Mη φοβάστε την επιστροφή του παρεμβατικού κράτους

Αν τα μηνύματα που λαμβάνετε στο ηλεκτρονικό σας ταχυδρομείο είναι σαν τα δικά μου, τότε θα πρέπει να είναι γεμάτα με λίστες για το τι πρέπει να προσέξετε το 2022 και ποια είναι τα μεγαλύτερα ρίσκα για τους επενδυτές, την οικονομική ανάπτυξη και την παγκόσμια ειρήνη.

Τσεκάρετε τα πρωτοχρονιάτικα ενημερωτικά δελτία των συναδέλφων μου -όπως το Unhedged για το τι θα επηρεάσει τις αγορές, το Energy Source για τις τρεις κορυφαίες τάσεις στην ενέργεια ή το Trade Secrets για το ναρκοπέδιο που μας περιμένει φέτος στο εμπόριο.

Απέφυγα να σας παραθέσω τη δική μου λίστα. Ένας λόγος που το έκανα αυτό είναι ότι υπάρχει ελάχιστη προστιθέμενη αξία στο να επαναλαμβάνει κανείς τις ίδιες δυνατότητες που βρίσκονται ήδη στο μυαλό όλων (Ο πληθωρισμός επιταχύνεται! Ο πληθωρισμός υποχωρεί και η νομισματική πολιτική αποδεικνύεται υπερβολική σφιχτή! Κίνδυνος πολέμου στην Ουκρανία! Κίνδυνος πολέμου στην Ταϊβάν! Επιδεινώνεται η ενεργειακή κρίση! Πραξικόπημα στις ΗΠΑ!). Ένας άλλος λόγος είναι ότι οι μεγαλύτεροι κίνδυνοι είναι αυτοί που οι περισσότεροι από εμάς, τουλάχιστον εγώ, δεν βλέπουμε.

Αντίθετα, θα ήταν προτιμότερο να εξετάσουμε τις μεγαλύτερες τεκτονικές αλλαγές που συμβαίνουν στη διαχείριση των οικονομιών μας και πώς θα έπρεπε να σκέφτονται για αυτές όλοι όσοι έχουν τοποθετήσει κάπου τα χρήματά τους. Για εμένα, η σημερινή εποχή θυμίζει το 1945 ή το 1979-81 -κρίσιμες καμπές στην ιστορία, όπου ολόκληρη η αντίληψή μας για τη διαχείριση της οικονομίας (και πολλά περισσότερα) άλλαξε ριζικά σε μικρό χρονικό διάστημα. Το κοινωνικό συμβόλαιο ξαναγράφεται.

Στο παρελθόν, το είχα περιγράψει αυτό λέγοντας ότι η παλαιά Συναίνεση της Ουάσιγκτον δίνει τη θέση της στη νέα Συναίνεση της Ουάσιγκτον (και ότι μπορεί να αναδύεται επίσης και μια νέα συναίνεση ανάμεσα στις Βρυξέλλες και το Βερολίνο). Τότε, ο ρόλος του κράτους περιοριζόταν στη διαμόρφωση των κανόνων λειτουργίας και στην αναδιανομή των ανταμοιβών της ελεύθερης αγοράς, αλλά κατά τα άλλα κρατούσε τα χέρια της μακριά από την οικονομία. Τώρα, ο οικονομικός σχεδιασμός και η κρατική τόνωση της οικονομικής δραστηριότητας έχουν επιστρέψει.

Για μια καλή επισκόπηση για τους διάφορους τρόπους με τους οποίους αλλάζει η οικονομική πολιτική, δείτε το ειδικό αφιέρωμα για τον νέο παρεμβατισμό στον τελευταίο Economist, με άρθρα αφιερωμένα στη βιομηχανική πολιτική, τον ανταγωνισμό, τη ρύθμιση των αγορών και την εταιρική φορολόγηση. Πρόκειται για τέσσερις τάσεις που καταδεικνύουν ότι οι κυβερνήσεις είναι πιο πρόθυμες να λερώσουν τα χέρια τους για τη διαχείριση της οικονομίας.

Πιστός στο πνεύμα του, ο Economist προειδοποιεί ότι τα εργαλεία του οικονομικού παρεμβατισμού είχαν μπει σε αχρηστία για κάποιον λόγο. Αλλά υπάρχουν και καλοί λόγοι για τους οποίους οι κυβερνήσεις επιλέγουν μια πιο παρεμβατική προσέγγιση. Ο ένας είναι οι προφανείς πλέον αποτυχίες των τελευταίων 40 ετών, με αργή αύξηση της παραγωγικότητας, χαμηλές επενδύσεις και πολλούς ανθρώπους να μένουν στο οικονομικό περιθώριο. Η οικονομική πολιτική δεν κατάφερε να αποτρέψει να μετατραπεί η δημιουργία αξίας σε προσοδοθηρία.

Μια άλλη αιτία για τον νέο παρεμβατισμό είναι πως η οικονομία του 21ου αιώνα θα απαιτήσει κάποιες πολύ μεγάλες διαρθρωτικές αλλαγές, που μόνο ένα κράτος είναι σε θέση να υλοποιήσει. Το κυριότερο, απαιτείται συντονισμός ώστε όλοι οι τομείς της οικονομίας να στραφούν ταυτόχρονα σε λύσεις χαμηλών και μηδενικών εκπομπών ρύπων, συμπεριλαμβανομένων τεράστιων επενδύσεων σε νέες υποδομές. Επίσης, ο ρόλος των δημόσιων αγαθών ενισχύεται -επειδή η οικονομία στηρίζεται ολοένα και περισσότερο σε μορφωμένους και διασυνδεδεμένους πληθυσμούς, και επειδή οι δραστηριότητες αιχμής περιλαμβάνουν ολοένα και περισσότερο άυλα προϊόντα και ψηφιακές υπηρεσίες που απαιτούν έξυπνη ρύθμιση.

Tέλος, μια σειρά γεωπολιτικών παραγόντων -ο φόβος της στρατηγικής εξάρτησης από την Κίνα, η απροθυμία της Ευρώπης να ανεχτεί την υπονόμευση της πράσινης μετάβασης από ρυπογόνους γείτονες, το γεγονός ότι ολοένα και μεγαλύτερο μέρος του εμπορίου αφορά πολιτικά ευαίσθητες υπηρεσίες- σημαίνουν ότι η εποχή της καθαρής εμπορικής απελευθέρωσης έχει παρέλθει.

Πώς πρέπει να αποτιμήσουν οι επενδυτές τις μεταβολές αυτές; Πρώτον, να αναγνωρίσουν ότι είναι μεγάλες και ότι τα πράγματα δεν θα επιστρέψουν στο status quo ante. Αντίθετα, οι αλλαγές αυτές θα ενταθούν.

Δεύτερον, αναλογιστείτε ότι ενώ η κάθε μεμονωμένη εταιρεία μπορεί να πιστεύει ότι είναι πιο ελεύθερη να αποκομίσει κέρδη όσο λιγότερο παρεμβαίνουν οι κυβερνήσεις στην οικονομία, αυτό δεν ισχύει για τον ιδιωτικό τομέα συλλογικά. Η παρεμπόδιση των μονοπωλιακών πρακτικών, ο έλεγχος των «εξωτερικοτήτων» (όπου οι ενέργειες μιας εταιρείας επηρεάζουν την κερδοφορία μιας άλλης), η μείωση της αβεβαιότητας των καταναλωτών για την ποιότητα των προϊόντων και η διασφάλιση ότι οι εταιρείες που θέλουν να ακολουθήσουν την πράσινη μετάβαση δεν θα υπονομευτούν από άλλες που δεν θέλουν -όλα αυτά τα στοιχεία ενισχύουν την οικονομική αποτελεσματικότητα και απαιτούν κρατική δράση. Πράγματι, η οικονομία αλλάζει με τρόπους που υποδηλώνουν ότι η αποτελεσματικότητα απαιτεί ένα πιο ενεργό κράτος(αν και όχι αναγκαστικά μεγαλύτερο) από ό,τι στο παρελθόν.

Τρίτον, αυτό σημαίνει ότι ο ιδιωτικός τομέας και οι επενδυτές του μπορούν να επωφεληθούν από τον νέο παρεμβατισμό. Αν οδηγήσει σε μια πιο αποτελεσματική οικονομία, θα υπάρξει περισσότερο οικονομικό πλεόνασμα από το οποίο θα μπορούσαν να μοιραστούν κέρδη (και το σημείο αναφοράς δεν είναι το status quo ante αλλά μια οικονομία που βρίσκεται σε ολοένα και μεγαλύτερο ρίσκο λόγω της κλιματικής αλλαγής).

Το ισορροπημένο προσωπικό συμφέρον είναι κάτι το εφικτό και διαφέρει από την αποκλειστική προσήλωση στη μεγιστοποίηση του οφέλους. Αυτό αφορά και τους επενδυτές. Μπορεί να θέλουν να αναλογιστούν πώς οι απείθαρχες εταιρείες, οι οποίες ασκούν πιέσεις ή αντιστέκονται στις αλλαγές του καιρού τους, μπορεί να βλάψουν τις άλλες επενδύσεις στο χαρτοφυλάκιό τους. Μπορεί να θέλουν επίσης να υπηρετήσουν ευρύτερους στόχους πέρα από τα βραχυπρόθεσμα κέρδη (ή ακόμα και πέρα από τα μακροπρόθεσμα κέρδη). Μπορεί, εντέλει, να προτιμούν μια εταιρεία που οι ηγέτες στηρίζουν τη σωστή παρέμβαση του κράτους στην οικονομία.

To συμπέρασμα είναι ότι αλλάζει και ο ρόλος των επενδυτών. Οι παθητικοί επενδυτές -και εδώ εννοώ παθητικοί με δύο έννοιες, αυτή της κατανομής του κεφαλαίου με παθητικό τρόπο και αυτήν της μη άσκησης των δικαιωμάτων ψήφου για να επηρεάσουν τις αποφάσεις της διοίκησης- είναι λαθρεπιβάτες που εκμεταλλεύονται τη δράση των ενεργητικών επενδυτών. Αλλά το πώς οι επενδυτές επηρεάζουν με ενεργητικό τρόπο τις εταιρείες στις οποίες έχουν συμμετοχή έχει ολοένα και περισσότερη σημασία όταν ξαναγράφεται το κοινωνικό συμβόλαιο για να είναι λιγότερο laissez-faire από ό,τι ήταν.

Kαι αυτό σημαίνει ότι οι συμπεριφορές τύπου λαθρεπιβάτη από την πλευρά των παθητικών επενδυτών γίνονται ολοένα και πιο σκανδαλώδεις.

© The Financial Times Limited 2022. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation