Τα πυρηνικά του Ιράν και η... αποπλάνηση του Τραμπ

Ο Μπέντζαμιν Νετανιάχου έχει μία κλίση στο θέατρο. Έξι χρόνια πριν, σε μία ομιλία στη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών, κρατούσε ένα σκίτσο μίας βόμβας, με ένα αναμμένο φιτίλι και μία κόκκινη γραμμή, για να προειδοποιήσει ότι το Ιράν ήταν επικίνδυνα κοντά στην απόκτηση πυρηνικών όπλων. Το επεισόδιο -και «η looney tunes βόμβα κινουμένων σχεδίων» όπως την περιέγραψε η Jerusalem Post- έγινε μία από τις πιο γελοίες εμφανίσεις στα Ηνωμένα Έθνη.

Αν και δεν υπήρχε αμφιβολία ότι το Ιράν είχε σε εξέλιξη ένα εκτεταμένο πυρηνικό πρόγραμμα, οι παγκόσμιες δυνάμεις το αντιμετώπισαν πιο ψύχραιμα από ό,τι ο Ισραηλινός πρωθυπουργός θα ήθελε. Μέχρι το 2015, είχαν διαπραγματευτεί με την Τεχεράνη μία ελλιπή αλλά ιστορική συμφωνία, που κρατούσε υπό έλεγχο το πρόγραμμα της ισλαμικής χώρας με αντάλλαγμα την άμβλυνση κυρώσεων.

Την προηγούμενη εβδομάδα, ο κ. Νετανιάχου, που έχει ταχθεί κατά της συμφωνίας του Ιράν, επέστρεψε στις εμφανίσεις του. Λίγες ημέρες πριν ο Ντόναλντ Τραμπ αποφασίσει αν θα παραμείνει στη συμφωνία, ο Ισραηλινός ηγέτης πρόσφερε νέο θέαμα.

Μιλώντας στα αγγλικά, με μία οθόνη να δείχνει μία παρουσίαση PowerPoint και φακέλους γεμάτους με μυστικά αρχεία, αποκάλυψε ότι οι κατάσκοποι του είχαν κλέψει μυστικά έγγραφα από το Ιράν, που αποδεικνύουν ότι έχει εμπλακεί σε ένα σχέδιο απόκτησης πυρηνικών όπλων.  

Μου φάνηκε ότι η πιο σημαντική αναφορά δεν ήταν σχετικά με το Ιράν αλλά με το Ισραήλ: Η Μοσάντ έχει ξανακερδίσει τη θρυλική μαεστρία της. Όσον αφορά τα αρχεία, δεν φαίνεται να αποκαλύπτουν κάτι καινούριο. Ουδείς πίστεψε ότι το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν σχεδιάστηκε για την παραγωγή ηλεκτρισμού. Η υπόθεση πίσω από τη συμφωνία ήταν ότι ο κόσμος θα ξεχνούσε το παρελθόν, εάν το Ιράν έκανε αξιόπιστες δεσμεύσεις για το μέλλον.

Ο κ. Νετανιάχου γνωρίζει αυτή την ιστορία καλά. Ωστόσο, όπως ο Rob Malley, ο οποίος ήταν ο άνθρωπος του Μπάρακ Ομπάμα στη Μέση Ανατολή, δημοσίευσε στο twitter τη Δευτέρα, ο Ισραηλινός πρωθυπουργός είχε έναν άνθρωπο στο κοινό: τον κ. Τραμπ.

Καθώς πλησιάζει η στιγμή για την απόφαση σχετικά με την πυρηνική συμφωνία, η κούρσα για την επιρροή στον κ. Τραμπ επιταχύνεται. Από τη μία πλευρά, είναι οι Ευρωπαίοι εταίροι της συμφωνίας: Η Γαλλία, το Ηνωμένο Βασίλειο και η Γερμανία (η Ρωσία και η Κίνα συνυπογράφουν επίσης). Από την άλλη πλευρά, είναι οι πιο στενοί συνεργάτες του κ. Τραμπ, όπως το Ισραήλ και οι χώρες του Κόλπου. Η πρώτη ομάδα θέλει να σώσει τη συμφωνία του Ιράν. Η δεύτερη θα προτιμούσε να τη δει να χαλάει.

Ο κ. Τραμπ τείνει περισσότερο προς την τελευταία: Αν και η συμφωνία του Ιράν υπολογίζεται ως η μόνη διπλωματική διέξοδος στη Μέση Ανατολή εδώ και δεκαετίες, την έχει επανειλημμένα περιγράψει ως «τη χειρότερη όλων των εποχών».

Και οι δύο πλευρές είναι σε αποστολή «αποπλάνησης». Κατά τη διάρκεια ταξιδιού στις ΗΠΑ προ δυο εβδομάδων, ο Εμανουέλ Μακρόν πρότεινε μία συμφωνία που αφήνει την υπάρχουσα άθικτη, αλλά διαχειρίζεται τις αδυναμίες που έχουν εντοπιστεί από τις ΗΠΑ.  

Η πρόταση θα δέσμευε τη Γαλλία, το Ηνωμένο Βασίλειο και τη Γερμανία να αυξήσουν την πίεση στην Τεχεράνη, σχετικά με την ανάπτυξη βαλλιστικών πυραύλων και την ενοχλητική ανάμιξή της στη Μέση Ανατολή, καθώς και την έναρξη συζητήσεων διασφάλισης ότι το πυρηνικό πρόγραμμα δεν έχει ξαναρχίσει μετά τη λήξη της πυρηνικής συμφωνίας.

Όχι ότι το Ιράν θα συμφωνούσε να επιβαρυνθεί με νέες απαιτήσεις. Αλλά αυτό θα αντιμετωπιζόταν αργότερα. Η πιο πιεστική ανησυχία των ευρωπαϊκών δυνάμεων είναι να συγκρατήσουν τον κ. Τραμπ, όχι την Τεχεράνη.

Οι Ευρωπαίοι διπλωμάτες λένε ότι τα λογικά επιχειρήματα δεν λειτουργούν με τον κ. Τραμπ. Η λογική του κ. Μακρόν είναι ότι το Ιράν έχει συμμορφωθεί με την πυρηνική συμφωνία και η μονομερής αμερικανική απομάκρυνση είναι ένα κίνητρο για να ξαναρχίσει το πρόγραμμά του. Αυτό θα ανέβαζε την πιθανότητα ότι, στην πορεία, οι ΗΠΑ θα αναγκάζονταν να αντιμετωπίσουν στρατιωτικά τις πυρηνικές φιλοδοξίες του Ιράν.

Ο κ. Τραμπ, ωστόσο, βλέπει την πυρηνική συμφωνία όχι όπως είναι αλλά όπως θα ήθελε να είναι: Μία ευρύτερη συμφωνία που θεμελιωδώς αλλάζει τη γενικότερη συμπεριφορά του Ιράν. Έπειτα, κοιτάζει τριγύρω στην περιοχή και βλέπει ότι το Ιράν επεκτείνει την επιρροή του παντού και προκαλεί απογοήτευση στους φίλους του. Ποιο είναι το νόημα μίας συμφωνίας που αποτυγχάνει να συγκρατήσει το Ιράν και του παρέχει ανακούφιση από τις κυρώσεις, διερωτάται.

Ο λόγος, φυσικά, είναι ότι η πυρηνική συμφωνία έχει εμποδίσει το Ιράν από το να αναδειχθεί ως ακόμη μεγαλύτερη απειλητική δύναμη, οπλισμένη με πυρηνικά όπλα. Επίσης, η συμφωνία ήταν ένα σπάνιο πολύπλευρο κατόρθωμα που συγκρατούσε την εξάπλωση των πυρηνικών.

Τέτοιου είδους στρατηγικά κέρδη έχουν μικρή απήχηση στον κ. Τραμπ. Πιο αποτελεσματικός τρόπος για να ασκήσεις επιρροή πάνω του είναι μία παρουσίαση που, ακόμη και αν είναι ερασιτεχνική, επιβεβαιώνει αυτό που ήδη πιστεύει.

© The Financial Times Limited 2018. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation