Η παράξενη απομόνωση του Εμανουέλ Μακρόν

Λίγοι διεθνείς ηγέτες έχουν τόσο εντυπωσιακή παρουσία όσο ο Εμανουέλ Μακρόν. Την περασμένη εβδομάδα, ο Γάλλος πρόεδρος έλαβε το παρατεταμένο χειροκρότημα των μελών του Κογκρέσου των ΗΠΑ. Είχε τύχει ανάλογης υποδοχής πριν από δύο εβδομάδες στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Αυτή την εβδομάδα ο κ. Μακρόν αναχωρεί για την Αυστραλία.

Σε μια στιγμή που η Άνγκελα Μέρκελ δείχνει κουρασμένη, η Τερέζα Μέι απογοητευμένη και ο Ντόναλντ Τραμπ εξαγριωμένος, ο Γάλλος πρόεδρος εκπέμπει ενέργεια, χάρισμα και ευφυΐα. Το ταξίδι του στις ΗΠΑ προκάλεσε επαινετικά σχόλια στον αμερικανικό Τύπο, με μια στήλη της Washington Post να υποστηρίζει ότι «το μέλλον της δυτικής συμμαχίας βρίσκεται στα χέρια του Μακρόν» και το Politico να ισχυρίζεται πως ο κ. Μακρόν είναι τώρα ο «νέος ηγέτης του ελεύθερου κόσμου».

Αλλά για να ηγηθείς χρειάζεσαι υποστηρικτές ή τουλάχιστον στενούς συμμάχους. Μέχρι στιγμής, ο κ. Μακρόν δυσκολεύεται στον τομέα αυτόν. Έχει θαυμαστές σε πολλές δυτικές πρωτεύουσες (και σε πολλές περισσότερες αίθουσες σύνταξης). Αλλά ως τώρα υπάρχουν λίγες ενδείξεις πως μπορεί να σχηματίσει διεθνείς συμμαχίες για να αλλάξει την κατεύθυνση της διεθνούς πραγματικότητας. Είναι κάτι που έχει σημασία, γιατί υπάρχει ένα όριο στο τι μπορεί να επιτύχει από μόνος του ο ηγέτης μιας ευρωπαϊκής δύναμης μεσαίου μεγέθους.

Στις τελευταίες γενιές πολιτικών, οι πιο αποτελεσματικοί Γάλλοι και Βρετανοί ηγέτες κατάφεραν να παρουσιαστούν ως διαμορφωτές των διεθνών πολιτικών εξελίξεων μόνο σε συμμαχία με άλλους ομοϊδεάτες δυτικούς ηγέτες.

Ο Φρανσουά Μιτεράν, πρόεδρος της Γαλλίας τη δεκαετία του 1980, συνεργάστηκε στενά με τον Χέλμουτ Κολ στη Γερμανία και τον Ζακ Ντελόρ, τον πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Την ίδια περίπου περίοδο, η Μάργκαρετ Θάτσερ σχημάτιζε μια συμμαχία με τον Ρόναλντ Ρίγκαν.

Τη δεκαετία του 1990, η προσπάθεια του Τόνι Μπλερ να γίνει παγκόσμιος ηγέτης βασίστηκε στη συμμαχία του «τρίτου δρόμου» με τον Μπιλ Κλίντον και τον Γκέρχαρντ Σρέντερ της Γερμανίας.

Στον αντίποδα, ο κ. Μακρόν, παρά τη γοητεία του, δυσκολεύεται να πείσει άλλους να τον ακολουθήσουν. Μετά την αποχώρησή του από την Ουάσιγκτον, ο κ. Τραμπ αποκάλεσε τον Γάλλο ομόλογο του «θαυμάσιο τύπο». Αλλά παρά το παράξενο, φιλικό τίναγμα της πιτυρίδας, υπάρχουν ελάχιστες ενδείξεις πως ο κ. Μακρόν κατάφερε να αλλάξει την άποψη του κ. Τραμπ σε κάποιο σημαντικό ζήτημα.

Οι μεγάλες διαφορές ανάμεσα στους δύο ηγέτες, για το Ιράν, την κλιματική αλλαγή και τον προστατευτισμό, παραμένουν στη θέση τους. Είναι κάτι που δεν προκαλεί έκπληξη, καθώς όπως ξεκαθάρισε ο κ. Μακρόν στην ομιλία του στην Ουάσιγκτον, αυτός και ο κ. Τραμπ βρίσκονται στα αντίθετα άκρα του ιδεολογικού φάσματος.

Η Ευρώπη αποτελεί το πιο φυσικό πεδίο για να αναπτύξει ο Γάλλος πρόεδρος συμμαχίες. Αλλά ακόμα και εκεί είναι κατά παράξενο τρόπο απομονωμένος. Ο κ. Μακρόν έχει κάνει ένα μεγάλο στοίχημα στο να πείσει τη Γερμανία να κάνει το επόμενο μεγάλο βήμα προς μια «όλο και πιο στενή ένωση», συμφωνώντας στη δημιουργία ενός προϋπολογισμού για την ευρωζώνη και ενός υπουργού Οικονομικών. Αλλά η αναμφίβολη θέρμη με την οποία αντιμετωπίζει τον κ. Μακρόν το επίσημο Βερολίνο δεν έχει αποδειχθεί αρκετή για να κινηθεί προς αυτόν και η Γερμανία.

Η υποψία ότι το σχέδιο του Μακρόν είναι απλός ένας έξυπνος τρόπος για να αναγκαστούν οι Γερμανοί φορολογούμενοι να χρηματοδοτήσουν ένα μεγάλο γαλλικό κράτος παραμένει ισχυρή και αποτρεπτική. Χωρίς μια ισχυρή στήριξη από τη Γερμανία, ο κ. Μακρόν έχει λίγες προφανείς εναλλακτικές. To Βrexit δημιουργεί ένα φυσικό χάσμα με το Ηνωμένο Βασίλειο, το οποίο εντείνεται από την υποψία των Βρετανών πως η Γαλλία πιέζει την Κομισιόν να τηρήσει μια ιδιαίτερα σκληρή γραμμή στις διαπραγματεύσεις.

Οι Βρετανοί εκτίμησαν ιδιαίτερα τη γαλλική στήριξη στην πρόσφατη σύγκρουση με τη Ρωσία. Αλλά περιστασιακές στιγμές στρατηγικής συνεργασίας ανάμεσα στη Βρετανία και στη Γαλλία, ενώ έχει συμβεί το Brexit, δεν αποτελούν μια στέρεη βάση για να γίνει ο κ. Μακρόν ο «ηγέτης» μιας νέας δυτικής συμμαχίας.
Οι υπόλοιπες επιλογές της Γαλλίας δεν δείχνουν πιο ελπιδοφόρες. Ο κ. Μακρόν δεν είναι πρόθυμος να γίνει ο ηγέτης μιας ομάδας χωρών της Νότιας Ευρώπης, για να μη δημιουργήσει στους Γερμανούς υποψίες μιας γαλλικής δημοσιονομικής χαλαρότητας.

Η Ιταλία, η οποία κυριαρχείται από τους λαϊκιστές του Κινήματος των Πέντε Αστέρων και της Λίγκας του Βορρά, δεν αποτελεί έναν φυσικό σύμμαχο της Γαλλίας. Οι Ολλανδοί εν τω μεταξύ, επιχειρούν να χτίσουν μια νέα, άτυπη, «Χανσεατική Λίγκα» χωρών της Βόρειας Ευρώπης, η οποία είναι ακόμα πιο καχύποπτη από τους Γερμανούς απέναντι στις μεταρρυθμίσεις της ευρωζώνης που έχει προτείνει ο κ. Μακρόν.

Η Κεντρική Ευρώπη δείχνει να βρίσκεται σε ακόμα χειρότερη κατάσταση. Ο Γάλλος πρόεδρος έχει ηγηθεί της προσπάθειας να καταδικαστεί η «αυταρχική δημοκρατία», μια ξεκάθαρη αναφορά στις κυβερνήσεις της Ουγγαρίας και Πολωνίας. Η ειλικρίνεια του είναι καλοδεχούμενη και τολμηρή. Αλλά δεν κερδίζει πολλούς φίλους στις κυβερνήσεις της Κεντρικής Ευρώπης.

Οι Βρυξέλλες είναι το μόνο κομμάτι της Ε.Ε. το οποίο στηρίζει πλήρως τον κ. Μακρόν. Στους διαδρόμους της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ο Γάλλος πρόεδρος θεωρείται ήρωας. Αλλά υπάρχουν και εκεί ρωγμές. Το γεγονός πως ο κ. Μακρόν ηγείται ενός νέου κόμματος, του La République en Marche, σημαίνει πως οι υποστηρικτές του δεν είναι μέρος των εγκαθιδρυμένων δομών εξουσίας στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το οποίο αποτελεί πρόβλημα όσον αφορά την διαμόρφωση της νομοθεσίας και τον επιμερισμό των κορυφαίων διοικητικών θέσεων.

Ο κίνδυνος για τον κ. Μακρόν είναι πως θα μπορούσε να μετατραπεί σε έναν ηγέτη που είναι έξω από το κλίμα της εποχής. Στη χώρα του, είναι ένας φιλελεύθερος μεταρρυθμιστής, σε μια εποχή που «ο νεοφιλελευθερισμός» είναι εκτός μόδας όσο ποτέ άλλοτε. Είναι φιλο-ευρωπαϊστής σε μια εποχή αυξανόμενου ευρωσκεπτικισμού σε όλη την Ε.Ε. Είναι παγκοσμιστής σε μια εποχή που καλπάζουν ο προστατευτισμός και ο εθνικισμός.

Οι θέσεις αυτές είναι όλες αξιέπαινες. Αλλά αντί να καβαλήσει το κύμα, ο κ. Μακρόν μπορεί τελικά να πηγαίνει κόντρα στο ρεύμα της ιστορίας.

© The Financial Times Limited 2018. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation