Η εθνικιστική στροφή Ερντογάν με στόχο μια νέα θητεία

Ο επικεφαλής του υπερεθνικιστικού κόμματος της Τουρκίας ήταν ένας από τους πιο σκληρούς επικριτές του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Πριν από τρία χρόνια, ο Ντεβλέτ Μπαχτσελί περιέγραφε την πίεση του προέδρου για να διευρύνει τις εξουσίες του ως «καταδίκη θανάτου για τη Δημοκρατία, ένα ένταλμα υπέρ της δικτατορίας ενός ανδρός, μία άδεια για διαφθορά και κλοπή».

Σήμερα, η σκληρή πραγματικότητα των εκλογικών μαθηματικών έχει ωθήσει τους πρώην εχθρούς σε έναν «εναγκαλισμό» που δεν φάνταζε πιθανός. Αυτή την εβδομάδα, η κυβέρνηση άνοιξε τον δρόμο για μια επίσημη εκλογική συμφωνία μεταξύ του «Εθνικιστικού Κινήματος» (MHP) του κ. Μπαχτσελί και του κυβερνώντος «Δικαιοσύνη και Ανάπτυξη» (AKP) του κ. Ερντογάν, με σκοπό να καλύψει τη μειωμένη υποστήριξη των δύο κομμάτων ενόψει των εκλογών την επόμενη χρονιά.

Η συμφωνία απεικονίζει την πολιτική αλλαγή που έκανε τα τελευταία χρόνια ο κ. Ερντογάν καθώς συνδέει εαυτόν με έναν κλασικό δεξιό Τούρκο εθνικιστή και πάει πιο κοντά στη στάση του ΜΗΡ. Επίσης υπογραμμίζει πως ο πρόεδρος έχει αναστατωθεί από τα απογοητευτικά αποτελέσματα των δημοσκοπήσεων, που υποδηλώνουν ότι η δημοτικότητά του ξεφτίζει.

Πρόκειται για μια συμμαχία που έχει ευρείες επιπτώσεις στις πολιτικές προοπτικές της Τουρκίας σε εσωτερικό και εξωτερικό, λένε οι αναλυτές. Ο κ. Ερντογάν κινείται θετικά προς ένα κόμμα που έχει ιδιαίτερα σκληρή στάση στο κουρδικό ζήτημα, υποστηρίζει πιστά τη θανατική ποινή και είναι βαθιά καχύποπτο όσον αφορά τις ΗΠΑ, την ΕΕ και το ΝΑΤΟ.

«Το ΑΚΡ κάνει συμφωνία με το ΜΗΡ, τουλάχιστον μέχρι τις εκλογές του 2019, και αυτό θα περιορίσει τον πολιτικό τους χώρο», λέει ο Sinan Ulgen, πρόεδρος του think-tank Edam, με έδρα την Κωνσταντινούπολη. «Στο εσωτερικό μέτωπο, αυτό έχει επιπτώσεις στον εκδημοκρατισμό και στο κουρδικό ζήτημα. Όσο αφορά την πλευρά της εξωτερικής πολιτικής, περιορίζει τον χώρο για βελτιώσεις στη σχέση με τις ΗΠΑ, την ΕΕ και πάνω στο θέμα της Συρίας».

Είναι ο κ. Ερντογάν, κυρίως, παρά ο πρώην ανταγωνιστής του, που με τη στροφή του έκανε δυνατή τη συμμαχία, καθώς η θέση του έγινε πιο αδύναμη και οι σχέσεις του με πρώην συμμάχους είναι τεταμένες, λένε οι αναλυτές.

Μέχρι την κατάρρευση της ειρηνευτικής διαδικασίας με το Κουρδικό Εργατικό Κόμμα (PKK) πριν από τρία χρόνια, ο κ. Ερντογάν θεωρείτο ότι είχε προχωρήσει περισσότερο από τους προκατόχους του στις προσπάθειες να δώσει τέλος στην κουρδική ανταρσία που πλήττει την Τουρκία από τη δεκαετία του 1980. Ωστόσο, από τότε έχει ηγηθεί μίας σκληρής καταστολής της κουρδικής πολιτικής κίνησης και έχει χρησιμοποιήσει αυξανόμενα εθνικιστική ρητορική για να επιτεθεί σε δυτικές κυβερνήσεις. Έχει περιγράψει τους Ευρωπαίους ηγέτες ως «Νναζί» και έχει απειλήσει Αμερικανούς στρατηγούς με «οθωμανικό χαστούκι».

«Το ΜΗΡ δεν έχει μετακινηθεί καθόλου», λέει η Asli Aydintasbas, μέλος του Συμβουλίου Εξωτερικών Σχέσεων. «Ηταν πάντα καχύποπτοι όσο αφορά την Ευρωπαϊκή Ένωση, κατά της κουρδικής ειρηνευτικής διαδικασίας και ένιωθαν ότι ο τουρκικός εθνικισμός και η λέξη "Τούρκος" θα πρέπει να είναι το στοιχείο που υπερισχύει στην πολιτική».

«Είναι το ΑΚΡ που έχει έρθει πιο κοντά με το ΜΗΡ και επαναπροσδιόρισε τον εαυτό του ως εθνικιστικό κόμμα», προσθέτει.

Η ανάγκη του κ. Ερντογάν για προεκλογική συμμαχία προήλθε από τις ανησυχίες εντός του ΑΚΡ ότι η υποστήριξή του φθίνει μετά από περισσότερα από 15 χρόνια στην εξουσία. Ακολουθεί την οριακή νίκη του προέδρου στο περσινό συνταγματικό δημοψήφισμα, όταν η καμπάνια του υπέρ του «Ναι» κέρδισε μόλις 51,4% των ψήφων παρά τη διεξαγωγή του με τη χώρα σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης, διακεκριμένους αντίπαλους φυλακισμένους και με τα μέσα ενημέρωσης φιμωμένα. 

Η συμφωνία με το ΜΗΡ, που απαιτεί νέα νομοθεσία η οποία παρουσιάστηκε στο κοινοβούλιο την Τετάρτη, προσφέρει στο ΑΚΡ την προοπτική να κερδίσει περισσότερες ψήφους στις βουλευτικές εκλογές, που έχουν προγραμματιστεί για το Νοέμβριο του 2019. Ο κ. Ερντογάν έχει επίσης εξασφαλίσει την υποστήριξη του κ. Μπαχτσελί στην υποψηφιότητά του στις προεδρικές εκλογές, που θα γίνουν ταυτόχρονα.

Για το ΜΗΡ, η συμφωνία παρέχει προστασία σε σχέση με αυτό που αλλιώς θα ήταν σχεδόν σίγουρα εκλογικός αφανισμός. Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι θα μάζευε πολύ λιγότερο από το 10% των ψήφων που πρέπει να εξασφαλίσει ένα κόμμα για να μπει στο κοινοβούλιο. Υπό τον νέο νόμο, ένα κόμμα σε συμμαχία με άλλο που περνάει το όριο, εξαιρείται από αυτόν τον κανόνα.

Ο κ. Μπαχτσελί έχει υπομείνει τα δικά του προβλήματα κατά τη διάρκεια των δύο τελευταίων δεκαετιών που είναι στην ηγεσία του ΜΗΡ. Επέζησε στην ηγεσία του, μετά τα φτωχά αποτελέσματα στις εκλογές του 2015, έπειτα μεταμορφώθηκε από αντίπαλος του κ. Ερντογάν σε σύμμαχο, και υποστήριξε το συνταγματικό δημοψήφισμα του προέδρου -μια απόφαση που προκάλεσε τη φυγή μελών από το ΜΗΡ.

«Ο Μπαχτσελί κατάφερε να κρατηθεί στο κόμμα κάνοντας μια συμφωνία με τον Ερντογάν», λέει μέλος της ομάδας που έφυγε από το κόμμα.

Ο κ. Ερντογάν έχει παρουσιάσει τη συμφωνία ΑΚΡ-ΜΗΡ ως «συμμαχία ανθρώπων» που σχηματίστηκε για το εθνικό συμφέρον, σε μια εποχή που η Τουρκία πολεμάει κατά της κουρδικής πολιτοφυλακής στη Συρία και υπομένει προβληματικές σχέσεις με την Ευρωπαϊκή Ένωση και τις ΗΠΑ, τον σύμμαχό της στο ΝΑΤΟ.

«Εξαιτίας αυτής [της συμμαχίας], αυτοί που έχουν σκοπό να διχάσουν το έθνος δεν θα πετύχουν τους σκοπούς τους», είπε τον περασμένο μήνα. Ο Μπαχτσελί περιγράφει τη συμφωνία ως μέρος ενός «πνεύματος ενότητας» που δημιουργήθηκε μετά το πραξικόπημα του 2016. 

Ωστόσο η αντιπολίτευση την κατηγοριοποιεί ως ένα ακόμα βήμα προς τα πίσω στη Δημοκρατία. Το αριστερό, κυριαρχούμενο από Κούρδους, Δημοκρατικό Κόμμα του Λαού είπε ότι η χώρα ήταν «σαν τον Τιτανικό».

«Το πλοίο μπάζει νερά, βουλιάζει», λέει η Περβίν Μπουλντάν, συμπρόεδρος του κόμματος. «Και αυτοί οι άνθρωποι ασχολούνται με το πώς να σώσουν τον εαυτό τους και να δημιουργήσουν το δικό τους εκλογικό σύστημα».

© The Financial Times Limited 2018. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation