Παιχνίδι Ερντογάν με ατού τη δολοφονία Κασόγκι

Ο πρόεδρος Ερντογάν την προηγούμενη εβδομάδα θρήνησε για τη δολοφονία του Τζαμάλ Κασόγκι, την οποία χαρακτήρισε «άγριο έγκλημα» κατά ενός ανθρώπου τον οποίο χαρακτήρισε «φίλο». Η φερόμενη δολοφονία του Σαουδάραβα δημοσιογράφου, όμως, έχει επίσης προσφέρει μια ευκαιρία στον Τούρκο πρόεδρο να κερδίσει ένα αναπάντεχο πλεονέκτημα στην πάλη για την περιφερειακή εξουσία.

Στη μια πλευρά, είναι ο Ερντογάν, με ρίζες στον πολιτικό ισλαμισμό και το Κατάρ, μια χώρα που ενώθηκε με αυτόν στη στήριξη ομοϊδεατών στην περιοχή. Στην άλλη, βρίσκονται η Σαουδική Αραβία, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και η Αίγυπτος, χώρες αφοσιωμένες ενάντια στα ισλαμικά πολιτικά κινήματα όπως η Μουσουλμανική Αδελφότητα, τα οποία θεωρούν απειλή για τη σταθερότητα.

«Ο Ερντογάν άδραξε μια ευκαιρία να στοχεύσει εναντίον αυτής της τριμερούς συμμαχίας», δηλώνει ο Soner Cagaptay, διευθυντής του τουρκικού προγράμματος στο think tank ‘Washington Institute’. «Τώρα στοχεύει στον πιο αδύναμο κρίκο».

Στην πιο ευάλωτη θέση είναι ο Σαουδάραβας πρίγκιπας Mohammed bin Salman, που θεωρείται η κινητήριος δύναμη πίσω από κάποιες από τις πλέον επιθετικές κινήσεις του Βασιλείου σε επίπεδο εξωτερικής πολιτικής, που τώρα κατηγορείται ότι διέταξε τη δολοφονία του Κασόγκι.

Τούρκοι αξιωματούχοι δεν κρύβουν ότι ο Ερντογάν θεωρεί τον νεαρό διάδοχο του σαουδαραβικού θρόνου και de facto ηγέτη του Βασιλείου ως καταστροφική δύναμη και θέλει να χρησιμοποιήσει τη δολοφονία για να πείσει τους δυτικούς ηγέτες ότι είναι πρόβλημα.

Η απομάκρυνση του πρίγκιπα, είπε ένας Τούρκος αξιωματούχος, θα έχει «τεράστιο αντίκτυπο» στην κατεύθυνση της Σαουδικής Αραβίας. Για τώρα όμως, αυτό δείχνει απίθανο. Υπάρχει μεγαλύτερη πιθανότητα το Ριάντ θα αντιδράσει στη διεθνή πίεση, ελέγχοντας τη δύναμή του.

Τούρκοι αξιωματούχοι επιμένουν ότι είναι «δεσμευμένοι» να αποκαλύψουν την αλήθεια για το τι συνέβη στον Κασόγκι. Πολλοί αναλυτές και διπλωμάτες, όμως, υποπτεύονται ότι η Τουρκία εντέλει θα χρησιμοποιήσει το «πλεονέκτημα» για να κλείσει κάποιου είδους συμφωνία με το Ριάντ και την Ουάσιγκτον, τον ισχυρότερο υποστηρικτή της Σαουδικής Αραβίας, διασφαλίζοντας ότι οι πιο επιβαρυντικές αποδείξεις κατά του Βασιλείου δεν θα δουν ποτέ το φως της ημέρας.

Την Τετάρτη, ο Τούρκος πρόεδρος και ο διάδοχος μίλησαν μεταξύ τους. Λίγο αργότερα, ο πρίγκιπας χρησιμοποίησε την πρώτη δημόσια εμφάνισή του μετά τον θάνατο του Κασόγκι για να κάνει άνοιγμα στην Τουρκία, προειδοποιώντας ότι ανώνυμοι εχθροί των δύο χωρών «δεν θα καταφέρουν να μας διχάσουν». Αυτές οι λέξεις -και η ήπια γλώσσα που χρησιμοποίησε για το Κατάρ- αναζωπύρωσαν τις υποψίες ότι οι κύριοι πρωταγωνιστές μπορεί να έχουν φτάσει σε συμφωνία, η οποία θα επιτρέψει στο Ριάντ να σώσει τα προσχήματα.

Η Τουρκία και η Σαουδική Αραβία είναι οι δύο ισχυρές σουνιτικές δυνάμεις της περιοχής και οι σχέσεις τους είχαν αναθερμανθεί με τον Ερντογάν, το ισλαμικό κόμμα του οποίου (AKP) ανέβηκε στην εξουσία το 2002. Ο προηγούμενος ηγέτης της Σαουδικής Αραβίας Βασιλιάς Abdullah έγινε το 2006 ο πρώτος ηγέτης της χώρας που επισκέφθηκε την Τουρκία μετά από 40 χρόνια. Οι εντάσεις όμως επανεμφανίστηκαν μετά από ένα κύμα εξεγέρσεων που χτύπησαν τον αραβικό κόσμο το 2011 και έφεραν τη Μουσουλμανική Αδελφότητα, το πιο ισχυρό ισλαμικό κίνημα της περιοχής, στο τιμόνι της Αιγύπτου.

Τουρκία και Κατάρ στήριξαν τον πρόεδρο της Αιγύπτου Μ. Μόρσι, ηγέτη της Αδελφότητας, που χαρακτήρισε το AKP του Ερντογάν ως έμπνευση. Η Σαουδική Αραβία όμως και οι στενοί της σύμμαχοι, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, εργάστηκαν για να υπονομεύσουν την κυβέρνηση και στήριξαν τον στρατό που εξεδίωξε τον Μόρσι μετά από πραξικόπημα το 2013.

Καθώς οι αραβικές εξεγέρσεις άρχισαν να ξεφτίζουν, η Τουρκία έγινε παράδεισος για πρόσωπα της αντιπολίτευσης από Συρία, Αίγυπτο και Υεμένη. «Η Τουρκία σήμερα είναι σαν το Λονδίνο της δεκαετίας του 1970 και του 1980», υποστηρίζει ο Ayman Nour, πρώην υποψήφιος πρόεδρος της Αιγύπτου που μετακόμισε στην Κωνσταντινούπολη το 2015. «Είναι η πρωτεύουσα της αραβικής αντιπολίτευσης».

Η υποστήριξη της Τουρκίας σε τέτοιους εκτοπισμένους εκνευρίζει τη Σαουδική Αραβία. Το ίδιο και η μεγάλη εξάρτηση της Τουρκίας από το Ιράν, αντιπάλο του Ριάντ στην περιοχή, για τις ενεργειακές της προμήθειες.

Οι δύο χώρες βρέθηκαν ξανά σε αντιπαράθεση τον Ιούνιο του 2017, όταν το Ριάντ και οι σύμμαχοί του πήραν μια σοκαριστική απόφαση, να επιβάλουν εμπάργκο στο Κατάρ. Η Τουρκία ήταν μια από τις λίγες χώρες στην περιοχή που άμεσα τάχθηκαν στο πλάι της Ντόχα. Το θέμα παραμένει σε αδιέξοδο.

Ο Yasin Aktay, σύμβουλος του κυβερνώντος κόμματος της Τουρκίας που ταξίδεψε με τον πρόεδρο στη Σαουδική Αραβία, είπε ότι παρά τις εντάσεις, η Αγκυρα επεδίωξε τη διατήρηση του διαλόγου με το Ριάντ. «Δεν μπορείς να πεις ότι είχαμε μια ιδανική σχέση», δήλωσε. «Είχαμε όμως μια σχέση».

Ο θάνατος του Κασόγκι όμως την εμποδίζει. «Κανείς δεν μπορεί να περιμένει από εμάς να αγνοήσουμε τι έγινε», υποστηρίζει ο Aktay. «Είναι παραβίαση της τουρκικής κυριαρχίας».

Ενας Αραβας αξιωματούχος πιστεύει ότι ο κος Ερντογάν είδε την επαίσχυντη δολοφονία ενός δημοσιογράφου που ο ίδιος γνώριζε προσωπικά «ως χαστούκι στο πρόσωπο».

Τις τρεις εβδομάδες που ακολούθησαν τη μοιραία επίσκεψη του Κασόγκι στο Σαουδαραβικό Προξενείο της Κωνσταντινούπολη, ο κος Ερντογάν επεδίωξε να κάνει έναν «ξεκάθαρο διαχωρισμό» μεταξύ της Σαουδικής Αραβίας ως έθνους και του φιλόδοξου πρίγκιπα, λένε άνθρωποι με γνώση της προσέγγισής του.

Σε μια πολυαναμενόμενη ομιλία του την περασμένη εβδομάδα, ο Ερντογάν έδειξε σεβασμό στον βασιλιά Salman αλλά απέφυγε να ονοματίσει τον πρίγκιπα Mohammed, τον γιο του μονάρχη. «Ανάμεσα στις γραμμές ζήτησε από τον βασιλιά να πετάξει τον γιο του κάτω από ένα λεωφορείο», υποστήριξε ο Soli Ozel, καθηγητής διεθνών σχέσεων στο πανεπιστήμιο Kadir Has της Κωνσταντινούπολης.

Το τελικό αποτέλεσμα, λένε αναλυτές, εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τον Ντόναλντ Τραμπ, που βλέπει το Ριάντ ως βασικό σύμμαχο των ΗΠΑ.

Ο Ahmet Kasim Han, καθηγητής διεθνών σχέσεων στο πανεπιστήμιο Altinbas, είπε ότι ακόμα και χωρίς την απομάκρυνση του πρίγκιπα Mohammed, η Τουρκία μπορεί να κερδίσει πολλά από τη φιλονικία. Τα πιθανά οφέλη, σημείωσε, θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν οικονομική στήριξη από τον μεγαλύτερο παραγωγό πετρελαίου στον κόσμο, εξαιρέσεις από την Ουάσιγκτον σε ό,τι αφορά τις κυρώσεις κατά του Ιράν ή ομαλοποίηση των δεσμών της Τουρκίας με την Αίγυπτο και άλλους συμμάχους των Σαουδαράβων.

«Η απομάκρυνση του Mohammed bin Salman ίσως είναι η ιδανική κατάσταση», τόνισε. «Αν δεν γίνει, υπάρχουν ακόμα πολλά που μπορεί να κερδίσει η Τουρκία».

© The Financial Times Limited 2018. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation