Πώς μπορούν να φορολογηθούν πιο «έξυπνα» οι πολυεθνικές

Πώς πρέπει να φορολογούμε τις εταιρείες σε έναν κόσμο κινητού κεφαλαίου και πολυεθνικών; Πώς θα ενθαρρύνουμε τις εταιρικές επενδύσεις και πως θα αποθαρρύνουμε την χρηματοοικονομική μηχανική; Πώς θα μειώσουμε τη φορολόγηση της εργασίας; Πώς θα φορολογήσουμε την προσοδοθηρία και όχι την παραγωγική δραστηριότητα; Πώς θα αποθαρρύνουμε την πολύπλοκη φοροαποφυγή; Πώς θα μειώσουμε τα κίνητρα για μια παγκόσμια κούρσα για όλο και μικρότερη φορολόγηση των εταιρειών;

Πρόκειται για εξαιρετικά κρίσιμα ζητήματα οικονομικής πολιτικής. Έχουν σημασία όχι μόνο για την ικανότητα της κυβέρνησης να συγκεντρώνει έσοδα, αλλά και για την πολιτική νομιμοποίηση του καπιταλισμού. Δυστυχώς, κάποιες απαντήσεις στα ζητήματα αυτά συζητήθηκαν πρόσφατα στις ΗΠΑ στο πλαίσιο της μεταρρύθμισης της εταιρικής φορολόγησης, αλλά στο τέλος απορρίφθηκαν. Η μεταρρύθμιση είχε δύο αρχές: ο φόρος θα επιβαλλόταν στις ταμειακές ροές και θα εφαρμοζόταν στον προορισμό των εταιρικών συναλλαγών και όχι στην προέλευσή τους. Ορισμένοι ειδικοί έχουν προτείνει ένα σύστημα γνωστό ως «φορολόγηση των ταμειακών ροών βάσει του τόπου προορισμού». Έχει πολλά προτερήματα.

H φορολογική βάση σε ένα τέτοιο σύστημα θα καθοριζόταν από τις μη χρηματοοικονομικές εισροές, μείον τις μη χρηματοοικονομικές εκροές (μια βάση που περιλαμβάνει χρηματοοικονομικές εισροές και εκροές είναι εξίσου εφικτή, αλλά θα την αγνοήσουμε εδώ). Το κόστος των επενδύσεων και της εργασίας θα απαλλάσσονταν, αλλά δεν θα επιτρεπόταν απαλλαγή του χρηματοοικονομικού κόστους. H πλήρης απαλλαγή των δαπανών για επενδύσεις θα καθιστούσε την κυβέρνηση συνέταιρο σε επενδυτικά έργα, συμβάλλοντας στην υλοποίηση τους και εξασφαλίζοντας αποδόσεις. Ο φόρος θα επιβάρυνε τελικά μόνο την εταιρική προσοδοθηρία – τις αποδόσεις πάνω από το κόστος των συντελεστών παραγωγής (συμπεριλαμβανομένου και του κεφαλαίου) που είναι απαραίτητοι για την επίτευξη τους. Θα έπρεπε επίσης να φορολογήσουμε την πρόσοδο.

Ένα σημαντικό όφελος του συστήματος αυτού είναι πως δεν θα υπήρχε η σημερινή προτίμηση στη δανειακή χρηματοδότηση, η οποία δημιουργεί σημαντικά ρίσκα για την οικονομική σταθερότητα, όπως κατέδειξε η παγκόσμια κρίση. Γενικότερα, το μεγαλύτερο μέρος της χρηματοοικονομικής μηχανικής που βλέπουμε σήμερα έχει σαν στόχο τη φοροαποφυγή. Δεν προσφέρει κανένα κοινωνικό όφελος.

Η άλλη μεγάλη αλλαγή θα ήταν η φορολόγηση της κατανάλωσης (προορισμός) αντί της παραγωγής (προέλευση). Ένας τρόπος να το επιτύχουμε αυτό θα ήταν να αντικαταστήσουμε τις σημερινές μας προσπάθειες να φορολογήσουμε τα κέρδη εκεί που δημιουργούνται με έναν φόρο προστιθέμενης αξίας ο οποίος θα εξαιρούσε το εργασιακό κόστος. Η εξαίρεση του εργασιακού κόστους είναι προφανώς αρκετά ελκυστική.

Επιπλέον, με το υφιστάμενο φορολογικό σύστημα οι εταιρείες έχουν κίνητρο να μετακινήσουν την παραγωγή τους σε φορολογικούς παραδείσους, μακριά από τις χώρες που τις βοήθησαν να πετύχουν. Στις σημερινές συνθήκες, με το ίντερνετ και τον ρόλο της πνευματικής ιδιοκτησίας, η επανεγκατάσταση αυτών των παραγωγικών στοιχείων ενεργητικού είναι απλώς (ένα πολύ επικερδές) επινόημα. Αλλά ο προορισμός δεν είναι επινόημα, καθώς είναι πολύ πιο δύσκολο να κρύψει κανείς που πωλείται κάτι σε σχέση με το που παράγεται. Η στροφή στη φορολόγηση με βάση τον προορισμό θα ανάγκαζε τις εταιρείες να πληρώνουν φόρους εκεί που πρέπει.

Ένα από τα σημαντικά προτερήματα της μεταρρύθμισης αυτής είναι ότι θα ωφελούσε μια χώρα, ακόμα και αν έκανε μόνη της τη στροφή. Το κίνητρο επένδυσης σε αυτή τη χώρα θα αυξανόταν, εξαιτίας της πλήρους απαλλαγής της επένδυσης από το φόρο. Ο νέος φόρος θα ήταν εύκολο να επιβληθεί από τη στιγμή που θα επιβάρυνε τις πωλήσεις μιας εταιρείας στην αγορά της χώρας. Ακόμα πιο ελκυστικό είναι πως αν μια χώρα εισήγαγε αυτή τη μορφή φορολόγησης θα σταματούσε να επιβάλλει εταιρικούς φόρους στην εγχώρια παραγωγή που προορίζεται για τις ξένες αγορές. Τούτο θα δημιουργούσε σημαντικά κίνητρα για μετατόπιση παραγωγής στη χώρα που θα εισήγαγε τις μεταρρυθμίσεις αυτές.

To κίνητρο αυτό μπορεί να έπειθε και άλλες χώρες να ακολουθήσουν.

Για το λόγο αυτό ήταν πραγματικά δυσάρεστο που οι ΗΠΑ δεν κατόρθωσαν να εφαρμόσουν τη συγκεκριμένη μεταρρύθμιση. Αλλά το Ηνωμένο Βασίλειο θα πρέπει να εξετάσει την προτεινόμενη μεταρρύθμιση μετά το Brexit. Θα βελτίωνε το κίνητρο για επενδύσεις. Θα καθιστούσε το Ηνωμένο Βασίλειο μια πιο ελκυστική βάση παραγωγής για τις παγκόσμιες αγορές και θα εξάλειφε την αδικία των πολυεθνικών με έδρα στο εξωτερικό που πληρώνουν ελάχιστους φόρους και υπονομεύουν τους εγχώριους ανταγωνιστές.

H μεταρρύθμιση θα δημιουργούσε προκλήσεις. Μια πρόκληση είναι πως οι εξαγωγές από εταιρείες που βασίζονται στην εκμετάλλευση φυσικών πόρων δεν θα επιβαρύνονταν από τον φόρο. Θα απαιτούνταν συνεπώς ένας συγκεκριμένος φόρος για την προσοδοθηρία στους φυσικούς πόρους. Προβλήματα, αν και διαχειρίσιμα, ανακύπτουν και στην αντιμετώπιση των χρηματοοικονομικών εταιρειών.

Αλλά η μεγάλη εικόνα είναι ξεκάθαρη. Το σημερινό σύστημα που βασίζεται στη φορολόγηση των εταιριών βάσει του τόπου προέλευσης, ειδικά με απαλλαγή των τόκων και ανεπαρκή απαλλαγή των δαπανών για επένδυση, δημιουργεί τεράστια προβλήματα.

Αντί να ταλαιπωρούμαστε αέναα με αυτό χρειαζόμαστε μια πιο ριζική μεταρρύθμιση. Η φορολόγηση των ταμειακών ροών με βάση τον προορισμό είναι αυτή η μεταρρύθμιση. Κάποιος πρέπει να την δοκιμάσει.

© The Financial Times Limited 2019. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation