Κίνδυνος νέου πολέμου πλανάται πάνω από τη Μέση Ανατολή

Η κατάρριψη ενός ισραηλινού αεροπλάνου από την αεροπορική άμυνα της Συρίας, αφότου το Ισραήλ ανακοίνωσε ότι κατέρριψε ιρανικό drone που ξεκίνησε από τη Συρία και μπήκε στον ισραηλινό εναέριο χώρο, είναι το είδος κεραυνού που σηματοδοτεί την ανησυχητική πιθανότητα ενός νέου περιφερειακού πολέμου που θα παρατείνει τη δίνη του εμφυλίου πολέμου στη Συρία.

Οποιοσδήποτε νέος πόλεμος μεταξύ ισραηλινών και ιρανικών δυνάμεων και των συμμάχων τους, δεν θα ξεκινήσει τώρα. Όμως, όλα τα στοιχεία που απαιτούνται για να πυροδοτηθεί είναι στη θέση τους και με βάση τις σημερινές τάσεις, φαίνεται αμείλικτος.

Η ισραηλινή αεροπορία, μακράν κυρίαρχη στους ουρανούς της Μέσης Ανατολής εκτιμάται έχασε αεροσκάφος τελευταία φορά το 1982, τη χρονιά που το Ισραήλ εισέβαλε στον Λίβανο στο απόγειο του εμφυλίου πολέμου της γειτονικής χώρας. Αυτό το Σαββατοκύριακο ανταπέδωσε με μια ντουζίνα αεροπορικών επιδρομών στη Συρία, συμπεριλαμβανομένων τεσσάρων, που είπε ότι ήταν ιρανικοί στόχοι.

Ξεκινώντας από το 2011, στο πλαίσιο της αλυσιδωτής επανάστασης που χαρακτηρίστηκε αισιόδοξα ως Αραβική Άνοιξη, ο εμφύλιος πόλεμος της Συρίας έχει τραβήξει περιφερειακούς και παγκόσμιους παράγοντες, από την Τουρκία ως το Ιράν και από τις ΗΠΑ στη Ρωσία.

Η παρέμβαση στο Ιράν και οι σύμμαχοί της, όπως η Χεζμπολάχ, η ισχυρή παραστρατιωτική δύναμη του Λιβάνου που προέκυψε από την εισβολή του Ισραήλ το 1982, ευθυγραμμισμένη με τη ρωσική αεροπορία από το 2015, έσωσαν το μειονοτικό καθεστώς του Μπασάρ αλ-Άσσαντ από το να υποκύψει σε μια κυρίως σουνίτικη εξέγερση.

Εδώ και επτά χρόνια, ο Πρόεδρος Ασσαντ παραμένει πιο πολύ στη θέση του παρά στην εξουσία, υπό την κηδεμονία δύο κρατών: της Ρωσίας και του Ιράν. Η Ρωσία ελέγχει το μεγαλύτερο μέρος του εναέριου χώρου της δυτικής Συρίας. Το Ιράν, μέσω του Σώματος της Ισλαμικής Επαναστατικής Φρουράς, της Χεζμπολάχ και της ιρακινής και αφγανικής σιιτικής πολιτοφυλακής, εδραιώνει την παρουσία του στο έδαφος – μέρος της προσπάθειας της Τεχεράνης να οικοδομήσει έναν σιιτικό αραβικό άξονα και γέφυρα από τα Ορη Ζάγκρος προς τη Μεσόγειο. Το Ισραήλ αυτό το θεωρεί στρατηγικά απαράδεκτο.

Το Ισραήλ, σποραδικά σε πόλεμο με τη Χεζμπολάχ για περισσότερα από 30 χρόνια, έχει αποφύγει να εμπλακεί άμεσα στον πόλεμο της Συρίας. Ωστόσο από το 2013, πραγματοποίησε περισσότερες από 100 αεροπορικές επιθέσεις στη Συρία, λέγοντας ότι είχε στόχο ιρανικά όπλα που προορίζονταν για τη Χεζμπολάχ και πρόσφατα αυτό που χαρακτήρισε «ιρανική βάση». Εξάλλου, το Ισραήλ δήλωσε ότι δεν μπορεί και δεν θα δεχτεί δυο ενδεχόμενα.

Πρώτον, εάν το Ιράν και η Χεζμπολάχ εγκαθιδρύσουν μόνιμη στρατιωτική παρουσία στη Συρία, αυτό θα αποτελέσει casus belli, καθώς θα ανοίξει ένα νέο μέτωπο ενάντια στο Ισραήλ στο Βορρά, δίπλα στα σύνορα με το Λίβανο. Δεύτερον, από τότε που η Χεζμπολάχ πολέμησε για πέντε εβδομάδες το 2006, η πολιτοφυλακή του Λιβάνου δημιούργησε ένα μεγάλο οπλοστάσιο από ρουκέτες που προμηθεύτηκαν από το Ιράν και μπορούν να φτάσουν βαθιά στο Ισραήλ. Το Ισραήλ λέει ότι αυτό το απόθεμα - και οι εγκαταστάσεις κατασκευής πυραύλων που υποστηρίζουν ότι έχει ανιχνεύσει στο Λίβανο - υπερβαίνει την στρατηγική ανοχή του.

Αυτό, όπως και τα παιχνίδια κοντά στα σύνορα του Ισραήλ, καθιστά έναν πόλεμο πιο πιθανό από το να μη γίνει, μετατρέποντας τη Συρία – και πιθανότατα τον Λίβανο – σε πεδίο μάχης μεταξύ Ισραήλ και Ιράν.

Ενας τέτοιος πόλεμος θα ήταν πολλές τάξεις μεγέθους πιο καταστροφικός από το υφιστάμενο χάος στους πολυσύχναστους ουρανούς της Συρίας και τη διαφιλονικούμενη επικράτεια της: Εκτός από το ισραηλινό αεροσκάφος που καταρρίφθηκε, ρωσικό αεροσκάφος έπεσε από τζιχαντιστές στο Ιντλίμπ και τουρκικό ελικόπτερο καταστράφηκε από σύρους κούρδους μαχητές (υποστηριζόμενοι από τις ΗΠΑ, αλλά υπό επίθεση από τον σύμμαχο του ΝΑΤΟ την Τουρκία) στη βορειοδυτική Συρία. Όλα αυτά συνέβησαν την περασμένη εβδομάδα.

Επίσης την περασμένη εβδομάδα και πιο ανατολικά, στην κοιλάδα του Ευφράτη, οι αεροπορικές επιθέσεις των ΗΠΑ εξαφάνισαν δύναμη του Άσσαντ, κυρίως αποτελούμενη από πολιτοφυλακή αφγανών σιιτών και άραβες φυλετικούς μαχητές, καθώς κινήθηκε ενάντια στους κούρδους συμμάχους της Ουάσινγκτον.

Προς το παρόν, ούτε το Ισραήλ ούτε το Ιράν φαίνονται έτοιμοι να προσθέσουν σε αυτό το χάος. Ο πρωθυπουργός του Ισραήλ, Μπέντζαμιν Νετανιάχου, επικεφαλής ενός ακροδεξιού εθνικιστικού συνασπισμού, αποστρέφεται τον κίνδυνο περισσότερο από ότι δείχνει η φιλοπόλεμη ρητορεία του. Το καθεστώς του Ιράν κυριαρχούμενο από ιερείς, θα παλέψει, αλλά πιθανότατα δεν επιθυμεί να διακινδυνεύσει τα περιφερειακά του κέρδη.

Υπάρχει ακόμα ο κίνδυνος εσφαλμένου υπολογισμού. Το Ισραήλ και το Ιράν πιστεύουν στην χρησιμότητα της δύναμης για την επίτευξη των στόχων τους. Το Ισραήλ επιπλέον παρακινείται από τον πρόεδρο των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, που φαίνεται ότι υπονομεύει το σύμφωνο περιορισμού πυρηνικών που το Ιράν συμφώνησε με έξι παγκόσμιες δυνάμεις το 2015, και ενθαρρύνεται κρυφά από ένα σουνιτικό αραβικό στρατόπεδο υπό την ηγεσία της Σαουδικής Αραβίας που προσπαθεί να μειώσει την ιρανική επιρροή στον Λίβανο και τον Κόλπο.

Ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Ρεξ Τίλερσον ξεναγείται στη Μέση Ανατολή την επόμενη εβδομάδα και πιθανώς θα συστήσει αυτοσυγκράτηση στο Ισραήλ. Αλλά είναι η Ρωσία, η οποία υπό τον Πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν έχει θρέψει τις σχέσεις της με το Ισραήλ, αν και έχει ευθυγραμμιστεί με τον εχθρό της το Ιράν, ο μόνος παίκτης με την ικανότητα να μιλήσει αποτρέψει στους δύο ανταγωνιστές, σε σχέση με αυτό που θα μπορούσε να αποτελέσει μια μηχανική κλιμάκωση προς τον πόλεμο.

© The Financial Times Limited 2018. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation