Τα φαντάσματα που σκιάζουν τους ηγέτες στο Νταβός

Ψηλά στα ελβετικά βουνά, υπάρχει στην ατμόσφαιρα κάτι από την αισιοδοξία που επικρατούσε πριν την οικονομική κρίση, αν όχι από τον κομπασμό και την πολυτέλεια των αρχών της δεκαετίας του 2000.

Η παγκόσμια οικονομία είναι ισχυρότερη από οποιαδήποτε άλλη στιγμή από την αρχή της δεκαετίας. Επιχειρηματίες χαιρετίζουν τις περικοπές φόρων της αμερικανικής κυβέρνησης και το πιο φωτεινό οικονομικό outlook σε μια εποχή ταχύτατης τεχνολογικής προόδου.

Αλλά οι συζητήσεις για την οικονομία στο Νταβός είναι επικεντρωμένες στην εύρεση λύσεων. Όσοι επισκέφτηκαν το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ δεν μπόρεσαν να αποφύγουν τις τεράστιες οθόνες που πρόβαλαν εικόνες καταστροφής από τη Συρία, απελπισμένους πρόσφυγες, τον κατεστραμμένο από τη φωτιά πύργο Grenfell στο Λονδίνο και βίντεο περιβαλλοντικής καταστροφής. Είτε είναι ο κίνδυνος του προστατευτισμού, η δυσκολία των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων, οι κοινωνικές ρωγμές, η περιβαλλοντική υποβάθμιση ή τα ανεπίτρεπτα επίπεδα ανισότητας, οι συζητήσεις έχουν καθοριστεί περισσότερο από τον φόβο παρά από την απληστία.

Κανείς δεν αμφισβητεί πως η οικονομική ανάκαμψη είναι πραγματική. Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο αναβάθμισε τις προβλέψεις του το 2017, το 2018 και το 2019 τη Δευτέρα, με τη γενική διευθύντρια Κριστίν Λαγκάρντ να επισημαίνει πως «όλα τα σημάδια δείχνουν μια περαιτέρω ενίσχυση» της παγκόσμιας οικονομικής επίδοσης.

Η προβλεπόμενη ανάπτυξη του 3,9% για τη φετινή και την επόμενη χρονιά θα είναι η πρώτη βιώσιμη και διευρυμένη επέκταση πριν ακόμα την έναρξη της χρηματοπιστωτικής και οικονομικής κρίσης.

Πολλοί οικονομολόγοι πηγαίνουν πέρα από το ΔΝΤ. O Κένεθ Ρογκόφ, καθηγητής Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ, υποστήριξε πως το υποκείμενο οικονομικό αφήγημα είναι ακόμα πολύ απαισιόδοξο, τη στιγμή που οι προβλέψεις αναβαθμίζονται συστηματικά υψηλότερα. Τόνισε πως η «αναθέρμανση» πρέπει να αντικαταστήσει τη «διαρθρωτική οικονομική στασιμότητα» ως η φράση που περιγράφει το σήμερα.

Ο καθηγητής του Πανεπιστημίου του Yale Μπομπ Σίλερ επισήμανε πως αν και οι υψηλά αποτιμημένες αγορές δεν χρειάζονται κάποια αφορμή για να αρχίσουν να πέφτουν, οι αποτιμήσεις δεν είναι στην πραγματικότητα τόσο τραβηγμένες όσο στα τέλη της δεκαετίας του 1990, πριν από τη φούσκα του dot.com. «Όσον αφορά τον λόγο της τιμής προς τα κέρδη, δεν είμαστε καν κοντά στα επίπεδα του 2000. Οι αποτιμήσεις είναι βέβαια πολύ υψηλές, αλλά δεν μπορούμε να πούμε ότι τελειώσαμε με την bull market».

Η ανοδική πορεία έχει ακόμα δρόμο, συμφώνησε ο Πολ Σίαρντ, επικεφαλής οικονομολόγος του οίκου αξιολόγησης Standard & Poor’s. Αλλά προειδοποίησε πως «κάθε μεγάλη οικονομία έχει τα δικά της διαρθρωτικά ζητήματα που μια κυκλική επέκταση δεν μπορεί να λύσει», επικαλούμενος την έλλειψη κοινωνικής συνοχής στις ΗΠΑ, την ανάγκη να προφυλάξει η ευρωζώνη το μέλλον της και τα μακροχρόνια προβλήματα της Κίνας με το χρέος.

Σε πολυάριθμα πάνελ στο Νταβός, σχεδόν κάθε οικονομολόγος ή πολιτικός ήθελε να τονίσει τα προβλήματα που κρύβονται πίσω από τα καλά νέα, αγχωμένος να μην επαναλάβει την προ κρίσης επανάπαυση, όταν μόνο λίγες αιρετικές φωνές προειδοποίησαν πως η παγκόσμια οικονομία μπορεί να οδεύει στα βράχια.

Ο Ραγκουράμ Ραγιάν, καθηγητής χρηματοοικονομικών στο Πανεπιστήμιο του Σικάγο και πρώην επικεφαλής της κεντρικής τράπεζας της Ινδίας, ανέφερε πως οικονομολόγοι και τεχνοκράτες πρέπει να αποδεχτούν πως δεν ελέγχουν πλέον τα οικονομικά αφηγήματα και ότι απειλούνται τα δύο μεταπολεμικά αφηγήματα της διεθνούς συνεργασίας και ευημερίας. «Η ιδέα αυτή έδινε για πολλά χρόνια ώθηση στην ανάπτυξη, αλλά ξεκίνησαν τα προβλήματα» σημείωσε. «Το ακόμα πιο δύσκολο εγχείρημα τώρα είναι να πείσουμε τους ανθρώπους να “μας πιστέψουν” και ότι “θα διορθώσουμε τα πράγματα”».

Όλοι οι πολιτικοί ήθελαν να τονίσουν την ανάγκη να κάνουν τον καπιταλισμό να εργαστεί καλύτερα, ώστε να μπορεί να διατηρηθεί η τρέχουσα ανοδική πορεία. Ο Πάολο Τζεντιλόνι, πρωθυπουργός της Ιταλίας -όπου οι γενικές εκλογές τον Μάρτιο θα δοκιμάσουν τη δύναμη του λαϊκισμού στην Ευρώπη-, προειδοποίησε πως η οικονομική ανάπτυξη δεν μεταφέρεται όσο θα έπρεπε στις κατώτερες και μεσαίες τάξεις.

Ο Καναδός πρωθυπουργός, Τζάστιν Τριντό τόνισε την ανάγκη για μεγαλύτερη ισότητα μεταξύ των φύλων, ώστε να διατηρηθεί η πρόοδος της οικονομίας. Η Γερμανίδα καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ απηύθυνε έκκληση για την ολοκλήρωση της οικονομικής ένωσης της Ευρώπης, ενώ ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν ζήτησε από όλους να αντιδράσουν ενάντια στον προστατευτισμό και στις εθνικές δυνάμεις.

Πολλές από αυτές τις κριτικές στην παγκόσμια τάξη έχουν σαν στόχο τις ΗΠΑ, αν και λίγες φορές ανέφεραν άλλοι ηγέτες τις ΗΠΑ ή τον πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ. Αλλά ήταν αισθητή η ανησυχία στο Νταβός πως οι ΗΠΑ ετοιμάζονται να ταρακουνήσουν τη διεθνή τάξη με τρόπο που θα υπονομεύσει την παγκόσμια οικονομική εμπιστοσύνη και ανάπτυξη.

Από την πλευρά της, η μεγαλύτερη αμερικανική αποστολή που επισκέφτηκε ποτέ το Νταβός απέρριψε τις έμμεσες επικρίσεις, λέγοντας πως οι ΗΠΑ είναι «ανοιχτές για business», υπέρ «ενός δίκαιου και αμοιβαίου εμπορίου» και δεν χρησιμοποίησε ποτέ τον όρο «προστατευτισμός». Ο κ. Τραμπ αναμένεται να δώσει την πιο αναμενόμενη ομιλία της φετινής εκδήλωσης, όταν θα μιλήσει την Παρασκευή στο Νταβός.

Αλλά και οι ΗΠΑ ανησυχούν πως το παγκόσμιο χρηματοοικονομικό σύστημα δεν λειτουργεί σωστά. Ο Γουίλμπουρ Ρος, ο υπουργός Εμπορίου, δήλωσε: «Κάθε ημέρα διάφορα μέρη παραβιάζουν τους κανόνες και προσπαθούν να αποκτήσουν άδικο πλεονέκτημα. Οπότε οι εμπορικοί πόλεμοι έχουν ξεκινήσει εδώ και καιρό. Η διαφορά είναι πως τώρα μπαίνουν στο παιχνίδι και οι στρατιώτες των ΗΠΑ».

Με τόσο πολλές ανησυχίες ακόμα και όταν η οικονομία δείχνει να βελτιώνεται, η κα Λαγκάρντ, ως ο θεματοφύλακας της παγκόσμιας οικονομικής σκέψης στο ΔΝΤ, δεν είχε δυσκολία να επιτύχει την αποστολή της στην αρχή του φόρουμ και να πείσει τους ανθρώπους να μην ακούγονται επαναπαυμένοι ή ικανοποιημένοι. Εκτιμήστε το νέο «momentum», αλλά «χρησιμοποιήστε αυτή την εποχή για να βρείτε μακροχρόνιες λύσεις στις προκλήσεις που αντιμετωπίζει η παγκόσμια οικονομία».

© The Financial Times Limited 2018. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation