Τα τέσσερα σενάρια που βγάζουν κυβέρνηση στην Ιταλία

Το κύμα του λαϊκισμού που σάρωσε την Ιταλία την Κυριακή εξαφάνισε τις προοπτικές ενός μεγάλου συνασπισμού ανάμεσα στο κεντροαριστερό Δημοκρατικό Κόμμα του Ματέο Ρέντσι και το κεντροδεξιό κόμμα Forza Italia του Σίλβιο Μπερλουσκόνι, το οποίο ήταν και το πιο πιθανό αποτέλεσμα των εκλογών.

Οπότε τι μπορεί να συμβεί τώρα; Αυτά είναι τα τέσσερα σενάρια, με το πρώτο να είναι το πιο ανησυχητικό για το κυρίαρχο ευρωπαϊκό πολιτικό ρεύμα.

Μια λαϊκιστική συμμαχία

Οι μεγάλοι νικητές της βραδιάς ήταν το Κίνημα των Πέντε Αστέρων, το κίνημα διαμαρτυρίας που ίδρυσε το 2009 ο κωμικός Μπέμπε Γκρίλο, μαζί με την Λίγκα του Βορρά, η οποία αναγεννήθηκε και μεταμορφώθηκε σε ένα ακροδεξιό εθνικιστικό κόμμα από τον ηγέτη της Ματέο Σαλβίνι.

Αριθμητικά, θα μπορούσαν να ενώσουν δυνάμεις και να εξασφαλίσουν άνετα μια κοινοβουλευτική πλειοψηφία με τη στήριξη των «Αδελφών της Ιταλίας», ενός μικρότερου ακροδεξιού κόμματος που έχει ρίζες στον μεταπολεμικό νεοφασισμό.

Οι πλατφόρμες τους έχουν πολλά κοινά σημεία. Υποστηρίζουν και οι δύο την ακύρωση των μεταρρυθμίσεων στο ασφαλιστικό και στην αγορά εργασίας και υψηλότερα ελλείμματα για την χρηματοδότηση της δημοσιονομικής επέκτασης. Μοιράζονται μια απέχθεια για το ελεύθερο εμπόριο, θέλουν φιλικές σχέσεις με το Κρεμλίνο και είναι κατά των υποχρεωτικών εμβολιασμών.

Βρίσκονται στο ίδιο μήκος κύματος και στο ευρώ. Αν και οι δύο κατέβασαν τους τόνους όσον αφορά την αποχώρηση από την ευρωζώνη κατά τη διάρκεια της προεκλογικής καμπάνιας, πιστεύουν ότι η Ιταλία έχει πληγεί από το ευρώ και πρέπει να εφαρμόσει μεγάλες αλλαγές ή να εγκαταλείψει το όλο εγχείρημα.

Αλλά αν υπάρχει κάποια λογική σε μια τέτοια αντιευρωπαϊκή συμμαχία, το μεγάλο ερώτημα είναι αν οι εκλογικές βάσεις των δύο κομμάτων αντιδράσουν στην προοπτική μιας συνεργασίας. Η Λίγκα του Βορρά έχει σημειώσει κάποια κέρδη στο Νότο, αλλά παραμένει κατά κύριο λόγο ριζωμένη στις εύπορες περιοχές του Βορρά, όπου υπάρχει μεγάλη αντίδραση στις δημοσιονομικές μεταφορές προς τον ιταλικό Νότο.

Το Κίνημα των Πέντε Αστέρων έχει προτείνει ένα σαρωτικό πρόγραμμα στήριξης των φτωχών εισοδημάτων το οποίο έχει βρει μεγάλη στήριξη στις περιοχές του Νότου και δεν θα ήθελε να το εγκαταλείψει.

Πολλοί υποστηρικτές του Κινήματος των Πέντε Αστέρων – ειδικά στο Νότο – θυμούνται επίσης τις ημέρες που οι πολιτικοί της Λίγκας τους Βορρά τους προσέβαλλαν ως οπισθοδρομικούς και τεμπέληδες. Η εκλογή βάση των Πέντε Αστέρων κινείται προς τα αριστερά και η συμμαχία του κ. Σαλβίνει με την Μαρίν Λεπέν και τον Αμερικανό πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ είναι για αυτούς ανάθεμα.

Η Λίγκα σε θέση οδηγού

Από την στιγμή που η Λίγκα του Βορρά αναδείχθηκε ως η κυρίαρχη δύναμη της κεντροδεξιάς συμμαχίας, η οποία κέρδισε το μεγαλύτερο ποσοστό στις εκλογές της Κυριακής, μπορεί να κληθεί από τον Ιταλό πρόεδρο Σέρτζιο Ματαρέλα να έχει τον πρώτο λόγο για τον σχηματισμό κυβέρνησης.

Αυτό είχε σίγουρα στο μυαλό του ο ηγέτης του κόμματος, Ματέο Σαλβίνι, όταν μίλησε τη Δευτέρα στο Μιλάνο και απέκλεισε οποιεσδήποτε «περίεργες συμμαχίες», μια έμμεση αναφορά σε μια συνεργασία με το Κίνημα των Πέντε Αστέρων».

«Θέλουμε να κυβερνήσουμε με την κεντροδεξιά» ανέφερε.

Σε έναν ιδανικό κόσμο για τον κ. Σαλβίνι, η συμμαχία του θα είχε κερδίσει και την απόλυτη πλειοψηφία εδρών, ανοίγοντας το δρόμο για το Παλάτσο Κίτζι. Αλλά αυτό φαίνεται αδύνατο με βάση τις τελευταίες προβλέψεις, καθώς το Κίνημα των Πέντε Αστέρων θριάμβευσε στον Νότο εις βάρος της Forza Italia του Σίλβιο Μπερλουσκόνι.

Η μόνη λύση για τον κ. Σαλβίνι θα ήταν να αναζητήσει πιθανούς αποστάτες από την κεντρο-αριστερά για να υπερβεί το εμπόδιο. Αλλά αυτό θα ήταν εξαιρετικά δύσκολο. Ο κ. Σαλβίνι θα έπρεπε πιθανότατα να εγκαταλείψει την φιλοδοξία να γίνει πρωθυπουργός υπέρ πιο μετριοπαθών πολιτικών εντός του κόμματος του, όπως ο Ρομπέρτο Μαρόνι, ο πρώην διοικητής της Λομβαρδίας ή ο Λούκα Ζάια, ο διοικητής της περιοχής του Βενέτο.

Αυτό μπορεί να τον βοηθούσε να κερδίσει μικρή ομάδα κεντρώων πολιτικών, όπως ο Πιερφερντινάντρο Κασίνι, ο οποίος έχει τη συνήθεια να πηγαίνει στην αριστερά ή στη δεξιά, ανάλογα με το προς τα πού φυσάει ο άνεμος. Αλλά και πάλι μπορεί να μην είναι αρκετό. Στο τέλος, ο κ. Σαλβίνι θα έπρεπε να βρει βουλευτές του Δημοκρατικού Κόμματος που θα ήταν διατεθειμένοι να κάνουν το άλμα στην άλλη πλευρά, μια πολύ δύσκολη αποστολή.

Στροφή προς τα αριστερά

Αν το Κίνημα των Πέντε Αστέρων αποφασίσει ότι δεν μπορεί να αντέξει μια συμφωνία με την Λίγκα του Βορρά, θα μπορούσε να στραφεί προς τα αριστερά και να αναζητήσει συμμάχους στα απογοητευμένα απομεινάρια της ιταλικής σοσιαλδημοκρατίας για να διασφαλίσει μια κυβερνώσα πλειοψηφία.

Το πρώτο μέρος από το οποίο θα ξεκινήσει είναι το κόμμα Ελεύθεροι και Ίσοι, το οποίο σχηματίστηκε από πρώην βουλευτές του Δημοκρατικού Κόμματος – μεταξύ των οποίων και ο Πιέρ Λουίτζι Μπερζάνι, πρώην γραμματέας του κόμματος – οι οποίοι μόλις που κατάφεραν να εξασφαλίσουν την είσοδο στο κοινοβούλιο αλλά θα ελέγχουν μερικές δεκάδες έδρες.

Ο κ. Μπερζάνι συγκεκριμένα έχει εμφανιστεί συχνά να είναι φιλικά διακείμενος σε μια τέτοια συνεργασία, αν αυτό σημαίνει πως θα μείνει εκτός εξουσίας η εθνικιστική δεξιά.

Η οικονομική ομάδα του Κινήματος των Πέντε Αστέρων τείνει αναμφίβολα προς τα αριστερά, με μια έμφαση στην μείωση της ανισότητας μέσω κοινωνικών δαπανών που οι αξιωματούχοι του λένε πως ευθυγραμμίζεται με τις απόψεις οικονομολόγων όπως ο Τζόζεφ Στίγκλιτς και ο Τομά Πικετί.

Αλλά η αναπόφευκτη αλήθεια είναι πως οποιαδήποτε αριστερή πλειοψηφία υπό το Κίνημα των Πέντε Αστέρων θα πρέπει να συμπεριλάβει το Δημοκρατικό Κόμμα ή ένα μεγάλο μέρος του, ώστε να βγαίνουν τα νούμερα. Το βασικό εμπόδιο στον συνδυασμό αυτό ήταν πάντοτε ο Ματέο Ρέντσι, αλλά μετά την παραίτηση του μπορεί να υπάρξει μια νέα ηγεσία που να μην είναι τόσο αρνητική απέναντι στο κόμμα που ίδρυση ο Γκρίλο.

Αλλά οι βουλευτές του Δημοκρατικού Κόμματος παραμένουν σε μεγάλο βαθμό μεταρρυθμιστές στα οικονομικά ζητήματα και δεν είναι έτοιμοι να κάνουν στροφή προς τα αριστερά. Επιπλέον, έχουν τραυματιστεί σοβαρά από ένα μπαράζ επιθέσεων του Κινήματος των Πέντε Αστέρων τα τελευταία χρόνια και θα αρνούνταν να μοιραστούν την εξουσία μαζί τους.

Ολοι για έναν

Αν καμία από τις επιλογές αυτές δεν προχωρήσει, πιθανότατα μετά από εβδομάδες διαπραγματεύσεων, ο Σέρτζιο Ματαρέλα, μπορεί να αποδεχθεί ότι δεν μπορεί να σχηματιστεί πολιτική πλειοψηφία. Στο σημείο αυτό, μια λύση θα ήταν να ζητήσει από όλα τα πολιτικά κόμμα να συμφωνήσουν σε μια κυβέρνηση εθνικής ενότητας, για ένα περιορισμένο χρονικό διάστημα, για να κρατήσουν το καράβι όρθιο μέχρι να γίνουν νέες εκλογές.

Θα είναι μια «κυβέρνηση του πρόεδρου» όπως μπορεί μερικές φορές να συμβεί σε στιγμές πολιτικής κρίσης στην Ιταλία, με την μεγαλύτερη δυνατή στήριξη. Κάθε κόμμα θα πρέπει να εγκρίνει τον προσωρινό πρωθυπουργό και η συμφωνία μπορεί να λειτουργήσει μόνο αν τα μεγάλα κόμματα την ενστερνιστούν για να μην παρασυρθεί η Ιταλία στην αστάθεια.

Αυτό θα μπορούσε υπό προϋποθέσεις να εξασφαλίσει την μεγαλύτερη δυνατή σταθερότητα για την χώρα. Αλλά υπάρχουν σοβαρές προκλήσεις για αυτή την λύση.

Η μία είναι ότι ο κ. Ματαρέλα είναι ενστικτωδώς αντίθετος σε μια δεύτερη εκλογική αναμέτρηση. Η άλλη είναι πως τα πολιτικά κόμματα θα πρέπει να συμφωνήσουν να ξαναγράψουν τον εκλογικό νόμο, ώστε να αποφευχθεί το αδιέξοδο στις επόμενες εκλογές και δεν υπάρχει συναίνεση σε ένα τέτοιο σύστημα.

Εν τω μεταξύ, το Κίνημα των Πέντε Αστέρων και η Λίγκα του Βορρά πιθανότατα θα αρχίσουν να δυσανασχετούν αρκετά γρήγορα, νιώθοντας πως τους στήριξαν ψηφοφόροι που ήθελαν μια δραματική αλλαγή και όχι ένα ακόμα μπάλωμα.

© The Financial Times Limited 2018. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation