Γιατί απειλείται με «κραχ» η ευρωπαϊκή αγορά φυσικού αερίου

Οι τιμές του φυσικού αερίου στο Ηνωμένο Βασίλειο και την ηπειρωτική Ευρώπη έχουν εκτιναχτεί σε επίπεδα- ρεκόρ, λόγω των περιορισμένων προμηθειών ενόψει του χειμώνα, αυξάνοντας τους φόβους για σοβαρό οικονομικό πλήγμα στη βιομηχανία, καθώς και ελλείψεων που θα μπορούσε να προκαλέσει ένας βαρύς χειμώνας.

Οι τιμές της επόμενης ημέρας στο Ηνωμένο Βασίλειο αυξήθηκαν 7% την Τρίτη σε πάνω από 1,65 στερλίνες ανά θερμιδική μονάδα, έχοντας σχεδόν τριπλασιαστεί από την αρχή του έτους. Αυξήθηκαν κατά 70% μόνο από τις αρχές Αυγούστου.

Αυτό έχει οδηγήσει επίσης σε επίπεδα-ρεκόρ τις τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας, καθώς το φυσικό αέριο είναι καθοριστικό στην παραγωγή ενέργειας. Τι ήταν όμως αυτό που προκάλεσε το ράλι στις τιμές του φυσικού αερίου, λίγο πριν αρχίσει να υπάρχει ζήτηση για θέρμανση τον χειμώνα και πώς θα επηρεάσει τα νοικοκυριά;

Τι δημιουργεί τους φόβους για τις προμήθειες;

Οι ανησυχίες για ελλείψεις στις προμήθειες ξεκίνησαν με έναν παρατεταμένα κρύο χειμώνα, που στράγγισε τα αποθέματα φυσικού αερίου. Υπό φυσιολογικές συνθήκες, αυτά θα αναπληρώνονταν κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, όταν η ζήτηση για θέρμανση ουσιαστικά εξανεμίζεται.

Αλλά η αναπλήρωση των αποθεμάτων δεν συνέβη με τον ρυθμό που θα ήθελαν οι traders. Η Ρωσία στέλνει λιγότερο φυσικό αέριο στην Ευρώπη, για λόγους που ακόμα δεν είνα πλήρως ξεκάθαροι. Άλλοι επισημαίνουν την ανάγκη της Ρωσίας να αναπληρώσει τα δικά της αποθέματα, ενώ κάποιοι διακινούν υποψίες ότι προσπαθεί να πιέσει τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, συμπεριλαμβανομένης της Γερμανίας, να εγκρίνουν τη λειτουργία του εξαιρετικά αμφιλεγόμενου αγωγού φυσικού αερίου Nord Stream 2.

Επίσης, η Ευρώπη κλείνει σταδιακά τα εργοστάσια λιγνίτη τα τελευταία χρόνια, περιορίζοντας τη δυνατότητα αλλαγής καυσίμων, όταν αυξάνονται οι τιμές. Η αύξηση των τιμών του λιγνίτη σε επίπεδα-ρεκόρ έχουν επίσης κάνει τα swaps καυσίμων λιγότερο ελκυστικά, επειδή ο λιγνίτης εκπέμπει περισσότερο διοξείδιο του άνθρακα όταν καίγεται.

Το Ηνωμένο Βασίλειο και τμήματα της ηπειρωτικής Ευρώπης εξαρτώνται περισσότερο από τις ανεμογεννήτριες για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, αλλά η αξιοσημείωτη άπνοια που επικρατεί τις τελευταίες εβδομάδες έχει περιορίσει τη συμβολή της αιολικής ενέργειας στο δίκτυο. Αυτό έχει σε μεγάλο βαθμό αναπληρωθεί από φυσικό αέριο, αυξάνοντας τη ζήτηση για καύσιμα.

«Η έκθεση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας στις τιμές του φυσικού αερίου έχει αυξηθεί», τόνισε ο Τζέιμς Χάκστεπ της S&P Global Platts Analytics.

Ποιος πληρώνει τον λογαριασμό;

Όλοι, τελικά. Όμως, οι αυξήσεις στους λογαριασμούς φυσικού αερίου δεν είναι πάντα τόσο άμεσα ορατές στους καταναλωτές όσο η αύξηση των τιμών της βενζίνης, όταν ανεβαίνει το πετρέλαιο.

Οι μεγάλοι βιομηχανικοί χρήστες θα αντιμετωπίσουν άμεσα υψηλότερο κόστος ενέργειας, αν και πολλοί θα έχουν αντισταθμίσει από πριν την προβλεπόμενη κατανάλωσή τους για να κλειδώσουν τις τιμές. Πολλά νοικοκυριά θα προστατευτούν αρχικά, καθώς πολλά είναι με σταθερά τιμολόγια -ιδιαίτερα στο Ηνωμένο Βασίλειο. Αλλά η ρυθμιστική αρχή Ofgem έχει ήδη αυξήσει το λεγόμενο ανώτατο όριο τιμών τον Αύγουστο κατά περισσότερο από 12%, για να λάβει υπόψη την άνοδο στις τιμές χονδρικής. Αυτό συμβαίνει παρά το γεγονός ότι το κόστος της χονδρικής αντιστοιχεί μόνο στο 40% του μέσου λογαριασμού.

Αν οι τιμές του φυσικού αερίου στο Ηνωμένο Βασίλειο παραμείνουν σε παρόμοια επίπεδα ή κινηθούν υψηλότερα καθ' όλη τη διάρκεια του χειμώνα, η Ofgem δεν θα έχει άλλη επιλογή παρά να αυξήσει το ανώτατο όριο τιμών στους λογαριασμούς ενέργειας -ενδεχομένως κατά ένα ακόμη μεγαλύτερο ποσοστό.

Στην Ισπανία, όπου oι τιμές δεν είναι προκαθορισμένες, η κυβέρνηση ανακοίνωσε αυτή την εβδομάδα σχέδια ανάκτησης «πλεονάζοντων κερδών» περίπου 3 δισ. ευρώ από επιχειρήσεις κοινής ωφελείας. Η Μαδρίτη διεμήνυσε ότι θα κατευθύνει αυτούς τους πόρους προς τη μείωση των λογαριασμών που θα κληθούν να πληρώσουν τα νοικοκυριά, ενώ θα περικόψει τον φόρο κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας κατά 1,4 δισ. ευρώ μέχρι το τέλος του έτους.

Θα συνεχίσουν να ανεβαίνουν οι τιμές;

Όχι αναγκαστικά. Μια σειρά από παράγοντες μπορεί να ανακόψουν το ράλι. Ο πιο σημαντικός παράγοντας είναι ο καιρός. Ένας ήπιος χειμώνας στο βόρειο ημισφαίριο θα βοηθούσε σημαντικά να καθησυχάσει η αγορά. Μια αύξηση στην παραγωγή αιολικής ενέργειας θα βοηθούσε επίσης, μειώνοντας την ποσότητα του φυσικού αερίου που κατευθύνεται στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας.

Σημαντικό ρόλο μπορεί να διαδραματίσει η έγκριση του ρωσικού αγωγού Nord Stream 2 από τη Γερμανία. Ενώ κάποιοι αμφιβάλλουν για το πόσο επιπλέον αέριο θα φέρει στην Ευρώπη φέτος, υπάρχουν ανησυχίες ότι μια καθυστέρηση στην εκκίνηση της γραμμής θα μπορούσε να επιδεινώσει την κατάσταση. Η Gazprom, το κρατικό ρωσικό μονοπώλιο εξαγωγής αερίου, έχει εκπληρώσει όλες τις μακροπρόθεσμες συμβάσεις της. Αλλά δεν έχει διαθέσει πρόσθετες προμήθειες μέσω της Ουκρανίας, την οποία ο Nord Stream 2 έχει σχεδιαστεί για να παρακάμψει.

Η S&P Global Platts Analytics εντόπισε μια διέξοδο για τη χαλάρωση των ελλείψεων στις αγορές φυσικού αερίου: μετάβαση από φυσικό αέριο σε πετρέλαιο ή άλλα υγρά υδρογονανθράκων, όπου είναι εφικτό, είτε σε μονάδες παραγωγής είτε σε σταθμούς παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας που είναι σε θέση να καίνε πετρέλαιο. Αλλά αυτό θα ήταν ό,τι χειρότερο για το περιβάλλον.

Η αντικατάσταση του αερίου από πετρέλαιο «ξεκίνησε νωρίτερα στην Ασία λόγω τoυ premium στην τιμή του LNG και των λιγότερο αυστηρών κανονισμών όσον αφορά τις εκπομπές», δήλωσε ο Χάκστεπ στην S&P Global Platts. «Αλλά τώρα φαίνεται και στην Ευρώπη».

Μακροπρόθεσμα ρίσκα

Πριν από μερικά χρόνια, το φυσικό αέριο θεωρούνταν ένα καύσιμο-γέφυρα ανάμεσα στα ορυκτά καύσιμα και την ανανεώσιμη ενέργεια. Αλλά δέχεται ολοένα και περισσότερα πυρά από ακτιβιστές και επενδυτές.

Η αγορά υποστηρίζει ότι αυτό είναι κοντόφθαλμο και ότι έχει περιορίσει τη διάθεση νέων προμηθειών που θα μπορούσαν να βοηθήσουν στη μείωση των εκπομπών ρύπων με την αντικατάσταση του λιγνίτη, ο οποίος παράγει διπλάσιο διοξείδιο του άνθρακα όταν καίγεται. Αλλά παρατηρητές επισημαίνουν επίσης ότι ακόμα δεν υπάρχει επαρκής ανανεώσιμη ενέργεια, ακόμα και σε χώρες όπως το Ηνωμένο Βασίλειο, για να ικανοποιηθούν οι ενεργειακές ανάγκες χωρίς τη χρήση φυσικού αερίου.

«Αυτή είναι η τραγωδία του περιορισμού της προσφοράς φυσικού αερίου με την κατηγοριοποίησή του μαζί με τον λιγνίτη και το πετρέλαιο από τους οικολόγους», τόνισε ο Άντι Κάλιτζ, πρώην στέλεχος της Royal Dutch Shell, ο οποίος είναι γενικός γραμματέας της Διεθνούς Ένωσης Αερίου.

«Το αποτέλεσμα θα είναι ότι η κλιματική καμπύλη θα στρίψει με πιο αργό ρυθμό, αν δεν έχεις αρκετό φυσικό αέριο για να αντικαταστήσει τον λιγνίτη. Αν αυτό συνεχιστεί, οι συνέπειες θα γίνουν αισθητές είτε με μη βιώσιμες τιμές είτε με ενεργειακή ανασφάλεια, με τη μορφή ελλείψεων».

© The Financial Times Limited 2021. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation