Η στρατηγική αυτονομία της ΕΕ δίνει μάχη με τον «εγκεφαλικό θάνατο»

Ο Ζακ Πόος δεν πρόλαβε να δει τα πιο διάσημα λόγια του να γυρίζουν για άλλη μια φορά εναντίον του. «Αυτή είναι η ώρα της Ευρώπης» είχε πει ο τότε υπουργός Εξωτερικών του Λουξεμβούργου το 1991, καθώς τα Βαλκάνια τυλίγονταν στις φλόγες, «όχι η ώρα των Αμερικανών».

Όπως έδειξε η εξέλιξη των πραγμάτων, δεν ήταν τελικά η ώρα της. Ο θάνατός του στα 86, λίγο προτού η Ρωσία εισβάλλει στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο, τον έσωσε από τη δυσάρεστη συνειδητοποίηση ότι δεν έχει έρθει ακόμα αυτή η ώρα.

Το μεγαλύτερο μέρος της ηπείρου έχει κάνει ότι μπορεί για την Ουκρανία τους τελευταίους μήνες. Από τις 10 Μαϊου, η Εσθονία, η Λετονία και η Πολωνία έχουν δώσει περισσότερη βοήθεια ως μερίδιο του ΑΕΠ ακόμα και από το Ηνωμένο Βασίλειο. Ο Βρετανός πρωθυπουργός Μπόρις Τζόνσον έσπευσε να επισκεφτεί χωρίς καθυστέρηση το Κίεβο. Η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν έχει αποδειχθεί τελευταία μια πρόεδρος της Κομισιόν που μας έχει εκπλήξει, ακόμα και τρομάξει, με το πόσο ανοιχτά και καθαρά μιλάει (η Ουκρανία, λέει, είναι «ένας από εμάς»).

Η Ευρώπη ωστόσο δεν μπορεί να κάνει πολύ περισσότερα χωρίς το ισχυρό της δίδυμο. Ούτε η Γαλλία ούτε η Γερμανία έχουν υπάρξει απόλυτα ξεκάθαρες ότι η Ουκρανία «πρέπει να κερδίσει». O πρόεδρος της πρώτης, ο Εμανουέλ Μακρόν, απτόητος από πράγματα όπως τα δεδομένα και τα αποτελέσματα, πιστεύει ότι μπορεί να αποτελέσει τη γέφυρα της Ευρώπης με τη Μόσχα. Ο Όλαφ Σολτς, ο Γερμανός καγκελάριος, μιλάει με πολύ ασαφή τρόπο που πολλοί από το δικό του εγχώριο ακροατήριο δυσκολεύονται να τον κατανοήσουν. «Μπορεί η βία να καταπολεμηθεί με βία;» αναρωτήθηκε την περασμένη εβδομάδα, όπως θα έκανε ένας προπτυχιακός φοιτητής. Πίσω από αυτές τις αερολογίες, κάποιοι από τους γείτονες της Γερμανίας βλέπουν μια προτίμηση για μια ήσυχη ζωή έναντι του οικονομικού κόστους μιας μόνιμης ρήξης με τη Ρωσία.

Και οι δύο χώρες μπορούν να αντιτάξουν ότι έχουν υποδεχτεί πρόσφυγες (πάνω από 700.000 μόνο η Γερμανία) και ότι δεσμεύτηκαν στην εφαρμογή κυρώσεων όπως το νέο ευρωπαϊκό εμπάργκο στο μεγαλύτερο μέρος των εξαγωγών ρωσικού αργού. Και οι δύο μπορούν να υποστηρίξουν ότι μια ουκρανική δίκη φαίνεται ευκολότερη στα χαρτιά από ότι στην πραγματικότητα. Και οι δύο μπορούν να απαντήσουν ότι είναι ευκολότερο να τάσσεσαι υπέρ ενός ολομέτωπου ενεργειακού πολέμου όταν η γεωλογική τύχη σε έχει ευνοήσει με φυσικούς πόρους, όπως τις ΗΠΑ.

Αλλά και οι δύο, ως οι δύο πιο ισχυρές χώρες της ηπειρωτικής Ευρώπης, έχουν επίσης ειδικά προνόμια. Δεν απολαμβάνουν την ίδια αίσθηση φυσικής ασφάλειας όλες οι ευρωπαϊκές ηπειρωτικές χώρες, ειδικά οι χώρες της Βαλτικής. Αν οι αποφάσεις στο Παρίσι και το Βερολίνο δημιουργούν στη Μόσχα ένα αίσθημα ότι η Ευρώπη είναι αναποφάσιστη ή αδύναμη να αντισταθεί επί μακρόν, το πιθανότερο είναι ότι οι επόμενοι στόχοι δεν θα είναι γερμανικές ή γαλλικές πόλεις.

Σε μια δυσάρεστη συμμετρία, ο πόλεμος έχει ακολουθήσει περίπου την ίδια τροχιά με την απάντηση της Ευρώπης σε αυτόν. Ό,τι ξεκίνησε ως μια εντυπωσιακή ουκρανική επίδοση, τουλάχιστον σε σύγκριση με τις προσβλητικές προσδοκίες των έξωθεν παρατηρητών, έχει μετατραπεί σε πόλεμο φθοράς. Αυτό που ξεκίνησε ως μια συνεκτική Ευρώπη, με τη Γερμανία να υπερβαίνει το παρελθόν της για να θεσπίσει έναν πολύ μεγαλύτερο αμυντικό προϋπολογισμό, έχει γίνει πολύ πιο σύνθετο. To φάσμα των πολιτικών από την Εσθονία ως τη Γαλλία, για να μην αναφερθούμε στην Ουγγαρία, έχει διευρυνθεί σε ανησυχητικό βαθμό.

H συζήτηση για ένα ρήγμα εντός της «Δύσης» δεν είναι κινδυνολογία. Είναι ανακριβής. Το ρήγμα που πρέπει να μας ανησυχεί είναι αυτό εντός της Ευρώπης. Η Ουάσιγκτον, η πιο διαιρεμένη πρωτεύουσα στον κόσμο, έχει υπάρξει ασυνήθιστα συνεπής στην στάση της απέναντι στην Ουκρανία από τότε που ξεκίνησε η ρωσική εισβολή.

Θα ήταν καθησυχαστικό να επιρρήψουμε τις ευθύνες για τις ρωγμές στην Ευρώπη στους σημερινούς ηγέτες της Γαλλίας και της Γερμανίας. Τα άτομα, άλλωστε, δεν αργούν να αποχωρήσουν από τη σκηνή. Αλλά ο Μακρόν είναι ένας κλασικός Γάλλος πρόεδρος που θέλει να ακολουθήσει μια ξεχωριστή γραμμή από αυτή των ΗΠΑ. Ο Σολτς διαπνέεται όπως και ορισμένοι από τους προκατόχους από μια «αθωότητα» όσον αφορά τη Ρωσία. Οι θέσεις τους αντικατοπτρίζουν εθνικά μοτίβα, όχι μόνο προσωπικές ιδιοτροπίες. Αυτό που βρίσκεται ανάμεσα στην Ευρώπη και μια πιο ενιαία εξωτερική πολιτική είναι βαθύτερο από παροδικά ονόματα και πρόσωπα, και ίσως πολύ βαθύ για να ξεπεραστεί ποτέ. Μια σχετικά μικρή «Ευρώπη» ήταν αρκετά δύσκολο να έχει ενιαία θέση στις εξωτερικές υποθέσεις όταν ο Πόος έκανε τη δήλωση που τον κυνηγούσε για μια ζωή. Πόσο πιο δύσκολο είναι για μια με 27 μέλη;

Όσοι επιθυμούν να είναι καλά η ήπειρος αναρωτιούνται αν μπορεί να υπάρχει κάποιο αμφιλεγόμενο καλό εδώ. Εάν πραγματοποιηθεί ποτέ, η «στρατηγική αυτονομία» θα καθοδηγείται αναγκαστικά από τη Γαλλία και τη Γερμανία, εκτός εάν θα μπορούσε να δημιουργηθεί κάποια δομή εκτός ΕΕ για να φιλοξενήσει τη Βρετανία. Αυτό θα σήμαινε, αυτή τη στιγμή, μια «ευρωπαϊκή» στάση απέναντι στην Ουκρανία που θα δυσαρεστούσε μεγάλο μέρος της Ευρώπης, καθώς και τις ΗΠΑ. Οι ασυνάρτητες πολιτικές μπορεί να είναι καλύτερες από μια ομοιόμορφα κακή.

Η Γερμανία μπορεί τουλάχιστον να ισχυριστεί ότι ήταν από τότε επιφυλακτική στο ενδεχόμενο μιας αυτόνομης Ευρώπης. Το γαλλικό αδιέξοδο είναι πιο περίεργο. Ο Μακρόν απέδωσε κάποτε τη σκληρότητα των ΗΠΑ απέναντι στη Ρωσία στο «ιστορικό υπερεγώ» της, ό,τι κι αν σημαίνει αυτό, και στην πολυτέλεια να έχει μια «θάλασσα μεταξύ των δύο τους». Λοιπόν, υπάρχουν χώρες μάλλον πιο κοντά στη Ρωσία παρά στη Γαλλία που φαίνεται να προτιμούν την προσέγγιση των ΗΠΑ από αυτή του Παρισιού.

Δυόμισι χρόνια μετά από τη γλαφυρή μεταφορά του, είναι η στρατηγική αυτονομία, όχι το ΝΑΤΟ, που δίνει μάχη με τον εγκεφαλικό θάνατο.

© The Financial Times Limited 2022. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation