Τι διδάσκει η εμμονή του Νταβός με το κλίμα

Ποια είναι τα μεγαλύτερα ρίσκα που παραμονεύουν σήμερα στον κόσμο; Ενας κυνικός ίσως γκρινιάξει είναι τόσο καταθλιπτικά μεγάλη που είναι μάταιο ακόμα και να προσπαθήσεις να διαλέξεις: λαϊκισμός, κυβερνοεπιθέσεις, εμπορικοί πόλεμοι, καταστροφές λόγω καιρικών συνθηκών και παγκόσμιο χρέος, όλα είναι σε άνοδο.

Την τελευταία δεκαετία, ωστόσο, πριν την ετήσια συνάντηση στο Νταβός, το World Economic Forum ζήτησε από τα μέλη του να κατατάξουν τις ανησυχίες σε όρους πιθανότητας και συνεπειών. Και ενώ η δημοσκόπηση είναι περιορισμένη σε εύρος, τα μέλη του WEF προέρχονται από την παγκόσμια ελίτ των στελεχών επιχειρήσεων, κυβερνητικούς αξιωματούχους, μη κυβερνητικές οργανώσεις και ΜΜΕ, τα αποτελέσματα προκαλούν προβληματισμό.

Η λίστα «ανησυχιών» αυτής της χρονιάς, για παράδειγμα, κυριαρχείται από τις ανησυχίες για την κλιματική αλλαγή. Οι συμμετέχοντες στο Νταβός προφανώς φοβούνται ότι τα ακραία καιρικά φαινόμενα γίνονται όλο και πιο συχνά και ότι ο κόσμος δεν έχει αποτελεσματικό μηχανισμό για να αντιδράσει. Θέματα που σχετίζονται με το κλίμα αφορούν τρεις από τους πέντε περισσότερο πιθανούς κινδύνους για το 2019, και τέσσερις από τους πέντε κορυφαίους κινδύνους που μπορούν να προκαλέσουν την μεγαλύτερη ζημιά. Τα μόνα άλλα θέματα που καταγράφονται είναι τα όπλα μαζικής καταστροφής και οι κυβερνοεπιθέσεις.

Αυτό, ίσως, δείχνει σύνηθες. Στο κάτω κάτω, η έρευνα έγινε το φθινόπωρο του 2018, μιας χρονιάς που συνοδεύτηκε από ακραία καιρικά φαινόμενα τα οποία, όπως γίνεται ξεκάθαρο, πληγώνουν την κάτω γραμμή κάποιων εταιρειών. Η Pacific Gas και η Electric είναι απλά τα τελευταία παραδείγματα, όπως επίσης και μια προειδοποίηση.

Αυτό που είναι περισσότερο εντυπωσιακό είναι πως έχει αλλάξει η λίστα κινδύνων από τότε που ξεκίνησε η έρευνα. Πριν μια δεκαετία αυτό που ανησυχούσε τους συμμετέχοντες στο Νταβός ήταν η οικονομία και το χρηματοπιστωτικό σύστημα. Όπως τους ρωτούσαν για τους κινδύνους που ήταν πιο πιθανό να πραγματοποιηθούν απαντούσαν για την «κατάρρευση των τιμών ενεργητικού» και την «υποχώρηση της κινεζικής οικονομίας». Και οι κίνδυνοι που αναμένονταν να δημιουργήσουν περισσότερη ζημιά ήταν η «κατάρρευση των τιμών ενεργητικού», η «υποχώρηση από την παγκοσμιοποίηση», η «κορύφωση των τιμών πετρελαίου και φυσικού αερίου» και οι «χρηματοπιστωτικές κρίσεις». Το μόνο μη χρηματοοικονομικό θέμα ήταν η «πανδημία». Το περιβάλλον δεν αναφέρονταν καθόλου.

Αυτά τα οικονομικά θέματα συνέχισαν να κυριαρχούν τα χρόνια που ακολούθησαν. Το 2015, όμως, ο κίνδυνος κοινωνικού αλληλοσπαραγμού και δια-κυβερνητικές κόντρες (π.χ. πόλεμος) αίφνης εμφανίστηκαν ψηλά στην λίστα ανησυχίας, εν μέρει εκτοπίζοντας οικονομικούς φόβους. Μετά, το 2018, θέματα κλιματικής αλλαγής και θέματα κυβερνοχώρου ξαφνικά κυριάρχησαν. Αυτή την χρονιά η μεταστροφή προχώρησε ακόμα περισσότερο, τόσο πολύ που οικονομικά θέματα δεν εμφανίζονται στην πρώτη πεντάδα.

Για να το θέσουμε διαφορετικά: πριν μια δεκαετία η ελίτ του WEF ήταν προφανώς τόσο εμμονική με τον φόβο ότι η οικονομία θα καταρρεύσει που δεν είχε χρόνο να ανησυχήσει για το περιβάλλον. Τώρα είναι σε τέτοιο συναγερμό για το ότι ο πλανήτης ή/και το διαδίκτυο θα καταρρεύσει που τα οικονομικά ρίσκα είναι λιγότερο εμφανή.

Ποιο μήνυμα πρέπει να λάβουν οι επενδυτές (ή οι πολιτικοί) από αυτά; Ενας αισιόδοξος ίσως υποστηρίξει ότι η στροφή αντανακλά την πρόοδο των πολιτικών. Αλλωστε οι δυτικές κυβερνήσεις έχουν σταθεροποιήσει το χρηματοπιστωτικό σύστημα μετά την κρίση αναγκάζοντας τις τράπεζες να ενισχύσουν τα κεφαλαιακά τους μαξιλάρια και η παγκόσμια ανάπτυξη είναι παραδόξως σταθερή, τουλάχιστον μέχρι τώρα.

Ενας απαισιόδοξος, ωστόσο, ίσως υποδείξει μια άλλη, εξίσου πιθανή, ερμηνεία: οι συμμετέχοντες στο Νταβός χάνουν εύκολα την εστίασή τους . Ναι, μπορούν να εντοπίσουν τους κινδύνους πριν αυτοί πραγματοποιηθούν και ανησυχούν γι’ αυτούς όταν είναι εμφανείς. Μπορούν, όμως, επίσης να είναι επικίνδυνα εφησυχασμένοι για άλλα θέματα. Ετσι, κατά τη γνώμη μου, το γεγονός ότι η παγκόσμια ελίτ δεν ανησυχεί για χρηματοπιστωτικούς κινδύνους, τις προοπτικές ανάπτυξης και το αυξανόμενο χρέος είναι σημάδι ότι οι επενδυτές θα πρέπει να αφυπνιστούν γι’ αυτά τα θέματα.

Το πιο πρακτικό συμπέρασμα από τη δημοσκόπηση, ίσως, είναι ότι δείχνει που είναι πιθανό να αυξηθεί η πολιτική δράση. Σκεφτείτε το. Η έκρηξη της ανησυχίας για την οικονομία το 2008 οδήγησε σε σημαντική χρηματοπιστωτική μεταρρύθμιση. Οι αυξανόμενοι φόβοι για την μετανάστευση το 2016 πυροδότησαν πολιτική αντίδραση. Οι φόβοι για το διαδικτυακό hacking κέρδισαν θέσεις στην λίστα καθώς οι εταιρείες κυβερνοασφάλειας ανθούσαν.

Σε αυτή τη βάση, τα βασικά συμπεράσματα από τους συμμετέχοντες στο Νταβός ίσως είναι ότι οι επενδυτές θα πρέπει να περιμένουν περισσότερη δράση για το κλίμα. Αυτό ίσως είναι δύσκολο να το πιστέψεις αν παρακολουθείς αυτή τη στιγμή την Προεδρεία του Ντ. Τραμπ.

Για να το θέσουμε αλλιώς, η δήλωση από πρώην επικεφαλής της FED και αρκετούς νομπελίστες για τους κινδύνους της κλιματικής αλλαγής που δημοσιεύτηκε στην WSJ την Τετάρτη, οδηγεί σε μια μεγαλύτερη δυνητική τάση (και θέμα) το 2019.

Ας ελπίσουμε ότι θα προκαλέσει ακόμα περισσότερες απτές ενέργειες από αυτές που είδαμε στην αρένα της χρηματοπιστωτικής μεταρρύθμισης πριν μια δεκαετία, και θα είναι περισσότερο αποτελεσματικές.

© The Financial Times Limited 2019. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation