Η «συμφωνία» ΗΠΑ-ΕΕ στο εμπόριο και οι ψευδαισθήσεις

Η ανακοίνωση της προηγούμενης εβδομάδας της εμπορικής ανακωχής του Ντόναλντ Τραμπ με την ΕΕ σκιαγραφεί δύο στοιχεία. Πρώτον, απέδειξε ξανά ότι οι χρηματαγορές είναι πρόθυμες να πιστέψουν ότι οι εμπορικοί πόλεμοι του Αμερικανού προέδρου είναι μέρος ενός σχεδίου που έχει τη μοναδική ικανότητα να εκτελέσει. Δεύτερον, αναζωπύρωσε την παρανόηση ότι η διαπραγμάτευση μιας διατλαντικής εμπορικής συμφωνίας είναι κάτι εύκολο.

Το πρώτο δεν πρέπει να προκαλεί έκπληξη. Οι χρηματαγορές ήταν πάντα πρόθυμες να πιστέψουν τον Τραμπ και τους συνεργάτες του, όταν υποστηρίζουν ότι οι δασμοί, είτε στοχεύουν στην Κίνα είτε στον χάλυβα που εισάγεται από Καναδά και Ευρώπη, είναι μέρος ενός μεγάλου στρατηγικού σχεδίου που θα αναγκάσει σε συνθηκολόγηση τους εμπορικούς εταίρους και θα φέρει νέα ισορροπία στις οικονομικές σχέσεις των ΗΠΑ με τον κόσμο.

Γι’ αυτό η συμφωνία με την ΕΕ να διεξάγουν συζητήσεις αναφορικά με την απόσυρση διατλαντικών δασμών σε όλα τα βιομηχανικά αγαθά εκτός από τα αυτοκίνητα, αντιπροσώπευε μια επιβεβαίωση αυτής της προσέγγισης, έσπευσαν να δηλώσουν οι συνεργάτες του πλανητάρχη.

Κι όμως, οι συμφωνίες για τη διεξαγωγή συζητήσεων απέχουν πολύ από οποιαδήποτε δικαίωση. Οι ΗΠΑ έχουν κάνει την ίδια υπόσχεση, να συζητήσουν πιθανές μελλοντικές διαπραγματεύσεις με την Ιαπωνία. Βρίσκονται σε πιο προχωρημένες συζητήσεις με τον Καναδά και το Μεξικό για το ξαναγράψιμο της συμφωνίας NAFTA (North American Free Trade Agreement). Δεν είναι όμως ξεκάθαρο αν κάποια από αυτές τις προσπάθειες θα επιτύχει.

Η δικαίωση, αν υπάρξει, θα προκύψει όταν οι διαπραγματεύσεις τελειώσουν και έχουν ως αποτέλεσμα την αλλαγή στις οικονομικές σχέσεις που έχει υποσχεθεί ο Ντ. Τραμπ. Και αυτό φαίνεται τόσο να απέχει πολύ από το να είναι σίγουρο, όσο και να απέχει χρονικά. Ακόμα και αν υπάρξει συμφωνία για τη NAFTA, θα συζητείται στο Κογκρέσο το μεγαλύτερο διάστημα του 2019 και πιθανά και το 2020. Οποιαδήποτε συμφωνία με την ΕΕ ή την Ιαπωνία θα μπορούσε εύκολα να απαιτήσει περισσότερο χρόνο.

Το άλλο πρόβλημα με τον ισχυρισμό περί «δικαίωσης» είναι ότι η Ευρώπη συμφώνησε να έχει πολύ πιο περιεκτικές συζητήσεις με τις ΗΠΑ για την κατάργηση των διατλαντικών δασμών και άλλα εμπορικά εμπόδια επί προεδρίας Ομπάμα το 2013. Αυτό που οι Βρυξέλλες μπορεί να διαπραγματευτούν με τον Ντ. Τραμπ είναι λιγότερο από αυτό για το οποίο ξόδεψαν τρία χρόνια συνομιλώντας με τον προκάτοχό του ως μέρος μιας κίνησης να υπάρξει η συμφωνία TTIP (Transatlantic Trade and Investment Partnership).

Ο Μπάρακ Ομπάμα δεν κατάφερε να κλείσει τη συμφωνία TTIP. Αλλά η ευρέως διαδεδομένη υπόθεση και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού πριν τις εκλογές του 2016 ήταν ότι όποιος και να τις κέρδιζε, θα συνέχιζε τις διαπραγματεύσεις. Με το να ισχυριστείς ότι ο Ντ. Τραμπ πήρε κάτι που κανένας άλλος πρόεδρος δεν μπορούσε να έχει, αγνοείς την ιστορία.

Αυτό που είναι περισσότερο αξιοσημείωτο είναι το πόσο γρήγορα ο πρόεδρος ξεκίνησε να πουλά την «ανακωχή» στο Rose Garden ως μια ολοκληρωμένη συμφωνία, όταν απέχει ακόμα πάρα πολύ από κάτι τέτοιο. Αυτό οδηγεί στο δεύτερο ευρύτερο μάθημα από την ανακοίνωση της προηγούμενης εβδομάδας: το ότι αναδύεται ξανά η ιδέα ότι οι διατλαντικές συμφωνίες είναι εύκολες.

«Μόλις ανοίξαμε την Ευρώπη για τους γεωργούς μας», είπε σε μια ομάδα στην Αϊόβα μια μέρα μετά την εμφάνισή του με τον Ζαν Κλοντ Γιούνκερ, αγνοώντας το γεγονός ότι η ίδια η συμφωνία εξαιρούσε ειδικά τις όποιες συζητήσεις για τη γεωργία. Σε ένα email εράνου που έστειλε στους υποστηρικτές του, ο Ντ. Τραμπ ανακοίνωσε ότι εξασφάλισε «μια απίστευτα δίκαιη νέα εμπορική συμφωνία με την ΕΕ χάρη στους δασμούς».

«Τα ΜΜΕ θέλουν μόνο να μιλούν για σκουπίδια. Εγώ όμως θέλω να μιλώ για νίκες των ΗΠΑ», είπε.

Είναι δύσκολο να υπερβάλεις αναφορικά με το πόσο προκαταρκτική είναι η συμφωνία της προηγούμενης εβδομάδας μεταξύ ΕΕ και ΗΠΑ. Ή πόσο δύσκολες θα είναι πιθανότατα οι διαπραγματεύσεις, όπως θα σας πει οποιοσδήποτε ενεπλάκη στις διάφορες προσπάθειες των τελευταίων δεκαετιών να γίνει διαπραγμάτευση για μια διατλαντική εμπορική συμφωνία.

Η ανακωχή της προηγούμενης εβδομάδας ήταν σημαντική για τους αρχικούς συμβιβασμούς. Οι ΗΠΑ συμφώνησαν να μην επιβάλουν νέους δασμούς στα αυτοκίνητα όσο διεξάγονται συζητήσεις, ενώ η ΕΕ υπαναχώρησε από την επιμονή της να αρθούν οι νέοι δασμοί σε αλουμίνιο και χάλυβα, πριν συμφωνήσει στις διαπραγματεύσεις. Ανθρωποι, όμως, που ενεπλάκησαν στις συζητήσεις της προηγούμενης εβδομάδας ιδιωτικά λένε ότι ακόμα και το χρονοδιάγραμμα για το πόσο θα διαρκέσουν οι συζητήσεις αναφορικά με την έναρξη διαπραγματεύσεων είναι αβέβαιο. Εξίσου αβέβαιο είναι και το τι θα περιλαμβάνουν. Κατά τη διάρκεια των συζητήσεων της προηγούμενης εβδομάδας, μέλη της ομάδας του Ντ. Τραμπ επέμεναν να περιληφθεί η γεωργία, θέση που ανέτρεψε ο Ζαν Κλοντ Γιούνκερ όταν είπε ότι δεν είναι αρχάριος. Η ΕΕ ήθελε τα αυτοκίνητα να είναι μέρος της εξίσωσης. Οι ΗΠΑ αντιστάθηκαν.

Και έπειτα υπάρχει και η πολιτική και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού. Το κίνητρο του Ντ. Τραμπ να ανακοινώσει την πρόοδο με την ΕΕ ήταν ξεκάθαρα το αυξανόμενα δύσκολο εγχώριο πολιτικό σκηνικό που αντιμετωπίζει για το θέμα του εμπορίου. Ενώ ο πρόεδρος πιστώνεται ως «πολιτική ιδιοφυία» για το πώς χρησιμοποίησε το θέμα για να κερδίσει ψηφοφόρους της Rust Belt (σ.σ. περιοχές των ΗΠΑ με φθίνουσα βιομηχανική παραγωγή) το 2016, η διακυβέρνησή του δείχνει συχνά αφελής αναφορικά με την ευρύτερη στρατηγική της στο εμπόριο.

Συνεργάτες του προέδρου προέβλεψαν λανθασμένα ότι καμία χώρα δεν θα τολμούσε να προχωρήσει σε αντίποινα για αμερικανικούς δασμούς. Συχνά επίσης υποτίμησαν τις ανησυχίες γεωργών και βιομηχάνων που χτυπήθηκαν από τους δασμούς. Όταν ο Λευκός Οίκος ανακοίνωσε την προηγούμενη εβδομάδα ένα πρόγραμμα βοήθειας ύψους 12 δισ. δολαρίων για τους γεωργούς που επηρεάζονται από τους εμπορικούς πολέμους, έμοιαζε έκπληκτος όταν ομάδες γεωργών αντέδρασαν λέγοντας ότι το βρίσκουν προσβλητικό και αναποτελεσματικό, όπως και όταν Ρεπουμπλικάνοι οπαδοί της ελεύθερης αγοράς το συνέδεσαν με ένα σοβιετικό σύστημα.

Ο Ντ. Τραμπ μπορεί, προσώρας, να έχει την ανακούφιση ότι ένας διατλαντικός εμπορικός πόλεμος μπήκε σε καθεστώς «αναμονής». Αν όμως η γεωργία εξακολουθήσει να εξαιρείται από τις συζητήσεις με την ΕΕ, θα έχει δημιουργήσει ένα ακόμα δυνητικό πολιτικό πρόβλημα που θα βρει παρακάτω. Στους γεωργούς και τους εκπροσώπους τους στο Κογκρέσο δεν αρέσει να εξαιρούνται από τις εμπορικές συμφωνίες.

Τα πολιτικά θέματα στην Ευρώπη είναι επίσης δύσκολα. Η γεωργία εξαιρέθηκε επειδή θα έβρισκε άμεση γαλλική αντίθεση. Δεν είναι όμως ξεκάθαρο ότι ο Εμανουέλ Μακρόν είναι έτοιμος να ασπαστεί πλήρως τη συμφωνία Τραμπ-Γιούνκερ.

Υπάρχει η προφανής αβεβαιότητα του Brexit και του τι θα σημαίνει για μια διατλαντική συμφωνία. Το ρολόι μετρά αντίστροφα και για την πολιτική ζωή του Ζαν Κλοντ Γιούνκερ. Οι ευρωεκλογές του επόμενου Μαΐου σημαίνουν ότι ως το επόμενο καλοκαίρι θα ηγείται της Κομισιόν με την εντολή του να ολοκληρώνεται λίγους μήνες αργότερα.

Κάποτε ο Ντ. Τραμπ δήλωσε ότι οι εμπορικοί πόλεμοι είναι καλοί και κερδίζονται εύκολα. Μοιάζει τώρα να αποφασίζει ότι οι εμπορικές συμφωνίες είναι καλές και κλείνονται εύκολα. Όπως όμως με πολλά στην προεδρία του, απέχει πολύ περισσότερο απ’ όσο πιστεύει από το να αποδειχτεί ότι έχει δίκιο.

© The Financial Times Limited 2018. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation