Το κρίσιμο δίλημμα των κυβερνήσεων και το παράδοξο του χρέους

Το κόστος εξυπηρέτησης χρέους στις αναπτυγμένες χώρες έχει βυθιστεί στο χαμηλότερο επίπεδο των τελευταίων τεσσάρων δεκαετιών, αυξάνοντας την πίεση στις κυβερνήσεις να δανειστούν και να ξοδέψουν περισσότερο προκειμένου να βάλουν μπροστά την ασθμαίνουσα παγκόσμια οικονομία.

Οι αναπτυγμένες οικονομίες θα ξοδέψουν φέτος μόλις 1,77% του αθροιστικού ΑΕΠ τους για τόκους εξυπηρέτησης χρέους, σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ, το χαμηλότερο ποσοστό από το 1975, και πολύ χαμηλότερο από την κορύφωση του 3,9% στα μέσα της δεκαετίας του 1990.

Η απότομη μείωση ήρθε παρά τους τεράστιους όγκους χρέους που συσσώρευσαν πολλές χώρες μετά την χρηματοπιστωτική κρίση. Η σχέση χρέους προς ΑΕΠ στις αναπτυγμένες οικονομίες αυξήθηκε από το 45% του ΑΕΠ το 2001 στο 76% φέτος, σύμφωνα με το ΔΝΤ.

Το ερώτημα εάν οι κυβερνήσεις πρέπει να ξεκινήσουν μια νέα οικονομική τόνωση δανειζόμενες για να ξοδέψουν περισσότερα είναι ένα βασικό θέμα για τους συμμετέχοντες κεντρικούς τραπεζίτες στη συνάντηση του Jackson Hole. Η ετήσια συνάντηση έρχεται καθώς αυξάνονται οι φόβοι ότι χαράκτες της νομισματικής πολιτικής ξεμένουν από εργαλεία για να πολεμήσουν την παγκόσμια επιβάρυνση. Ετσι, εντείνονται οι εκκλήσεις προς τις δημοσιονομικές αρχές να τονώσουν τις οικονομίες μέσω έργων στις υποδομές, την ψηφιακή συνδεσιμότητα και την βελτίωση του περιβάλλοντος.

«Είναι αρκετά ξεκάθαρο: αν ο δανεισμός είναι φθηνότερος πρέπει πιθανότατα να τον αξιοποιήσεις περισσότερο», δήλωσε ο Olivier Blanchard, πρώην επικεφαλής οικονομολόγος του ΔΝΤ που έχει γίνει αυξανόμενα φωνή υποστήριξης της χαλαρότερης νομισματικής πολιτικής. «Αν τα επιτόκια είναι πολύ χαμηλά, τότε η νομισματική πολιτική δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί πλέον με τον συνήθη τρόπο, έτσι πρέπει να κάνεις περισσότερα με την δημοσιονομική πολιτική».

Η μείωση στο κόστος εξυπηρέτησης χρέους οφείλεται στην μεγάλη ζήτηση των επενδυτών για κρατικά ομόλογα, η οποία έχει πιέσει την τιμή του νέου δανεισμού σε χαμηλά επίπεδα ρεκόρ. Πάνω από 16 τρισ. δολάρια ομολόγων ανά των κόσμο τελούν υπό διαπραγμάτευση με αρνητικές αποδόσεις, κάτι που σημαίνει ότι κάποιες κυβερνήσεις στην πραγματικότητα πληρώνονται για να δανειστούν.

«Είναι σαν οι αγορές να φωνάζουν στις κυβερνήσεις να δανειστούν περισσότερο», είπε ο Mark Dowding, επικεφαλής επενδύσεων στην BlueBay Asset Management.

Κάποιοι σκεπτικιστές, όμως, ανησυχούν ότι το εύκολο χρήμα που πετούν οι επενδυτές στις κυβερνήσεις μπορεί να δημιουργήσει ένα επικίνδυνο πειρασμό αύξησης του ήδη υψηλού επιπέδου χρέους. «Η διαθεσιμότητα φθηνού χρήματος δεν σημαίνει ότι πρέπει να δανειστείς για λάθος λόγους», εξηγεί η Maya MacGuineas, πρόεδρος του think tank «Committee for a Responsible Federal Budget».

«Τα επιτόκια μπορεί να είναι χαμηλά σήμερα, αλλά εξαιτίας των υψηλών επιπέδων χρέους είναι πολύ ευάλωτα σε αυξήσεις στο μέλλον».

Χώρες με σχετικά χαμηλά επίπεδα χρέους, όπως η Γερμανία, αντιμετωπίζουν αυξανόμενες εκκλήσεις από επενδυτές και οικονομολόγους να αυξήσουν τον δανεισμό τους. «Τα αρνητικά επιτόκια είναι ο τρόπος που λένε οι επενδυτές στη Γερμανία ότι δεν έχει αρκετό χρέος και ότι μπορούμε εύκολα να απορροφήσουμε πολύ περισσότερο», υποστήριξε ο Eric Stein, διαχειριστής χαρτοφυλακίου ομολόγων στην Eaton Vance της Βοστόνης.

Οι εκκλήσεις για περισσότερο δανεισμό δεν περιορίζονται σε χώρες με χαμηλό επίπεδο χρέους, όπως η Γερμανία. Ο Donald Trump, ο πρόεδρος των ΗΠΑ, έστειλε σήμα αυτή την εβδομάδα ότι εξετάζει νέα δημοσιονομική τόνωση, η οποία θα προστεθεί στις τεράστιες μειώσεις φόρου του 2017. Οι αποδόσεις των αμερικανικών ομολόγων έπεσαν, έκτοτε, παρά το ότι ο Trump χρηματοδότησε το πρόγραμμα δαπανών αυξάνοντας τις εκδόσεις χρέους.

Ο κος Blanchard υποστήριξε ότι ο κος Trump ξόδεψε την τόνωση σε λάθος τομείς. «Η αύξηση του ελλείμματος μπορεί να ήταν δικαιολογημένη αν είχε χρησιμοποιηθεί για δημόσιες επενδύσεις, αλλά αυτό δεν έγινε», σημείωσε. Προσέθεσε ότι το κάλεσμα για πιο χαλαρή στάση έναντι των ελλειμμάτων μπορεί να ισχύσει και για την Ιαπωνία, όπου το χρέος της κυβέρνησης είναι σχεδόν 240% του ΑΕΠ.

«Κάθε χώρα είναι διαφορετική και σίγουρα υπάρχει περισσότερο περιθώριο στη Γερμανία να χαλαρώσει την δημοσιονομική πολιτική, απ’ ότι στην Ιαπωνία», υποστήριξε. «Ακόμα και στην Ιαπωνία, όμως, το γεγονός ότι η ιδιωτική ζήτηση είναι ακόμα αδύναμη και στη νομισματική πολιτική τελειώνουν τα πυρομαχικά, υπονοεί ότι τα ελλείμματα πιθανότατα θα έπρεπε να μην μειωθούν μέχρι να ανακάμψει η ιδιωτική ζήτηση».

© The Financial Times Limited 2019. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation