Ο Μπάιντεν τελευταία ευκαιρία της Δημοκρατίας στις ΗΠΑ;

Θα πετύχει ο πρόεδρος Joe Biden; Όπως πολλοί άλλοι, στο εσωτερικό και στο εξωτερικό, ελπίζω απεγνωσμένα να πετύχει. Αλλά πρώτα πρέπει να συμφωνήσουμε τι σημαίνει «επιτυχία». Σημαίνει, πάνω απ’ όλα, αποκατάσταση της τάξης στην πολιτική της χώρας του. Αυτό απαιτεί να καταστεί η τρέχουσα κατεύθυνση του Ρεπουμπλικανικού κόμματος πολιτικά μη βιώσιμη. Χωρίς αυτό, η ελπίδα αποκατάστασης της δημοκρατικής σταθερότητας στο εσωτερικό και του ηγετικού ρόλου των ΗΠΑ στον κόσμο μπορεί να είναι φρούδα.

Στην εναρκτήρια ομιλία του, που μας έκανε να αναθαρρήσουμε και η οποία διέφερε τόσο πολύ από το παραλήρημα περί «αμερικανικής σφαγής» του προκατόχου του, ο κ. Biden κήρυξε πως «μάθαμε και πάλι πως η δημοκρατία είναι πολύτιμη. Η δημοκρατία είναι εύθραυστη. Και αυτή την ώρα, φίλοι μου, η δημοκρατία επικράτησε». Είχε δίκιο σε όλα αυτά τα σημεία.

Ωστόσο, αυτή η «ώρα» δεν θα διαρκέσει για πάντα. Οι δυνάμεις που έφεραν στην εξουσία τον Donald Trump δεν έχουν εξαφανιστεί. Όπως σημειώνει ο Jan-Werner Muller του Πανεπιστημίου Princeton, ειδήμων σε θέματα λαϊκισμού, «λαϊκιστές πιο έξυπνοι από τον Τραμπ πνίγουν τη δημοκρατία αργά μέσω νομικών και συνταγματικών μηχανορραφιών». Ο κ. Trump μπορεί να έφυγε. Αλλά ο τραμπισμός όχι. Όπως σημειώνει ο Ινδός συγγραφέας Kapil Komireddi, το μείγμα «big business» και μισαλλοδοξίας είναι ισχυρό. Οι πλούσιοι των ΗΠΑ έχουν οπωσδήποτε ευημερήσει.

Στη ρωμαϊκή αυτοκρατορία, λέγανε πως όλοι οι δρόμοι οδηγούν στη Ρώμη. Αυτή τη φορά έχουν οδηγήσει μακριά από αυτήν. Αν δεν αποκατασταθεί η πολιτική υγεία των ΗΠΑ, η χώρα δεν θα μπορέσει να κάνει και πολλά. Ο θρίαμβος της απάτης, της ανικανότητας, του απρόβλεπτου, της αδιαφορίας και της ξενοφοβίας υπό τον κ. Trump έχει βλάψει την εμπιστοσύνη που είχαν στις ΗΠΑ οι σύμμαχοι και τον σεβασμό που είχαν οι αντίπαλοι.

Αυτά δεν θα αποκατασταθούν με τα ωραία λόγια του κ. Biden, ούτε καν από ευπρόσδεκτες ενέργειες όπως η επιστροφή στον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας και τη Συμφωνία του Παρισιού για το κλίμα. Θα αποκατασταθούν μέσω της χειροπιαστής επιτυχίας στο εσωτερικό της χώρας. Τον Barack Obama διαδέχθηκε ο κ. Trump. Η επόμενη μετάβαση μπορεί να είναι σε κάποιον ακόμα χειρότερο.

Όπως είπε πριν από λίγες ημέρες η νεοδεορισθείσα υπουργός Οικονομικών Janet Yellen, «με τα επιτόκια σε ιστορικά χαμηλά, το πιο έξυπνο πράγμα που μπορούμε να κάνουμε είναι να αναλάβουμε μεγάλη δράση». Το «σχέδιο διάσωσης της Αμερικής» της κυβέρνησης, που προτείνει δαπάνες 1,9 τρισ. δολαρίων (περίπου 9% του ΑΕΠ), είναι μια λογική αρχή. Θα πρέπει, εάν συμφωνηθεί στο Κογκρέσο, να ενισχύσει την εμπιστοσύνη και να στηρίξει την ανάκαμψη. Αλλά θα περάσει κάτι τέτοιο; Έχοντας ξανα-ανακαλύψει τη δημοσιονομική ορθότητα που είχαν εγκαταλείψει περνώντας τις μειώσεις φόρων του κ. Trump το 2017, οι Ρεπουμπλικανοί οπωσδήποτε θα παλέψουν για να το αποτρέψουν.

Ωστόσο, όπως σημειώνει ο Ezra Klein των New York Times, για να επιτύχει η κυβέρνηση χρειάζεται ορατή επιτυχία, επαρκή για να αποφευχθεί η ήττα στις εκλογές του 2022 στο Κογκρέσο, ενώ ήδη βρίσκεται σε αδύναμη θέση. Οι Δημοκρατικοί πρέπει να δείξουν πως η κυβέρνηση μπορεί να λειτουργήσει, ενάντια στην αντιπολίτευση ενός κόμματος που είναι αποφασισμένο να αποδείξει το αντίθετο. Στρατηγική των Ρεπουμπλικανών είναι να κάνουν την κυβέρνηση να αποτύχει. Και δεν θα την εγκαταλείψουν.

Ο χρόνος είναι το παν στην πολιτική και μεγάλο ρόλο παίζει και η τύχη. Ο κ. Biden μπορεί να είναι ένας τυχερός ηγέτης. Αν και η οικονομική ζημιά στις ΗΠΑ από την Covid-19 δεν ήταν εξαιρετική, ο αριθμός των θανάτων και το πλήγμα στην απασχόληση ήταν από τα χειρότερα. Αλλά ο συνδυασμός του εμβολιασμού με τα μέτρα στήριξης μπορεί να δημιουργήσουν μια δυνατή ανάκαμψη αυτό και το επόμενο έτος.

Πού χωράει ο υπόλοιπος κόσμος σε αυτό το δράμα; Είναι παρατηρητής. Το Peterson Institute for International Economics έχει παρουσιάσει μια πολύτιμη σειρά εργασιών για το τι θα μπορούσε να κάνει για τον κόσμο μια ικανή αμερικανική κυβέρνηση, και το αντίστροφο. Στις εργασίες αυτές καθίσταται σαφές -κυρίως από αυτές του Maurice Obstfeld, του πρώην επικεφαλής οικονομολόγου του ΔΝΤ, και του Lawrence Summers, πρώην υπουργού Οικονομικών των ΗΠΑ- το τι μπορεί να σημάνει για τον κόσμο και για τις ΗΠΑ η ενεργή εμπλοκή των ΗΠΑ, ιδιαίτερα στα αναγκαία παγκόσμια προγράμματα για την ανάκαμψη από την κρίση της Covid. Αλλά, όσο καλή και επιθυμητή και αν είναι αυτή η εμπλοκή, δεν μπορεί να απαντήσει στα ερωτήματα για τον μελλοντικό ρόλο των ΗΠΑ στον κόσμο, επειδή αυτό θα εξαρτηθεί από το τι θα συμβεί στο εσωτερικό της χώρας.

Τα επόμενα χρόνια μπορεί να δώσουν απαντήσεις σε ορισμένα τεράστια ερωτήματα. Θα εμπλακούν οι ΗΠΑ, θα είναι αδιάφορες ή θα είναι επιθετικές; Μπορούν να αποκαταστήσουν μια σχέση εμπιστοσύνης με τους συμμάχους; Θα δημιουργήσουν μια σχέση με διάρκεια με την Κίνα, που θα ισορροπεί την ανάγκη ανταγωνισμού με την απαίτηση για συνεργασία, αποφεύγοντας την πιο σοβαρή σύγκρουση; Θα παίξουν ηγετικό ρόλο στην αντιμετώπιση των προκλήσεων του παγκόσμιου περιβάλλοντος και της φτώχειας;

Η απάντηση σε όλα αυτά τα ερωτήματα θα εξαρτηθεί στο τέλος από το μεγαλύτερο ερώτημα όλων: θα ξαναγίνουν οι ΗΠΑ μια σταθερή δημοκρατία; Ο κ. Biden ελπίζει πως ναι. Αλλά αν το Ρεπουμπλικανικό κόμμα δεν μπορεί να επιστρέψει στο να είναι ένα κανονικό συντηρητικό κόμμα, συνεχίζοντας, αντιθέτως, να διακατέχεται από τα ψέματα και τις φαντασιώσεις του δεξιού λαϊκισμού, τότε οι προοπτικές είναι ζοφερές.

Πολλές από τις υποβόσκουσες φυλετικές, κοινωνικές και πολιτισμικές δυσαρέσκειες θα εξακολουθήσουν να υπάρχουν, όπως η πολιτική υπερ-αντιπροσώπευση της δεξιάς. Αλλά η αναγκαία στροφή μπορεί και να υπάρξει, υπό την προϋπόθεση πως η κυβέρνηση Biden θα αποδείξει σχετικά γρήγορα πως μια ικανή κυβέρνηση ανθρώπων που πιστεύουν σε αυτήν, μπορεί να υλοποιήσουν αυτά που λένε. Πρέπει να δείξει πως η περίφημη δήλωση του Ronald Reagan πως «οι επτά πιο τρομακτικές λέξεις στην αγγλική γλώσσα είναι: Είμαι της κυβέρνησης και ήρθα να βοηθήσω», είναι λάθος. Η εμπιστοσύνη στη λογική και στην αξιοπρεπή δημοκρατική διακυβέρνηση δεν είναι εχθρός της ελευθερίας, αλλά από τους σημαντικότερους εγγυητές της.

Ποιος άλλος, πέραν της κυβέρνησης, μπορεί να βοηθήσει ώστε να είναι αποτελεσματική αυτή η στροφή; Η απάντηση πάνω από όλα είναι οι επιχειρήσεις και οι πλούσιοι. Τους έχει δοθεί ξεκάθαρη προειδοποίηση για τους κινδύνους που έχει το «πάντρεμα» της επιδίωξης των συμφερόντων τους με τον δεξιό λαϊκισμό που τώρα κατατρώει το Ρεπουμπλικανικό κόμμα. Αν έχουν λίγη αξιοπρέπεια, θα σταματήσουν.

Αυτό δεν είναι παιχνίδι. Ο κ. Biden μπορεί να είναι η τελευταία ευκαιρία για δημοκρατία στις ΗΠΑ.

© The Financial Times Limited 2021. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation