Το σκληρό μάθημα που διδάσκει τη Ρωσία ο πόλεμος

Ο Vladimir Putin δεν ήταν ο μόνος που κατάλαβε λάθος. Η υπόθεση του Ρώσου ηγέτη πως οι στρατοί του θα κατατρόπωναν την Ουκρανία μέσα σε λίγες ημέρες ήταν κοινή. Οι ίδιες δυτικές υπηρεσίες πληροφοριών που ορθά προέβλεψαν πως η Ρωσία θα εισέβαλε στην Ουκρανία, πίστευαν επίσης πως ο Putin πιθανότατα θα είχε μια γρήγορη νίκη.

Αλλά σχεδόν τρεις μήνες από την έναρξη του πολέμου, ο στρατός της Μόσχας βρίσκεται σε τέλμα και έχει υποστεί βαριές απώλειες. Η διεθνής απομόνωση της Ρωσίας γίνεται χειρότερη, με την επιβεβαίωση πως η Φινλανδία και η Σουηδία σχεδιάζουν να ενταχθούν στο ΝΑΤΟ.

Τώρα γίνεται πολύς λόγος για την ανικανότητα του ρωσικού στρατού. Αλλά ίσως δεν χρειάζεται ειδική εξήγηση για τα προβλήματά του. Στους σύγχρονους καιρούς, όταν μεγάλες δυνάμεις εισβάλλουν σε μικρότερες χώρες συνήθως καταλήγουν να χάνουν. Η Αμερική απέτυχε στο Βιετνάμ, στο Αφγανιστάν και στο Ιράκ και επίσης αναγκάστηκε σε ταπεινωτικές υποχωρήσεις μετά τις μικρότερες στρατιωτικές παρεμβάσεις σε Σομαλία και Λίβανο. Η Σοβιετική Ένωση απέτυχε στο Αφγανιστάν και η Ρωσία αποτυγχάνει τώρα στην Ουκρανία.

Όπως παρατηρεί ο Ινδός ακαδημαϊκός Pratap Bhanu, «είναι ένα από τα μεγάλα μυστήρια της διεθνούς πολιτικής πως παρά το χάλια ιστορικό τους στους ασύμμετρους πολέμους, οι ισχυρές χώρες συνεχίζουν να νομίζουν πως μπορούν να κερδίσουν».

Μια ισχυρή χώρα που έχει αντισταθεί στον πειρασμό να εξαπολύσει πόλεμο τα τελευταία 40 χρόνια, είναι η Κίνα. Οι Κινέζοι ηττήθηκαν όταν εισέβαλαν στο Βιετνάμ το 1979. Έκτοτε το Πεκίνο έχει σοφά αποφύγει τον πόλεμο. Επικεντρώνοντας στην οικονομική ανάπτυξη, η Κίνα έχει μεταμορφώσει την οικονομία και την κοινωνία της και έχει γίνει η ισχυρότερη χώρα στον κόσμο μετά τις ΗΠΑ.

Τα τελευταία χρόνια, ωστόσο, η κινεζική κυβέρνηση και ο κινεζικός λαός έχουν επιδείξει μια κάποια «όρεξη» για το πεδίο της μάχης. Η Κίνα έχει ρίξει χρήμα στον στρατό της. Οι απειλητικές στρατιωτικές ασκήσεις κοντά στην Ταϊβάν έχουν ενισχυθεί. Η δημοφιλία των πολεμικών ταινιών έχει εκτιναχθεί στο box office.

Οι εμπειρίες της Ρωσίας στην Ουκρανία, ωστόσο, υποδηλώνουν πως θα ήταν καταστροφικό λάθος για την Κίνα να υποκύψει στον πειρασμό να πολεμήσει έναν σύντομο, ένδοξο πόλεμο. Άπαξ και αρχίσουν οι πυροβολισμοί, τα πράγματα σπανίως πάνε σύμφωνα με το σχέδιο. Ο ιστορικός Adam Tooze σημειώνει πως «πέραν των εθνικών απελευθερωτικών αγώνων, θα δυσκολευτεί κανείς να ονοματίσει έστω και έναν πόλεμο επιθετικότητας από το 1914 που έχει αποφέρει ξεκάθαρα θετικά αποτελέσματα για αυτόν που κάνει την πρώτη κίνηση».

Ο κόσμος και τα έθνη που υπερασπίζονται το σπίτι τους συνήθως έχουν πολύ καλύτερο κίνητρο απ’ ό,τι ο στρατός που εισβάλλει. Η φήμη της Ρωσίας για στρατιωτική ισχύ σφυρηλατήθηκε στους αμυντικούς πολέμους κατά του Ναπολέοντα και του Χίτλερ. Αλλά τώρα η Ρωσία είναι ο επιτιθέμενος -και η Ουκρανία είναι αυτή που έχει τον ρόλο του ηρωικού υπερασπιστή της πατρίδας, που έπαιζαν οι Ρώσοι το 1812 και 1942.

Ως χώρα που μάχεται για τη ζωή της, η Ουκρανία μπόρεσε να επιμείνει να παραμείνουν στη χώρα και να πολεμήσουν όλοι οι ενήλικοι άνδρες. Η Ρωσία εξακολουθεί να πρέπει να υποκρίνεται στον λαό της πως εμπλέκεται σε μια «ειδική στρατιωτική επιχείρηση» που δεν απαιτεί μαζική επιστράτευση.

Όσο περισσότερο τραβάει ο πόλεμος τόσο πιο δύσκολος γίνεται για τον στρατό εισβολής. Ακόμα και αν καταλάβεις την πρωτεύουσα -όπως έκαναν οι Αμερικανοί στο Ιράκ και το Αφγανιστάν-, είναι πιθανόν να αντιμετωπίσεις αντιστασιακές δυνάμεις που θα σε απομυζήσουν και τις οποίες θα υποστηρίζουν με χαρά οι εξωτερικές δυνάμεις.

Ένας πόλεμος στον οποίο χάνεις, έχει επίσης διαβρωτικές επιπτώσεις στο εσωτερικό της χώρας σου. Περισσότεροι από 15.000 Αμερικανοί στρατιώτες και μισθοφόροι πέθαναν στους πολέμους του Αφγανιστάν και του Ιράν και διπλάσιοι αυτοκτόνησαν αργότερα. Εκατοντάδες χιλιάδες τραυματίστηκαν, με τις επιπτώσεις να αντηχούν στην κοινωνία και την πολιτική.

Οι αλλαγές στη στρατιωτική τεχνολογία μπορεί τώρα να αυξάνουν το στοίχημα ενάντια σε έναν στρατό εισβολής, όπως σημείωσε πρόσφατα στη Washington Post ο Max Boot. Η τεχνολογία της πληροφορίας και τα drones μπορούν να δείξουν τις κινήσεις μιας επιτιθέμενης δύναμης· οι πύραυλοι ακριβείας μπορούν στη συνέχεια να την πλήξουν. Σε αυτή τη στροφή στην τεχνολογία μπορεί εν μέρει να αποδοθούν οι βαριές απώλειες της Ρωσίας στις μάχες για το Κίεβο και την περιοχή Ντονμπάς.

Όπως ανακαλύπτει η Ρωσία, ακόμα και ένας πόλεμος ενάντια σε έναν μικρότερο, πιο αδύναμο γείτονα μπορεί να πάει πολύ στραβά. Οι μεγαλύτερες συρράξεις προκαλούν την καταστροφή. Ακόμα και μια ονομαστική νίκη μπορεί να αφήσει την οικονομία και κοινωνία σου συντρίμμια. Η Βρετανία βγήκε νικήτρια στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, αλλά ποτέ δεν ανέκτησε το status της μεγάλης δύναμης. Όπως συμπέρανε αργότερα ο ιστορικός AJP Taylor, «αν και ο στόχος του να είσαι μια Μεγάλη Δύναμη είναι να μπορείς να πολεμήσεις σε έναν Μεγάλο Πόλεμο, ο μόνος τρόπος για να παραμείνεις Μεγάλη Δύναμη είναι να μην πολεμήσεις».

Αυτό το παράδοξο εκτυλίσσεται τώρα στην Ουκρανία. Ο Putin προήδρευσε της στρατιωτικής ανάπτυξης της χώρας επί μια δεκαετία και στη συνέχεια εξαπέλυσε έναν πόλεμο για να επαναβεβαιώσει το status της Ρωσίας ως μεγάλης δύναμης. Αντιθέτως, η Ρωσία είναι πιθανό να βγει από τον πόλεμο στην Ουκρανία φτωχότερη, πιο αδύναμη και μειωμένη σε μεγάλο βαθμό.

Ο πόλεμος του Putin δεν είναι μόνο έγκλημα. Είναι και λάθος.

© The Financial Times Limited 2022. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation