Τα επτά ερωτήματα για τις τουρκικές εκλογές

Η Τουρκία πηγαίνει στις κάλπες την Κυριακή για πρόωρες εκλογές που θα μπορούσαν να αλλάξουν ριζικά τη μελλοντική κατεύθυνση της χώρας. Ο Πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν έφερε την ημερομηνία των εκλογών πιο μπροστά, κατά περίπου 18 μήνες, ελπίζοντας στην εξασφάλιση εύκολης νίκης τόσο στην κοινοβουλευτική όσο και στην προεδρική ψηφοφορία που γίνεται την ίδια μέρα. Αλλά η αποδυναμωμένη οικονομία και η κινητοποιημένη αντιπολίτευση έχουν κλονίσει την καμπάνια, με τις δημοσκοπήσεις να δείχνουν μικρές αποστάσεις.

Για ποιο θέμα ψηφίζει η Τουρκία;

Ο Πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν δεν ζητάει μόνο πέντε χρόνια ακόμη, μετά από μία δεκαετία και μισή στην εξουσία. Αν κερδίσει, η Τουρκία θα ολοκληρώσει επίσης τη μετατροπή από το κοινοβουλευτικό μοντέλο διακυβέρνησης στο προεδρικό σύστημα. Ο ρόλος του πρωθυπουργού θα τερματιστεί και μεγάλες εξουσίες θα περάσουν στα χέρια του Προέδρου. Ο κ. Ερντογάν λέει ότι το σύστημα θα φέρει σταθερότητα και ευημερία σε ένα έθνος 81 εκατ. Οι υποψήφιοι της αντιπολίτευσης λένε ότι θα είναι το τελευταίο καρφί στο φέρετρο της πολιορκούμενης δημοκρατίας της Τουρκίας. Όλες οι πλευρές συμφωνούν ότι στις 24 Ιουνίου θα υπάρξει σημείο καμπής.

Οπότε ο Ερντογάν θα κερδίσει, έτσι;

Όχι απαραίτητα. Μπορεί να είναι πιο περίπλοκο. Οι δημοσκοπήσεις υποδηλώνουν ότι το κυβερνών Κόμμα της Δικαιοσύνης και της Ανάπτυξης (ΑΚΡ) και οι σύμμαχοι του θα δώσουν μάχη για να κερδίσουν την πλειοψηφία στο κοινοβούλιο. Ο κ. Ερντογάν μπορεί να αναγκαστεί να πάει σε δεύτερο γύρο προεδρικής κούρσας, που θα έπαιρνε τη μορφή άμεσης αντιπαράθεσης μεταξύ αυτού και του άλλου υποψηφίου, στις 8 Ιουλίου. Οι περισσότεροι αναλυτές πιστεύουν ότι θα κέρδιζε στις επαναληπτικές. Ωστόσο, θα προτιμούσε να κερδίσει αμέσως από τον πρώτο γύρο για να αποφύγει να πάρει τέτοιο ρίσκο.

Γιατί δίνει αγώνα το ΑΚΡ;

Ο κ. Ερντογάν και το κεντροδεξιό, κοινωνικά συντηρητικό ΑΚΡ παραμένουν η ηγετική πολιτική δύναμη της Τουρκίας. Αλλά το κόμμα αγωνίζεται για να διατηρήσει το υψηλό ποσοστό του 2011, όταν κέρδισε περίπου το 50% των ψήφων. Κάποιοι ψηφοφόροι έχουν απομακρυνθεί από τις απολυταρχικές τάσεις του κ. Ερντογάν και την υιοθέτηση πιο σκληρής εθνικιστικής στάσης τα τελευταία χρόνια.

Οι μελέτες δείχνουν ότι το κόμμα έχει μικρότερη υποστήριξη μεταξύ των νέων ανθρώπων οι οποίοι, αντίθετα με τους γονείς τους, δεν θυμούνται τις μέρες πριν από το ΑΚΡ, όταν οι ευσεβείς Μουσουλμάνοι – που είναι η πλειοψηφία του βασικού κορμού υποστήριξης στο κόμμα – παραπονούνταν για τους περιορισμούς στις θρησκευτικές στολές, καθώς και για κοινωνική και οικονομική περιθωριοποίηση. Υπάρχουν επίσης ανησυχίες για την οικονομία, με τη λίρα να έχει χάσει ένα πέμπτο της αξίας της φέτος, τον διψήφιο πληθωρισμό και την ανεργία των νέων στο 18%.

Τι γίνεται με την αντιπολίτευση;

Οι σημερινές εκλογές είναι διαφορετικές από τις προηγούμενες, επειδή η συνήθως κατακερματισμένη αντιπολίτευση της Τουρκίας έχει ενωθεί. Αντικληρικοί, Ισλαμιστές, τούρκοι εθνικιστές και υπερασπιστές των δικαιωμάτων των Κούρδων δουλεύουν μαζί για να προσπαθήσουν να εμποδίσουν το ΑΚΡ από το να κερδίσει την πλειοψηφία στο κοινοβούλιο.

Την ίδια ώρα, ο Μουχαρέμ Ιντσέ, ο προεδρικός υποψήφιος του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος, το οποίο για καιρό ήταν υποτιμημένο, έχει ξεπεράσει τις προσδοκίες με μία μαχητική, έξυπνη και ενεργητική καμπάνια η οποία έχει απειλήσει τον Τούρκο Πρόεδρο. Θεωρείται ως ο πιο πιθανός αντίπαλος του κ. Ερντογάν αν υπάρξει δεύτερος γύρος. Σε αυτό το σενάριο, οι αντίπαλοι της αντιπολίτευσης έχουν αφήσει να φανεί ότι θα τον στηρίξουν. Οι περισσότεροι αναλυτές πιστεύουν ωστόσο, ότι ο κ. Ιντσέ θα δώσει μάχη για να τον κερδίσει σε μία άμεση αντιπαράθεση.

Έχει σημασία για τον Ερντογάν αν κερδίσει την Προεδρία, αλλά δεν ελέγχει το κοινοβούλιο;

Οι ειδικοί είναι διχασμένοι γι’ αυτό. Σύμφωνα με τους νόμους του νέου συστήματος, έχει σημασία. Οι βουλευτές έχουν την εξουσία να προτείνουν, να τροποποιούν και να μπλοκάρουν νομοσχέδια, συμπεριλαμβανομένων του προϋπολογισμού και να εγκρίνουν ή να αρνούνται την άδεια για ξένες στρατιωτικές παρεμβάσεις. Κάποιοι αναλυτές λένε ότι η Τουρκία θα αντιμετωπίσει αδιέξοδο, αν η αντιπολίτευση έχει πλειοψηφία.

Ωστόσο, άλλοι πιστεύουν ότι, στην πραγματικότητα, ο κ. Ερντογάν θα βρει έναν τρόπο για να αντιμετωπίσει τα ζητήματα. Ένα μέσο διαιτησίας οποιασδήποτε διαμάχης, το συνταγματικό δικαστήριο, θεωρείται ευρέως ότι είναι υπό την επιρροή του. Οι αξιωματούχοι του ΑΚΡ έχουν υποδηλώσει ότι θα μπορούσαν να προκηρύξουν νέες εκλογές για να ανακτήσουν το κοινοβούλιο αν χρειαστεί, αν και αυτό θα ήταν επίσης περίπλοκο, υπό τους νέους νόμους. Ο κ. Ερντογάν μπορεί αντ’ αυτού να προσπαθήσει να διασπάσει το μπλοκ της αντιπολίτευσης, είτε ως μέρος ενός επίσημου συνασπισμού ή στις ψηφοφορίες.

Θα είναι οι εκλογές ελεύθερες και δίκαιες;

Τα κόμματα της αντιπολίτευσης λένε ότι η καμπάνια ήταν βαθιά άδικη. Έχει γίνει υπό την κατάσταση εκτάκτου ανάγκης, που επιβλήθηκε μετά την βίαιη απόπειρα πραξικοπήματος τον Ιούλιο του 2016, η οποία επιτρέπει περιορισμούς στις δημόσιες συγκεντρώσεις.

Τα μίντια κυριαρχούνται από μέσα ενημέρωσης υπέρ της κυβέρνησης που αφιερώνουν ώρες στις ομιλίες και τις προεκλογικές συγκεντρώσεις του κ. Ερντογάν, ενώ δίνουν λίγο ή καθόλου χρόνο στους αντιπάλους του. Ο Selahattin Demirtas, προεδρικός υποψήφιος του Δημοκρατικού Κόμματος των Λαών (HDP) που υποστηρίζει τους Κούρδους, κάνει καμπάνια πίσω από τα κάγκελα της φυλακής, όπου είναι εν αναμονή δίκης με κατηγορίες για τρομοκρατική δράση, τις οποίες ο ίδιος αρνείται. Οι αντίπαλοι του κ. Ερντογάν έχουν επίσης πει ότι ανησυχούν για τις απάτες που θα γίνουν την ημέρα των εκλογών. Οι ακτιβιστές της κοινωνίας των πολιτών εργάζονται για να διασφαλίσουν ότι θα έχουν παρατηρητές σε κάθε κάλπη για να τις φυλάνε, σε κάθε περίπτωση.

Τι σημαίνουν όλα αυτά για την οικονομία;

Οποιοσδήποτε είναι στην εξουσία της Τουρκίας σε έναν μήνα από τώρα θα έχει πολλές προκλήσεις, με την οικονομία να είναι στην κορυφή της λίστας. Η Τουρκία θεωρείται ως μία από τις πιο ευάλωτες όλων των αναδυόμενων αγορών, σε μία εποχή που αλλάζει το παγκόσμιο κλίμα. Η λίρα έχει πέσει απότομα έναντι του αμερικανικού δολαρίου τους τελευταίους μήνες, με τα ομόλογα και τις μετοχές να είναι επίσης υπό πίεση. Οι αναλυτές λένε ότι οι υπουργοί πρέπει να ξαναχτίσουν την εμπιστοσύνη μετά τις εκλογές, έτσι ώστε να διατηρηθεί μία ζωτικής σημασίας ροή ξένης χρηματοδότησης.

Η υποτίμηση της λίρας έχει ασκήσει επίσης πίεση στον εταιρικό τομέα που έχει μεγάλα χρέη σε ξένο νόμισμα. Και πολλοί οικονομολόγοι πιστεύουν ότι, μετά την περσινή απότομη αύξηση ΑΕΠ κατά 7,4%, μία επιβράδυνση ή ακόμη ύφεση έρχεται το δεύτερο εξάμηνο του 2018. Υποστηρίζουν ότι χρειάζεται καλή οικονομική διοίκηση για να διαχειριστεί αυτή τη διαδικασία. Ωστόσο, κάποιοι ανησυχούν ότι το αποτέλεσμα των εκλογών θα μπορούσε να φέρει παράλυση πολιτικής ή περισσότερη πολιτική αβεβαιότητα.

© The Financial Times Limited 2018. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation