Το κρυπτονόμισμα του Facebook και οι μεγάλες προκλήσεις

Την περασμένη εβδομάδα, η Τράπεζα της Αγγλίας δημοσιοποίησε το αποτέλεσμα μια ανεξάρτητης ανάλυσης του μέλλοντος των χρηματοοικονομικών, μαζί με την απάντησή της. Σαν να θέλει να αποδείξει τη σημασία αυτών των ζητημάτων, το Facebook και 27 εταίροι ανακοίνωσαν σχέδιο για ένα παγκόσμιο ψηφιακό νόμισμα που θα ονομάζεται Libra, και ένα σχετικό σύστημα πληρωμών. Πώς θα πρέπει να αποτιμήσει κάποιος τη σημασία, την υπόσχεση και τους κινδύνους αυτών των εξελίξεων; Πώς θα πρέπει να αντιδράσουν οι ρυθμιστικές αρχές; Η απάντηση είναι: με προσοχή.

Η πληροφορική επανάσταση, ενισχυμένη πλέον με τεχνητή νοημοσύνη, οπωσδήποτε θα φέρει την επανάσταση στα χρηματοοικονομικά. Προσφέρει τεράστια δυνητικά οφέλη, υπό τη μορφή ταχύτερων και φθηνότερων πληρωμών, ανώτερων χρηματοοικονομικών υπηρεσιών και καλύτερης διαχείρισης κινδύνου. Ήδη βλέπουμε μια αξιοσημείωτη μείωση στη χρήση του μετρητού και εκρηκτική ανάπτυξη των ψηφιακών πληρωμών. Στην Κίνα, η επανάσταση στην τεχνολογία πληρωμών, της οποίας ηγείται η Alipay (πλέον τμήμα της Ant Financial) είναι εκπληκτική. Το Facebook προσπαθεί να δημιουργήσει έναν ανταγωνιστή. Σημειώνεται πως εδώ οι ΗΠΑ ακολουθούν την Κίνα.

Εν τούτοις, τα χρηματοοικονομικά είναι επίσης μια κρίσιμης σημασίας υποδομή. Μια χρηματοοικονομική κατάρρευση είναι πιθανό να δημιουργήσει μια τεράστια οικονομική κρίση. Η κακή κατανόηση της καινοτομίας αποδείχθηκε συχνά πως ήταν η «μαία» τέτοιων καταστροφών. Ως εκ τούτου, είναι ζωτικής σημασίας να διασφαλιστεί πως οι επιπτώσεις των μεγάλων καινοτομιών, όπως το Libra, είναι κατανοητές. Ο διοικητής της Τράπεζας της Αγγλίας, Mark Carney, υποστήριξε την περασμένη εβδομάδα στην ομιλία του στο Mansion House πως η τράπεζα «προσεγγίζει το Libra με ανοικτό μυαλό, αλλά όχι ανοικτή πόρτα». Το μυαλό, ωστόσο, δεν μπορεί να είναι τελείως ανοικτό.  

Ένα πρώτο ερώτημα πρέπει να είναι αν μπορούμε να εμπιστευθούμε τον χορηγό μια τόσο ευαίσθητης καινοτομίας. Το Facebook υπήρξε εξαιρετικά ανεύθυνο ως προς την επίπτωση που έχει στις δημοκρατίες μας. Δεν μπορεί προφανώς να το εμπιστευθούμε με τα συστήματα πληρωμών μας. Το Facebook έχει απάντηση: έχει μόνο μία ψήφο στον Σύνδεσμο Libra, που θα έχει ανεξάρτητη διακυβέρνηση στην Γενεύη. Ο στόχος είναι να έχει 100 μέλη μέχρι το λανσάρισμά του το 2020. Όμως το Facebook φαίνεται πιθανό να κυριαρχήσει στην τεχνική ανάπτυξη του Libra. Αυτό οπωσδήποτε θα του δώσει κυρίαρχη επιρροή.

Ο πρόεδρος της Επιτροπής Χρηματοοικονομικής Σταθερότητας, Randal Quarles, δικαίως λέει στους ηγέτες των κρατών των G20, που συνεδριάζουν στην Ιαπωνία, πως «μια ευρύτερη χρήση νέων τύπων cryptoassets για σκοπούς λιανικών πληρωμών θα δικαιολογούσε μια στενή παρακολούθηση από τις αρχές ώστε να διασφαλιστεί πως υπόκεινται σε υψηλά πρότυπα κανονισμών».

Ως εκ τούτου, και πέραν των αμφιβολιών για τον χορηγό, ένα νέο παγκόσμιο σύστημα πληρωμών θα πρέπει να αξιολογείται για την τεχνική του σταθερότητα, την επίπτωση στη νομισματική και χρηματοοικονομική σταθερότητα (κυρίως στις αναπτυσσόμενες χώρες) και για το πόσο ανοικτό είναι στους απατεώνες, τους εγκληματίες και τους τρομοκράτες. Μεγάλα ερωτήματα εγείρονται επίσης για την συγκέντρωση εξουσίας, εάν το εγχείρημα είναι επιτυχημένο.

Το σημερινό σχέδιο αφορά μόνο ένα σύστημα πληρωμών. Το ίδιο το νόμισμα, όπως αναφέρεται και στη Λευκή Βίβλο του Libra, θα «στηρίζεται πλήρως από ένα απόθεμα πραγματικών assets. Ένα καλάθι τραπεζικών καταθέσεων και βραχυπρόθεσμων κρατικών τίτλων θα διακρατούνται στο Απόθεμα Libra για κάθε Libra που δημιουργείται, δημιουργώντας έτσι εμπιστοσύνη στην εγγενή αξία του.» Αυτή η αξία, ωστόσο, θα είναι ευάλωτη στις διακυμάνσεις του ξένου συναλλάγματος και των χρηματοοικονομικών σοκ (περιλαμβανομένων των ελέγχων στις συναλλαγές). Οι κινήσεις του σε σχέση με τα νομίσματα θα μπορούσαν να δυσκολέψουν τους χρήστες. Οι ρυθμιστικές αρχές θα πρέπει να αξιολογήσουν τις αστάθειες που σχετίζονται με ένα τέτοιο σύστημα.

Δεν μπορώ να κρίνω την τεχνική σταθερότητα του προτεινόμενου συστήματος. Ο ισχυρισμός πως βασίζεται σε τεχνολογία “blockchain» φαίνεται μάλλον αμφισβητήσιμος. Μόνο όμως οι φανατικοί υποστηρικτές των συστημάτων χωρίς άδειες χρειάζεται να ανησυχούν γι’ αυτό. Αυτό που έχει τη μεγαλύτερη σημασία είναι το σύστημα να είναι ισχυρό, να μπορεί να αντισταθεί σε παραβιάσεις και να προστατεύει την προσωπική ιδιωτικότητα, ενώ ταυτόχρονα να είναι επαρκώς διαφανές για τις ρυθμιστικές αρχές, τις δικαστικές αρχές και άλλους που έχουν νόμιμο ενδιαφέρον να ξέρουν ποιος το χρησιμοποιεί.

Ένα κρίσιμης σημασίας ζήτημα είναι το πώς θα αλληλεπιδρά το Libra με τις παραδοσιακές τράπεζες. Μπορεί να τους στερήσει ένα μεγάλο μέρος των πελατών τους, από την πλευρά των πληρωμών. Αντιθέτως, το σύστημα Libra μπορεί να διαθέτει τεράστιες καταθέσεις στις τράπεζες, που θα ταιριάζουν στην άλλη πλευρά των ισολογισμών του, με τα Libra που διακρατούν οι πελάτες.

Εναλλακτικά, όπως σημείωσε ο κ. Carney, «καθώς αναδύονται νέοι πάροχοι και νέα συστήματα πληρωμών, η πρόσβαση στην βασική υποδομή (της Τράπεζας της Αγγλίας) θα πρέπει να αλλάξει και έχει νόημα να εξετάσουμε εάν και αυτοί μπορούν να διακρατούν κεφάλαια overnight στον ισολογισμό της τράπεζας.» Όσο οι κεντρικές τράπεζες δημιουργούν αυτά τα αποθέματα (απόφαση που μόνο αυτές λαμβάνουν), ένα σύστημα όπως το Libra μπορεί να παρακάμψει τελείως τα παραδοσιακά συστήματα πληρωμών που βασίζονται στις τράπεζες. Τα ιστορικά πλεονεκτήματα των τραπεζών ως δανειστών με πληροφόρηση, μπορεί να εξαφανιστούν.

Εμφανίζεται μια πολύ πιο σημαντική πιθανότητα: το σύστημα Libra, με τη γνώση (πληροφόρηση) που έχει για τους πελάτες, να γινόταν και το ίδιο δανειστής, και να σφετερίζονταν έτσι τις παραδοσιακές τράπεζες, από την πλευρά των στοιχείων ενεργητικού των ισολογισμών τους. Στη χειρότερη περίπτωση, ο κόσμος μπορεί να έχει μια μοναδική τράπεζα στην οποία θα δεσπόζει το Facebook. Οι κίνδυνοι αυτού είναι τεράστιοι: δυνητική νομισματική και χρηματοπιστωτική αστάθεια, συγκεντρωμένη οικονομική και πολιτική εξουσία, έλλειψη ιδιωτικότητας και πολλά άλλα ζητήματα. Ένα παγκόσμιο νόμισμα, που δημιουργείται από τον δανεισμό μιας παγκόσμιας τράπεζας (αφού οι τράπεζες δημιουργούν χρήμα ως υποπροϊόν των δανείων τους), είναι ένα νόμισμα (το Libra) που δεν στηρίζεται από οποιαδήποτε κεντρική τράπεζα, και χωρίς κάποιον κυρίαρχο ρυθμιστή, φαίνεται να δημιουργεί έναν εφιαλτικό κίνδυνο για τη σταθερότητα.

Υπάρχει πράγματι προοπτική για σημαντικά βελτιωμένα συστήματα πληρωμών. Όμως, η ανάδυση ενός συστήματος πληρωμών σε ένα δίκτυο του μεγέθους του Facebook θα ήγειρε ορισμένα τεράστια ερωτήματα. Εάν τελικά το Libra εξελιχθεί σε ένα πραγματικό τραπεζικό σύστημα, με την ικανότητα να δημιουργεί το δικό του παραστατικό νόμισμα (fiat currency), τα ερωτήματα θα γίνουν ακόμα πιο πιεστικά. Ακόμα και αν αποκλειστεί ο δανεισμός με το σύστημα Libra, οι ρυθμιστικές αρχές δεν θα πρέπει να επιτρέψουν το σχέδιο αυτό να προχωρήσει χωρίς να κατανοήσουν πλήρως τις επιπτώσεις. Αυτό θα ίσχυε ακόμα και αν ο βασικός χορηγός δεν ήταν το Facebook. Που όμως είναι. Άρα, προσοχή.

© The Financial Times Limited 2019. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation