H χαμένη αίγλη του Νταβός και οι ελλείψεις των... ελίτ

Όλοι χρειάζονται ήρωες, ακόμα και οι πλουτοκράτες του Νταβός. Αλλά η «παγκόσμια ελίτ» έχει στερέψει από ενθουσιασμό και ιδέες.

Στους διαδρόμους του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ (WEF) την περασμένη εβδομάδα, ο Κένεθ Ρογκόφ, καθηγητής Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ, το συνόψισε ως εξής: «Αυτό είναι το πιο αδιάφορο Νταβός που θυμάμαι. Συνήθως, υπάρχει μια χώρα που τραβάει τα φώτα της δημοσιότητας ή μια νέα βιομηχανία για την οποία μιλούν όλοι. Αλλά φέτος, δεν υπάρχει τίποτα από όλα αυτά».

Αυτή η έλλειψη ενθουσιασμού έχει επιπτώσεις που φτάνουν πολύ πέρα από τον γκροτέσκο κόσμο του συνεδρίου του Νταβός. Τα τελευταία 30 χρόνια, το Νταβός είναι το καλύτερο μέρος για να καταγράψει κανείς τις ιδέες και τις τάσεις που ενθουσιάζουν τους πλούσιους και ισχυρούς. Ήταν το μέρος όπου διαμορφωνόταν και προωθούνταν η ατζέντα της ελίτ.

Την περασμένη χρονιά, ήταν εύκολο να διακρίνει κανείς τα δύο αστέρια του Νταβός. Η «καυτή» τεχνολογία ήταν το blockchain και ο «καυτός» πολιτικός ήταν ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν. Εκτοτε, όμως, τα ποσοστά του κ. Μακρόν στις δημοσκοπήσεις έχουν υποχωρήσει τόσο γρήγορα όσο και η τιμή του bitcoin. O Γάλλος πρόεδρος έμεινε σπίτι του φέτος, για να αντιμετωπίσει την εγχώρια δυσαρέσκεια.

Ο κ. Μακρόν και το bitcoin μπορούν πλέον να ενταχθούν στο αυξανόμενο κλαμπ των αγαπημένων παιδιών του Νταβός που έχουν απαξιωθεί πλήρως. Αποτελείται από χώρες, πολιτικούς και βιομηχανίες οι οποίες παρουσιάστηκαν κάποτε ως ελπίδα για το μέλλον, αλλά στη συνέχεια η φήμη τους καταρρακώθηκε.

Οι χώρες-αστέρια των προηγούμενων φόρουμ ήταν συνήθως ταχύτατα αναπτυσσόμενες αναδυόμενες οικονομίες, οι οποίες ήταν κατά προτίμηση δημοκρατίες ή τουλάχιστον «κινούνταν στη σωστή κατεύθυνση». Η Βραζιλία πληρούσε όλες τις προϋποθέσεις. Το 2010, το WEF έδωσε το «Παγκόσμιο Βραβείο Πολιτικής Διακυβέρνησης» στον Λούις Ινάσιο Λούλα ντα Σίλβα, τον πρόεδρο της Βραζιλίας, ο οποίος είχε επισκεφτεί αρκετές φορές το Νταβός στο παρελθόν. Ο Λούλα ήταν σχεδόν ειδικά σχεδιασμένος για να ενθουσιάσει το Νταβός. Ένας πρώην ριζοσπαστικός πολιτικός, ο οποίος είχε αγκαλιάσει τον καπιταλισμό και την παγκοσμιοποίηση, διατηρώντας παράλληλα τα διαπιστευτήριά του ως κοινωνικού μεταρρυθμιστή. Η οικονομία της χώρας του αναπτυσσόταν με ταχείς ρυθμούς.

Αλλά η Βραζιλία του 2019 μόλις πέρασε μια βαθιά ύφεση και ένα σκάνδαλο διαφθοράς και ο Λούλα είναι στη φυλακή. Η Βραζιλία εκπροσωπείται τώρα από τον Ζαΐρ Μπολσονάρο, έναν πρόεδρο που φημίζεται για τις προσβολές κατά των ομοφυλόφιλων και τα εγκωμιαστικά σχόλια για βασανιστές. Ως υπέρμαχος των φιλελεύθερων οικονομικών μεταρρυθμίσεων, ο κ. Μπολσονάρο είχε μια ευκαιρία να παρουσιάσει ένα διαφορετικό πρόσωπο στο κοινό του Νταβός. Αλλά η παρουσία του στο φετινό φόρουμ ήταν σύντομη και σφιγμένη.

Παρόμοια πορεία έχουν ακολουθήσει και άλλα αγαπημένα παιδιά του Νταβός. Η Τουρκία ήταν κάποτε μια χώρα-αστέρι. Ο πρόεδρός της Ταγίπ Ερντογάν χαιρετιζόταν ως το μοντέλο του μετριοπαθή ισλαμιστή ηγέτη, ο οποίος ηγούνταν μιας χώρας δημοκρατικής και καπιταλιστικής. Αλλά ο κ. Ερντογάν αποχώρησε από το Νταβός το 2009 μετά από μια διαμάχη για το Ισραήλ και δεν επέστρεψε ποτέ. Σήμερα, ο κ. Ερντογάν είναι όλο και πιο αυταρχικός και η χώρα του βρίσκεται στα πρόθυρα μια κρίσης χρέους.

Η μεταμόρφωση της ρωσικής ελίτ από απρόσωπους απαράτσικ σε επιθετικούς, σκληρούς καπιταλιστές ήταν επίσης ένα από τα θαύματα του WEF. Αλλά, μετά την εισβολή στην Κριμαία το 2014, η Ρωσία βρίσκεται στη μαύρη λίστα του Νταβός.

Η Βρετανία απογοήτευσε το Νταβός ψηφίζοντας υπέρ του Brexit και άφησε τους παρευρισκόμενους στο φετινό συνέδριο άναυδους όταν κρέμασε τεράστια μπάνερ στο ξενοδοχείο Belvedere τα οποία έγραφαν: «Το ελεύθερο εμπόριο είναι σπουδαίο». Ο Ντόναλντ Τραμπ, ο άνθρωπος των δασμών, δεν είναι προφανώς κάποιος που θα ενστερνιζόταν αυτό το φιλικό προς τις αξίες του WEF σλόγκαν. Ο Αμερικανός πρόεδρος δεν επισκέφτηκε φέτος το φόρουμ, για να αντιμετωπίσει το λουκέτο στην κυβέρνηση.

Το σχέδιο της Κίνας να γίνει «χώρα-αστέρι» έχει επίσης ματαιωθεί. Η επιβράδυνση της ανάπτυξης, η αύξηση του ανταγωνισμού με τις ΗΠΑ και η όλο και πιο αυταρχική εγχώρια πολιτική καθιστούν την κυβέρνηση του Σι Τζινπίνγκ λιγότερο δημοφιλή στο Νταβός.

Μένει μόνο η Ινδία ή η «απίστευτη Ινδία», όπως είχε αυτοπροβληθεί στο Νταβός το 2006. Ο Ναρέντρα Μόντι, ο Ινδός πρωθυπουργός, έκανε μια εντυπωσιακή εμφάνιση στο περσινό φόρουμ. Αλλά έκτοτε, στο Νταβός έχουν φτάσει νέα ότι οι οικονομικές μεταρρυθμίσεις έχουν επιβραδυνθεί στην Ινδία και απειλείται η ανεξαρτησία των κεντρικών τραπεζών. Οπότε και η Ινδία φαίνεται λιγότερο απίστευτη φέτος.

Το αποτέλεσμα ήταν η αναζήτηση για αστέρια στις χώρες και στους πολιτικούς που συμμετείχαν στο φετινό Νταβός να φτάσει στο «κάτω ράφι», με την Αυστρία και την Αιθιοπία να συγκεντρώνουν ένα μέρος της προσοχής. Ο Σεμπάστιαν Κουρτζ, ο 32χρονος Αυστριακός καγκελάριος, είναι καλός ομιλητής και προωθεί φιλελεύθερες οικονομικές μεταρρυθμίσεις. «Θα ήθελα να ήταν καγκελάριος της Γερμανίας, αλλά είχαμε δυσάρεστες εμπειρίες με Αυστριακούς στο παρελθόν», δήλωσε ενθουσιασμένος ένας Γερμανός σχολιαστής.

Ο Αμπίι Αχμέντ, ο Αιθίοπας πρωθυπουργός, είχε μια εμφάνιση ανάλογη με αυτήν των ηρώων του Νταβός στις αρχές του 1990, μιλώντας για την απελευθέρωση πολιτικών κρατουμένων, την υπογραφή ειρηνευτικών συμφωνιών με γειτονικές χώρες, την περιφερειακή οικονομική ενοποίηση και φυσικά τις φιλελεύθερες οικονομικές μεταρρυθμίσεις. Αλλά οι θετικές αλλαγές στην Αιθιοπία δεν αρκούν για να αλλάξουν το παγκόσμιο κλίμα.

Στο παρελθόν, όταν οι πολιτικοί δεν πρόσφεραν ιδιαίτερη ελπίδα, οι θαμώνες του Νταβός στρέφονταν στον κόσμο των εταιρειών. Αλλά οι τεχνολογικοί κολοσσοί αποτελούν αντικείμενο διαμάχης και το μέλλον που εκπροσωπούν φαίνεται όλο και πιο δυστοπικό.

Το Νταβός είναι επίσης το μέρος όπου οι παραδοσιακές βιομηχανίες επιχειρούν να παρουσιάσουν ένα καινοτόμο πρόσωπο. Οι πετρελαϊκές εταιρείες μιλούν για ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και οι εταιρείες αυτοκινήτων επιδεικνύουν τα ηλεκτρικά τους μοντέλα. Αλλά τη φετινή χρονιά, οι πετρελαϊκές εταιρείες τρεκλίζουν από τις εκποιήσεις μετοχών και οι γερμανικές αυτοκινητοβιομηχανίες είναι ακόμα αντιμέτωπες με τον απόηχο του σκανδάλου ντίζελ. Οπότε δεν υπήρχε και εδώ κάτι που να μπορεί να ενθουσιάσει.

Φαίνεται πως ο κόσμος έχει απογοητεύσει το Νταβός. Αλλά ίσως πάλι να είναι το Νταβός αυτό το οποίο έχει απογοητεύσει τον κόσμο.

© The Financial Times Limited 2019. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation