Το κρυπτονόμισμα του Facebook τρομάζει τις κεντρικές τράπεζες

To παγκόσμιο εμπόριο χαρακτηρίζεται από ένα πρωτοφανές παράδοξο. Από τη μια, έχει γίνει υπερβολικά εύκολο και φθηνό να προωθήσουν οι καταναλωτές δεδομένα σε όλον τον κόσμο εν ριπή οφθαλμού. Αλλά από την άλλη, παραμένει παράδοξα ακριβό –και αργό– να μετακινήσουν τα χρήματα τους ανά την υφήλιο.

Μπορεί να αλλάξει αυτό; Tα στελέχη του Facebook το ελπίζουν: την επόμενη εβδομάδα θα παρουσιάσουν φιλόδοξα σχέδια για τη δημιουργία ενός νέου παγκόσμιου συστήματος πληρωμών με βάση ένα κρυπτονόμισμα.

Οι λεπτομέρειες του σχεδίου, το οποίο έχει κωδική ονομασία Libra, έχουν κρατηθεί μυστικές. Ωστόσο, δημοσιεύματα αναφέρουν ότι θα περιλαμβάνει ένα «stablecoin» κρυπτονόμισμα, το οποίο θα επιτρέπει στους καταναλωτές να κάνουν πληρωμές με την ίδια ευκολία που αναρτούν φωτογραφίες με γάτες, ακόμα και αν δεν έχουν τραπεζικό λογαριασμό. Τουλάχιστον αυτή είναι η ελπίδα.

Εκ πρώτης όψεως, φαίνεται εξαιρετικά παράτολμο, ακόμα και για τον Μαρκ Ζούκερμπεργκ, τον ιδρυτή του Facebook. Άλλωστε, η λέξη «κρυπτονόμισμα» συνδέεται συνήθως με το αμφιλεγόμενο bitcoin, και το Facebook δεν έχει δείξει ποτέ την παραμικρή διάθεση να συμπεριφερθεί σαν μια τράπεζα.

Αλλά οι ρυθμιστικές αρχές και οι υφιστάμενες τράπεζες, λαμβάνουν πολύ σοβαρά υπόψη τα σχέδια. Στο παρασκήνιο έχει ξεσπάσει έντονη συζήτηση στους κύκλους των κεντρικών τραπεζών για το πώς πρέπει να απαντήσουν και, το κυριότερο, για το αν πρέπει να προσφέρουν στήριξη. Οι επενδυτές πρέπει να δώσουν προσοχή, καθώς αυτό μπορεί να αλλάξει τη μορφή του χρηματοοικονομικού συστήματος και του τι συνιστά χρηματοοικονομική «σταθερότητα».

O καλύτερος τρόπος για να το καταλάβει κανείς αυτό είναι να παρακολουθήσει την παθιασμένη ομιλία που έδωσε πρόσφατα ο Τομπίας Άντριαν, επικεφαλής του τμήματος αγορών του ΔΝΤ, σε συνέδριο κεντρικών τραπεζιτών στη Ζυρίχη.

Ο κ. Άντριαν, ο τρόπος σκέψης του οποίου εκφράζει τον τρόπο σκέψης πολλών ρυθμιστικών αρχών, ξεκινάει επισημαίνοντας ότι υπάρχει μεγάλη διαφορά ανάμεσα στον τύπο του προϊόντος που εξετάζει το Facebook και το bitcoin. Η αξία του τελευταίου καθορίζεται από την προσφορά (πόσο πολλά bitcoin βρίσκονται σε κυκλοφορία) και την επενδυτική ζήτηση, η οποία δημιουργία τρελές μεταβολές στις τιμές.

Ωστόσο, τα stablecoin υποτίθεται ότι έχουν σταθερή αξία, καθώς είναι συνδεδεμένα με κάποιο υφιστάμενο παραστατικό νόμισμα (fiat currency), όπως το δολάριο. Το ΔΝΤ προτιμάει να βλέπει τα stablecoin ως κομμάτι του σύμπαντος των «emoney», ενός τομέα ο οποίος, όπως σημειώνει ο κ. Άντριαν, είναι ήδη πολύ μεγάλος.

H Κένυα, για παράδειγμα, έχει το απίστευτα επιτυχημένο σύστημα ηλεκτρονικού χρήματος M-Pesa, το οποίο χρησιμοποιεί το 90% των ενήλικων Κενυατών. Η Κίνα έχει το WeChat Pay και το Alipay, τα οποία διαχειρίζονται συναλλαγές αξίας $18,7 τρισ. τον χρόνο.

Τούτο μπορεί να υπονοεί ότι θα είναι εύκολο και για το Facebook να εμπλακεί στο παιχνίδι του ηλεκτρονικού χρήματος. Αλλά υπάρχει μια λεπτομέρεια: το σύστημα μπορεί να είναι «σταθερό» αν η εταιρεία που εκδίδει το ηλεκτρονικό χρήμα έχει πρόσβαση σε αντίστοιχες ποσότητες παραστατικού χρήματος, φυλαγμένες με ασφαλή και διαφανή τρόπο.

Παραδόξως έχει γίνει λίγος δημόσιος διάλογος για το σημείο αυτό (αν και οι Κινέζοι επέβαλαν πρόσφατα λίγο πιο αυστηρές ρυθμίσεις). Αυτό μπορεί να συμβαίνει γιατί οι καταναλωτές εμπιστεύονται τους τεχνολογικούς ομίλους περισσότερο από τις τράπεζες. Ωστόσο, είναι και επειδή οι τεχνολογικές εταιρείες είναι πλούσιες και μπορούν να αποθηκεύουν το ενεργητικό τους στις τράπεζες.

Αλλά αξιωματούχοι του ΔΝΤ υποστηρίζουν -ορθώς- ότι αν το ηλεκτρονικό χρήμα γνωρίζει εκρηκτική ανάπτυξη, το σύστημα για τη φύλαξη αποθεμάτων πρέπει να γίνει πιο αυστηρό. Υποστηρίζουν ότι μια επιλογή θα ήταν η τοποθέτηση αυτών των αποθεμάτων στις κεντρικές τράπεζες.

Όπως είναι λογικό, η ιδέα αυτή είναι αμφιλεγόμενη σε κύκλους κεντρικών τραπεζών. Ορισμένες, όπως αυτές στη Γαλλία, στην Ελβετία ή τη Σουηδία, φαίνονται να είναι σε ένα βαθμό ανοιχτές στην ιδέα. Άλλες, όπως η Fed στις ΗΠΑ, δείχνουν λιγότερο ενθουσιώδεις.

Αλλά ακόμα και αν κάποιες κεντρικές τράπεζες αγκαλιάσουν τελικά την ιδέα, υπάρχει και μια άλλη σημαντική λεπτομέρεια: οι δια-νομισματικές πληρωμές. Αν ένα παγκόσμιο σύστημα ηλεκτρονικού χρήματος καλυπτόταν μόνο από ένα νόμισμα, τότε τα αποθέματα θα μπορούσαν να τοποθετηθούν μόνο σε μια κεντρική τράπεζα.

Αλλά αν χρησιμοποιούνταν το δολάριο, αυτό θα προωθούσε περισσότερο τη «δολαριοποίηση» - και καμία χώρα πλην των ΗΠΑ δεν θέλει κάτι τέτοιο. Ούτε και το Facebook, όπως φαίνεται: το stablecoin του θα είναι πιθανότατα συνδεδεμένο με ένα καλάθι νομισμάτων.

Ωστόσο, οι κεντρικές τράπεζες συνήθως δεν δέχονται πολυνομισματικά «αποθέματα» παιχτών του ιδιωτικού τομέα. Οπότε ένα παγκόσμιο δια-νομισματικό αποθεματικό σύστημα θα μπορούσε να λειτουργήσει μόνο αν υπήρχε μια συνθήκη μεταξύ κεντρικών τραπεζών ή μια πλατφόρμα οργανωμένη από ένα τρίτο μέρος, όπως το ΔΝΤ. Και κάτι τέτοιο θα ήταν υπερβολικά δύσκολο.

Έχει το Facebook λύση στα προβλήματα αυτά; Δεν είναι ακόμα σαφές. Αλλά ας ελπίσουμε ότι κάποιος έχει· όπως προειδοποιεί ο κ. Άντριαν, η «υιοθέτηση του ηλεκτρονικού χρήματος μπορεί να είναι εξαιρετικά ραγδαία» και να «δημιουργήσει σημαντικά ρίσκα».

Οι επενδυτές έχουν λάβει την προειδοποίηση τους, το ίδιο και οι κεντρικοί τραπεζίτες.