Η αποδιοργάνωση των ΗΠΑ, ευκαιρία για την Κίνα

Στις 20 Ιανουαρίου του 1961, ο John F. Kennedy, ο νεότερος πρόεδρος που είχε εκλεγεί ποτέ στην Αμερική, έδωσε την εναρκτήρια ομιλία του από τα σκαλιά του Καπιτωλίου. Ακριβώς 60 χρόνια αργότερα, ο Joe Biden, ο γηραιότερος πρόεδρος που είχε ποτέ η Αμερική, ορκίστηκε στο ίδιο σημείο -λίγες μόλις ημέρες μετά την εισβολή ενός ανεξέλεγκτου όχλου.

Ο Kennedy χρησιμοποίησε αυτό το μαγευτικό φόντο του Κογκρέσου για να διακηρύξει πως «η δάδα πέρασε σε μια νέα γενιά». Ο κ. Biden αντιπροσωπεύει μια γηραιότερη γενιά, μια γενιά που τώρα φοβάται πως η δάδα της ελευθερίας κινδυνεύει να σβήσει, ακόμα και στις ίδιες τις ΗΠΑ.

Βλέποντας ξανά την ομιλία του Kennedy, είναι εντυπωσιακό το πόσο μεγάλο μέρος της δεν απευθυνόταν στον αμερικανικό λαό αλλά στους ηγέτες της Σοβιετικής Ένωσης. Ο JFK μιλούσε στο αποκορύφωμα του ψυχρού πολέμου. Μεγάλο μέρος της αμερικανικής ελίτ πιστεύει τώρα πως οι ΗΠΑ βρίσκονται στο χείλος ενός δεύτερου ψυχρού πολέμου -αυτή τη φορά με την Κίνα. Αλλά, σε αντίθεση με τον Kennedy, ο κ. Biden δεν μπορεί να υποσχεθεί ότι θα «πληρώσει οποιοδήποτε τίμημα, θα επωμιστεί οποιοδήποτε βάρος», για να διασφαλίσει την «επιβίωση και επιτυχία της ελευθερίας» σε όλον τον κόσμο.

Ο εκλεγμένος πρόεδρος και οι σύμβουλοί του γνωρίζουν πως το σημαντικότερο έργο τους είναι να διασφαλίσουν την επιβίωση και επιτυχία της ελευθερίας στις ίδιες τις ΗΠΑ. Η χώρα μαστίζεται από τη διπλή επίπτωση της πανδημίας και της προεδρίας του Trump -αλλά και από τα κοινωνικά και οικονομικά προβλήματα μιας ολόκληρης γενιάς που κακοφορμίζουν.

Η αποδιοργάνωση της Αμερικής είναι η ευκαιρία της Κίνας. Στο πλαίσιο μιας σχεδιαζόμενης απόκρουσης της Κίνας, ο κ. Biden σχεδίαζε να συγκαλέσει σύνοδο των δημοκρατιών του κόσμου. Αλλά, μετά την απόπειρα πραξικοπήματος από έναν εν ενεργεία πρόεδρο, η Αμερική μπορεί να μην έχει την αξιοπιστία για να ενεργήσει ως προεδρεύουσα του ελεύθερου κόσμου. Η σύνοδος του κ. Biden για τη δημοκρατία πιθανότατα θα μπει σιωπηρά στο «συρτάρι» και θα πραγματοποιηθεί μια συνεδρίαση δέκα δημοκρατιών, την οποία θα συγκαλέσει το Ηνωμένο Βασίλειο.

Ένα μεγάλο μέρος της αναδυόμενης πάλης της Αμερικής με την Κίνα θα αφορά μια μάχη για οικονομική επιρροή στον κόσμο. Όταν τελείωσε το 2019, οι 128 από τις 190 χώρες του κόσμου ήδη είχαν περισσότερο εμπόριο με την Κίνα παρά με τις ΗΠΑ. Η κεντρική σημασία που έχει η Κίνα για το παγκόσμιο εμπορικό σύστημα θα αυξηθεί φέτος, με την Παγκόσμια Τράπεζα να προβλέπει πως η κινεζική οικονομία θα σημειώσει ρυθμό ανάπτυξης γύρω στο 8% έναντι του 3,5% των ΗΠΑ.

Οι Αμερικανοί παλεύουν επίσης με την Κίνα για τη διαμόρφωση των τεχνικών προτύπων και κανονισμών που διέπουν την παγκόσμια οικονομία. Οι ΗΠΑ χρειάζονται νέα εργαλεία που θα πηγαίνουν πέραν της δύναμης εξαναγκασμού των κυρώσεων.

Αλλά η ομάδα Biden, θορυβημένη από την άνοδο του λαϊκισμού και του προστατευτισμού στην ίδια τη χώρα, έχουν ξεκαθαρίσει πως η Αμερική είναι απίθανο να υπογράψει νέες εμπορικές συμφωνίες για κάποιο διάστημα -κάτι που θα δυσκολέψει την επέκταση της αμερικανικής επιρροής.

Η Κίνα, αντιθέτως, πρόσφατα υπέγραψε δύο σημαντικές νέες εμπορικές συμφωνίες. Η επενδυτική συμφωνία ΕΕ-Κίνας υπεγράφη τον Δεκέμβριο. Η Περιφερειακή Ολοκληρωμένη Οικονομική Συνεργασία (RCEP) -μια συμφωνία ελεύθερου εμπορίου μεταξύ 15 ασιατικών κρατών, περιλαμβανομένων της Ιαπωνίας και της Νότιας Κορέας- συμφωνήθηκε τον Νοέμβριο.

Η μάχη για επιρροή και για γόητρο -η ήπια ισχύς- είναι επίσης πιθανό να αναδιαμορφωθεί από τις πρόσφατες σκηνές που εκτυλίχθηκαν στην Ουάσινγκτον. Την ημέρα της εισβολής στο Καπιτώλιο, ο Richard Haass, πρόεδρος του Συμβουλίου Διεθνών Σχέσεων, της επιτομής του αμερικανικού κατεστημένου, έκανε μια απεγνωσμένη ανάρτηση στο Twitter: «Ποτέ ξανά δεν θα μας δει κανένας, δεν θα μας σεβαστεί, φοβηθεί ή εξαρτηθεί από εμάς με τον ίδιο τρόπο. Αν η μετα-αμερικανική περίοδος έχει ημερομηνία έναρξης, αυτή ήταν οπωσδήποτε η σημερινή».

Το γόητρο και η δημοφιλία της Κίνας επίσης βλάφθηκαν σοβαρά τον τελευταίο χρόνο, ως αποτέλεσμα της πανδημίας του κορωνοϊού και της επιθετικότητάς της έναντι χωρών όπως η Ινδία και η Αυστραλία. Την περασμένη εβδομάδα, το Human Rights Watch ανέφερε πως ο τελευταίος χρόνος ήταν «η σκοτεινότερη περίοδος για τα ανθρώπινα δικαιώματα στην Κίνα από τη σφαγή του 1989, που έβαλε τέλος στο δημοκρατικό κίνημα της Πλατείας Τιενανμέν». Η αναφορά τονίζει την καταστολή στο Χονγκ Κονγκ, τα στρατόπεδα συγκέντρωσης στη Σιντζιάνγκ και την αυξημένη καταπίεση διαφωνούντων, στον απόηχο της πανδημίας.

Αλλά ενώ μπορεί να μην αγαπούν και πολύ την Κίνα στο εξωτερικό, η χώρα φαίνεται σχετικά σίγουρη και σταθερή σε σύγκριση με τις ΗΠΑ -μια εικόνα που θα προσπαθήσει η Κίνα να «γυαλίσει» με τους φετινούς εορτασμούς της εκατονταετίας από την ίδρυση του Κινεζικού Κομμουνιστικού κόμματος.

Η αντίθεση μεταξύ της τρέχουσας κατάστασης της Κίνας και της Αμερικής θυμίζει τον κυνικό αφορισμό του Osama bin Laden: «Όταν ο κόσμος βλέπει ένα δυνατό άλογο και ένα αδύναμο άλογο, από τη φύση του θα του αρέσει το δυνατό άλογο».

Πολλοί πολιτικά φιλελεύθεροι, τρομοκρατημένοι από την άνοδο μιας αυταρχικής υπερδύναμης, υποστηρίζουν πως το κινεζικό άλογο είναι στην πραγματικότητα πολύ πιο αδύναμο από αυτό που φαίνεται. Αυτό μπορεί να αποδειχθεί αληθές. Αλλά υπάρχει επίσης ένα στοιχείο ευσεβούς πόθου σε αυτή την άποψη. Μια ψύχραιμη εκτίμηση των διεθνών σχέσεων, ως έχουν, δεν μπορεί να αποφύγει το συμπέρασμα πως οι ΗΠΑ αυτή τη στιγμή έχουν μεγάλο πρόβλημα -και η Κίνα βρίσκεται σε θέση να το εκμεταλλευτεί αυτό.

Δεν είναι μόνο στην Κίνα που οι αρχές της πολιτικής ελευθερίας, τις οποίες τόσο συγκινητικά υπερασπιζόταν ο Kennedy, δέχονται επίθεση. Η σύλληψη αυτό το Σαββατοκύριακο του Alexei Navalny, του ηγέτη της ρωσικής αντιπολίτευσης, μόλις επέστρεψε στη Μόσχα, δείχνει την αίσθηση της ατιμωρησίας που έχει ο πρόεδρος Vladimir Putin στη Ρωσία.

Ο πρόεδρος Donald Trump υπήρξε αξιοσημείωτα απρόθυμος να μιλήσει για τις παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων από τον κ. Putin και άλλους. Ο κ. Biden δεν θα είναι τόσο επιφυλακτικός. Αλλά η φωνή του είναι απίθανο να έχει τη δύναμη και την αποφασιστικότητα του σαλπίσματος του John F. Kennedy προ 60 ετών.

© The Financial Times Limited 2021. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation