Η Ε.Ε. πρέπει να προετοιμαστεί για Brexit χωρίς συμφωνία

Η Ευρωπαϊκή Ένωση βρίσκεται σε μια επικίνδυνη στιγμή. Ισχυρίζεται ότι είναι έτοιμη για ένα Brexit χωρίς συμφωνία, αλλά όλοι γνωρίζουμε πως τούτο δεν είναι αλήθεια.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είναι έτοιμη σε τεχνικό επίπεδο. Αλλά αυτό δεν είναι το είδος της ετοιμότητας που έχει σημασία. Οι ηγέτες της Ε.Ε. δεν έχουν προετοιμάσει τους ψηφοφόρους τους για τον οικονομικό αντίκτυπο από την αποχώρηση μιας μεγάλης χώρας από την τελωνειακή ένωση και την ενιαία αγορά εν μια νυκτί.

H E.E. κάνει σωστά που δεν λαμβάνει στα σοβαρά τις προκλήσεις του Βρετανού πρωθυπουργού. Απευθύνονται σε εγχώριο κοινό. Αλλά από τη στιγμή που οι υπόλοιπες οικονομίες της Ευρώπης επιβραδύνονται σημαντικά, πρέπει να προετοιμαστεί για το σοκ ενός άτακτου Brexit.

Θα συμβούλευα τους ηγέτες της Ε.Ε. να κοιταχτούν στον καθρέφτη και να αναλογιστούν αν η αποφασιστικότητά τους να κρατήσουν το ιρλανδικό backstop θα έμενε αλώβητη και κατά τις τελευταίες ώρες πριν το τέλος της διορίας. Υπάρχει διαφορά από το να υπερασπίζεσαι ως αρχή την αλληλεγγύη με την Ιρλανδία και από το να λες στους εργάτες που θα χάσουν τη δουλειά τους ότι αυτό είναι ένα τίμημα που αξίζει να πληρώσουν. Η σκληρή διαπραγματευτική στάση βασιζόταν στην εκτίμηση ότι δεν υπάρχει απολύτως καμία πιθανότητα να υπάρξει έξοδος χωρίς συμφωνία.

Έχω υποστηρίξει και στο παρελθόν ότι η υπόθεση αυτή ήταν βολική. Η πιθανότητα δεν ήταν ποτέ μηδενική. Αυξήθηκε αφότου ο Μπόρις Τζόνσον αναδείχθηκε νικητής στην κούρσα για την ηγεσία του συντηρητικού κόμματος. Αλλά δεν είχε ποτέ νόημα να θεωρεί κανείς εξαιρετικά απίθανη μια νομικά δεσμευτική θέση. Ειδικά όταν δεν υπάρχει πλειοψηφία στη Βουλή των Κοινοτήτων για να στηρίξει τις εναλλακτικές υπό τον ευρωπαϊκό νόμο: έγκριση της συμφωνίας αποχώρησης ή μονομερής ανάκληση του Άρθρου 50 από το Ηνωμένο Βασίλειο.

Μια ανεπιθύμητη συνέπεια της καμπάνιας για δεύτερο δημοψήφισμα είναι ότι αύξησε την πιθανότητα μιας μη συμφωνίας. Oι διοργανωτές της καμπάνιας κατάφεραν να σκοτώσουν τη συμφωνία αποχώρησης της Τερέζα Μέι και την ίδια στιγμή απέτυχαν να δημιουργήσουν ένα ρεύμα αρκετά ισχυρό για να ανοίξει τον δρόμο στην ανάκληση του Άρθρου 50, ένας συνδυασμός ο οποίος οδήγησε το Ηνωμένο Βασίλειο στο φάσμα του άτακτου Brexit. Εν αγνοία τους, μετατράπηκαν στους «χρήσιμους ηλίθιους» των σκληροπυρηνικών υπέρμαχων του Brexit.

Οι οπαδοί της παραμονής θα έπρεπε να είχαν δεχτεί τη συμφωνία της Μέι. Θα διασφάλιζε μια στενή σχέση με την Ε.Ε., διατηρώντας παράλληλα την επιλογή της επανένταξης στο εγγύς μέλλον. Ένα Brexit χωρίς συμφωνία την κλείνει για μια ολόκληρη γενιά.

Η Ε.Ε. είναι συνένοχη σε αυτόν τον λάθος υπολογισμό. Ιδίως ο Ντόναλντ Τουσκ, ο απερχόμενος πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου. Προσέφερε ανοιχτά στήριξη σε ένα δεύτερο δημοψήφισμα και παρενέβη στις ευρωεκλογές στη Βρετανία στηρίζοντας τον υποψήφιο του στρατοπέδου της παραμονής στην Ε.Ε. Οι παρεμβάσεις του είχαν δύο άμεσες συνέπειες. Έδωσε στους οπαδούς της παραμονής στο Ηνωμένο Βασίλειο την απατηλή ελπίδα ότι η Ε.Ε. θα παρενέβαινε εκ μέρους τους και ότι θα επιτύγχανε τον στόχο της. Και οδήγησε τους Ευρωπαίους να υποτιμήσουν τον κίνδυνο ενός άτακτου Brexit.

Όποτε επιστρέφω στη Γερμανία, υπάρχει πάντα κάποιος που ρωτάει αν το Ηνωμένο Βασίλειο μπορεί να επανεξετάσει τη θέση του. Τα γερμανικά μέσα ενημέρωσης κάλυψαν αποκλειστικά το Brexit από την οπτική της καμπάνιας για το δεύτερο δημοψήφισμα. Αυτές τις ημέρες, γράφουν για τα καμώματα του κ. Τζόνσον. Δεν γίνεται καμία μνεία σε ένα Brexit χωρίς συμφωνία, στον οικονομικό του αντίκτυπο σε περιοχές και οικονομικούς κλάδους και τα γεωστρατηγικά συμφέροντα της Ε.Ε.

Ένας λόγος είναι πως η Ε.Ε. στάθηκε τυχερή στις πολλές κρίσεις με τις οποίες ήρθε αντιμέτωπη. Ο Αλέξης Τσίπρας έκανε πίσω στην κόντρα της ελληνικής κυβέρνησης με την Κομισιόν το 2015. Το ίδιο είχε κάνει και ο μεγάλος Σαρλ ντε Γκολ όταν έβαλε τέλος στην πολιτική της λεγόμενης «άδειας καρέκλας» το 1966. Αν έκαναν πίσω οι ηγέτες της Ελλάδας και της Γαλλίας, τότε το ίδιο θα κάνει και ο κ. Τζόνσον, μια προσωπικότητα μικρότερης εμβέλειας.

Νομίζω ότι δεν θα ήταν σώφρον για την Ε.Ε. να παραβλέψει τη μοναδικότητα του Brexit. Tα πολιτικά κίνητρα του κ. Τζόνσον είναι διαφορετικά από αυτά των υπόλοιπων ηγετών της Ε.Ε. Πρώτον, η Ε.Ε. ίσως θα έπρεπε να εξετάσει την αποτυχία του προέδρου της να κατανοήσει τη στήριξη για το Brexit στο Ηνωμένο Βασίλειο, όπως φάνηκε στις δύο βουλευτικές εκλογές, στις ευρωεκλογές και στο δημοψήφισμα για το Brexit και την ανάδειξη του κ. Τζόνσον ως πρωθυπουργού. Υπάρχει εδώ ένα μοτίβο.

Οι ηγέτες της Ε.Ε. θα έπρεπε επίσης να εξετάσουν τα δικά τους λάθη. Θα έπρεπε να είχαν ξεκαθαρίσει από την αρχή ότι δεν θα έδιναν παράταση στη διορία για το Brexit αυτό τον Μάρτιο. Αν είχαν ακολουθήσει αυτή τη συμβουλή, η συμφωνία για την αποχώρηση ίσως να είχε κάποια ελπίδα επιβίωσης. Το τακτικό λάθος που διέπραξαν μετατρέποντας το Brexit σε ένα στοίχημα με τρία δυνατά αποτελέσματα ήταν ανόητο. Σε κάθε ενδιάμεσο στάδιο -στις ευρωεκλογές, στην ψηφοφορία για την ηγεσία των Τόρις και των πολιτικών δυναμικών που ακολούθησαν-, το Ηνωμένο Βασίλειο μετακινούνταν όλο και πιο κοντά προς ένα σκληρό Brexit.

Μόνο ένας ανόητος θα προσπαθούσε να προβλέψει τις πολιτικές εξελίξεις στη Βρετανία τους επόμενους τρεις μήνες. Ένα Brexit χωρίς συμφωνία είναι ένα πιθανό αποτέλεσμα, αλλά όχι το μοναδικό. Αναμένω ότι ο κ. Τζόνσον θα προσπαθήσει να ενώσει τους ψηφοφόρους που τάσσονται υπέρ του Brexit και να αναμετρηθεί με μια διαιρεμένη αντιπολίτευση. Αυτή δείχνει να είναι μια έξυπνη στρατηγική.

Μπορεί να διακινδυνεύσω μόνο μία πρόβλεψη: αν όλο αυτό τελειώσει με ένα Brexit χωρίς συμφωνία, μεγάλο μέρος της Ε.Ε. θα πιαστεί εξαπίνης.

© The Financial Times Limited 2019. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation