταφέρει να ανακάμψει. Η χώρα και οι βουλευτές της πήραν μια γεύση και δύσκολα θα αλλάξουν γνώμη. Είναι ανεπαρκής επικοινωνιακά, η στρατηγική της πετάχτηκε στον κάλαθο των αχρήστων και έχει επιδείξει πολύ κακή κρίση. Ακόμα και αν αντικατασταθεί, το εκλογικό σώμα θα έχει κάθε δικαίωμα να σχηματίσει γνώμη για ένα κόμμα που την επέλεξε.

Η θυσία του Κουαρτένγκ μπορεί να της αγοράσει κάποιο χρόνο (αν και όχι αναγκαστικά) αλλά είναι πολύ δύσκολο να δει κανείς τους βουλευτές της να την αφήνουν να ηγηθεί του κόμματος στις ερχόμενες εκλογές. Η επίδοση της στη συνέντευξη τύπου ήταν πολύ κακή και άφησε πολλά ερωτήματα ανοιχτά. Οι παρασκηνιακές επαφές συνεχίζονται, αν και ο σύνθετος χαρακτήρας του εγχειρήματος της αποπομπής της όσο και αυτού της εύρεσης κατάλληλου αντικαταστάτη μπορεί να επιβραδύνουν τη διαδικασία.

Αλλά αν δεν βρει γρήγορα μια απάντηση του τι μπορεί να φέρει στο τραπέζι, η Τρας δεν θα αντέξει για πολύ ακόμα.

Η παραίτησή της φαίνεται αναπόφευκτη αν και μπορεί να μην είναι ξεκάθαρο πότε ακριβώς θα συμβεί αυτό.

© The Financial Times Limited 2022. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation