Πώς το πολιτικό κέντρο χάνει τη μάχη στη Γερμανία

Γράφω για το τέλος της εποχής της Μέρκελ από το καλοκαίρι του 2015, όταν δεν υπολόγισε σωστά τον αντίκτυπο της απόφασής της να ανοίξει τα σύνορα στους μετανάστες από τη Συρία. Επέμεινα στο ζήτημα αυτό μετά τις περσινές εκλογές.

Το «Merkel-Dämmerung» επέστρεψε στην ατζέντα την περασμένη εβδομάδα, όταν ο Βόλκερ Κάουντερ, ο πιο στενός πολιτικός της σύμμαχος, εκθρονίστηκε από πρόεδρος των Χριστιανοδημοκρατών (CDU) και Χριστιανοκοινωνιστών (CSU) στην Bundestag.

Η εξέγερση των βουλευτών των CDU και CSU αμαύρωσε την ηγετική εικόνα της Γερμανίδας καγκελάριου. Δεν υπάρχει αμφιβολία για το πώς αντιμετωπίζεται η επί μακρόν επικεφαλής της γερμανικής κυβέρνησης: είναι σαφές ότι έχει περάσει προ πολλού η εποχή της πολιτικής της ακμής. Αλλά όσο σοβαρή και αν ήταν η πολιτική πτώση του κ. Κάουντερ, ενδέχεται να μην έχει κανέναν αντίκτυπο στη χρονική στιγμή της αποχώρησής της.

Μπορεί να αντέξει μέχρι την ολοκλήρωση της θητείας της το 2021. Μπορεί να φύγει νωρίτερα, πιθανότατα για μια από τις δύο κορυφαίες θέσεις στις Βρυξέλλες που θα αδειάσουν την επόμενη χρονιά. Αλλά το CDU δεν πρόκειται να την οδηγήσει στην έξοδο.

Πιο σημαντικό από το πολιτικό μέλλον της καγκελάριου είναι το μέλλον του πολιτικού κέντρου της Γερμανίας. Η τάση που ευνοούσε τον σχηματισμό μεγάλων συνασπισμών στη Γερμανία οδήγησε στην ενίσχυση των άκρων. Ήταν κάτι το αναμενόμενο, το οποίο είχε προβλεφθεί και τώρα συμβαίνει.

Αυτή η πολιτική μεταβολή στη Γερμανία είναι πιο εμφανής στη Βαυαρία, όπου θα διεξαχθούν οι τοπικές εκλογές στις 14 Οκτωβρίου. Την περασμένη εβδομάδα στο Μόναχο, διαπίστωσα ότι το ευρύτερο κλίμα είναι ακόμα πιο απαισιόδοξο από ό,τι δείχνουν οι επίσημες δημοσκοπήσεις. Άκουσα εκτιμήσεις που τοποθετούσαν το ποσοστό του CSU πιο κοντά στο 30% των ψήφων από το 35% που φαίνεται να λαμβάνει στις τελευταίες δημοσκοπήσεις.

Μεγάλες είναι οι απώλειες και για τους Σοσιαλδημοκράτες: το SPD είναι πολύ κοντά στο να μετατραπεί σε ένα ακόμα μικρό κόμμα στο κρατίδιο της Βαυαρίας. Οι μεγάλοι κερδισμένοι είναι οι Πράσινοι και η Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD), ένα ακροδεξιό κόμμα. Το AfD δεν πρόκειται να συμμετάσχει σε κάποιο βαυαρικό συνασπισμό υπό κανένα σενάριο, αλλά ο αντίκτυπός του στις πολιτικές εξελίξεις στη Γερμανία και τη Βαυαρία είναι αδιαμφισβήτητος.

Όπως και το βρετανικό αντιευρωπαϊκό Ukip, το AfD έχει καταφέρει να επηρεάσει, ακόμα και να διαμορφώσει την πολιτική ατζέντα. Σε αντίθεση με το Ukip, έχει μια έμμεση επιρροή στη δυνατότητα σχηματισμού συνασπισμών. Εξαιτίας του αναλογικού συστήματος εκπροσώπησης, αρκεί μόνο ένα ποσοστό 15 με 20% για το AfD, ώστε να γίνει πιο δύσκολος ο σχηματισμός κυβερνητικού συνασπισμού από τα άλλα κόμματα.

Στις τελευταίες ομοσπονδιακές εκλογές, μόνο δύο επιλογές για τον σχηματισμό κυβέρνησης συνασπισμού ήταν διαθέσιμες. Ο μεγάλος συνασπισμός προέκυψε μόνο μετά την αδυναμία του CDU, των Ελεύθερων Δημοκρατών -οι οποίοι δεν είχαν εμπιστοσύνη στην κα Μέρκελ- και των Πρασίνων να συμφωνήσουν σε ένα πρόγραμμα.

Ο μεγάλος συνασπισμός είναι η κατεξοχήν λύση ανάγκης στη γερμανική πολιτική, συμβαίνει όταν όλες οι άλλες επιλογές έχουν εξαντληθεί. Αλλά οι τελευταίες δημοσκοπήσεις μάς λένε πως ένας μεγάλος συνασπισμός μπορεί να μην είναι εφικτός στο μέλλον. Οι δύο τελευταίες δημοσκοπήσεις δίνουν στο CDU και στο SPD ένα συνολικό ποσοστό 43% ως 45%, το οποίο δεν αρκεί για έναν μεγάλο συνασπισμό.

Το CDU και το SPD έχουν χάσει και τα δύο στήριξη μετά τις τελευταίες ομοσπονδιακές εκλογές. Το ΑfD έχει ξεπεράσει το SPD. Το πολιτικό σύστημα κατακερματίζεται. Ακόμα και ένας τρικομματικός συνασπισμός δεν πρέπει να θεωρείται δεδομένος. Αν η τρέχουσα τάση διατηρηθεί, η Γερμανία θα μπορούσε να καταλήξει σε ένα σημείο όπου ολόκληρο το κέντρο θα έπρεπε να ενταχθεί σε μια κυβέρνηση για να διατηρήσει μια κεντρώα πλειοψηφία. Αυτό θα ήταν μια πολιτική καταστροφή. Το AfD και το Die Linke (η Αριστερά) θα μετατρέπονταν στα κόμματα της αντιπολίτευσης.

Αν και υπάρχουν αρκετοί υποψήφιοι για τη διαδοχή της κας Μέρκελ, δεν υπάρχει κανένας με ένα σχέδιο για την αναγέννηση του πολιτικού κέντρου στη Γερμανία. Το CDU έχει χάσει τη δεξιά από τότε που η κα Μέρκελ άνοιξε τα σύνορα, όπως προηγουμένως το SPD έχασε την αριστερά μετά τις εργασιακές μεταρρυθμίσεις το 2005.

Δεν είναι τυχαίο που οι πολιτικοί ηγέτες και των τριών κόμματων παραπαίουν. Το μέλλον της κας Μέρκελ έχει γίνει αντικείμενο συζήτησης. Ο Μάρκους Σέντερ, ο οποίος ανέλαβε ως πρωθυπουργός της Βαυαρίας τον χειμώνα, απόλαυσε ένα σύντομο μήνα του μέλιτος που τελείωσε την άνοιξη. Η Αντρέα Νάλες γνώρισε μια σύντομη περίοδο δημοφιλίας αφότου εκθρόνισε τον Μάρτιν Σουλτς από πρόεδρο του SPD. Tο μόνο που κρατάει ενωμένο τον μεγάλο συνασπισμό είναι ο φόβος της αλλαγής. Αν και τα μέλη του κόμματος μπορεί να είναι δυσαρεστημένα με τους υφιστάμενους ηγέτες, δεν έχουν εμφανιστεί ακόμα πιθανοί διάδοχοι με το κουράγιο να οργανώσουν πολιτικές πλειοψηφίες γύρω από νέες ιδέες.

Ο κ. Σουλτς έφτασε πιο κοντά από όλους στο σημείο αυτό. Όπως και ο Εμανουέλ Μακρόν, είναι ανοιχτά φιλοευρωπαίος. Είχε καλές ιδέες για τη μεταρρύθμιση της ευρωζώνης και ήταν έτοιμος να προχωρήσει σε συμμαχία με τον Γάλλο πρόεδρο. Αλλά ο κ. Σουλτς δεν τόλμησε να βασίσει την καμπάνια του στην Ε.Ε. γιατί οι δημοσκοπήσεις έδειχναν ότι θα έχανε. Επέλεξε να παίξει εκ του ασφαλούς και γνώρισε και πάλι την ήττα. Η παρακμή του κ. Σουλτς είναι παράδειγμα προς αποφυγή.

Η γερμανική πολιτική έχει αποκτήσει μια αποστροφή στο ρίσκο και έχει γίνει βαρετή. Ένας λόγος που το AfD ενισχύεται είναι επειδή δεν είναι τίποτε από όλα αυτά.

© The Financial Times Limited 2018. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation