Ο Πούτιν και η «βελούδινη» τριχοτόμηση της Συρίας

Ήταν ντυμένος στην τρίχα, με ένα σκούρο γκρι σακάκι. Περπατούσε γεμάτος αυτοπεποίθηση και ένα μεγάλο χαμόγελο στο πρόσωπο. Μετά από έξι χρόνια πολέμου, ο Μπασάρ αλ Άσαντ είχε κάθε λόγο να αισθάνεται χαρούμενος, καθώς έφθανε στο Σότσι για να συναντηθεί με τον προστάτη του, Βλαντιμίρ Πούτιν.

Ευγνώμων που ο Ρώσος ηγέτης είχε στείλει πριν από δύο χρόνια αεροπορικές δυνάμεις για να τον σώσει, ο Σύρος ηγέτης έδωσε σαν δώρο στον κ. Πούτιν ένα πίνακα.

Η συνάντηση στο Σότσι την περασμένη εβδομάδα ήταν μια αναγκαία χορογραφία καθώς ο κ. Πούτιν προσπαθεί να βάλει τέλος στην περιπέτειά του στη Συρία. Τώρα που ουσιαστικά κέρδισε τον πόλεμο για λογαριασμό του κ. Άσαντ, αναζητά μια ομαλή έξοδο.

Προς το παρόν, ο κ. Πούτιν μπορεί να ισχυριστεί ότι έχει επιτύχει τους στόχους του. Συνέβαλε στην ήττα του ISIS, απώθησε τους αντάρτες που απειλούσαν την κυριαρχία του κ. Άσαντ και ενίσχυσε τη στρατιωτική παρουσία της Ρωσίας στη Μεσόγειο. Επίσης ξαναέβαλε τον εαυτό του στον χάρτη της Μέσης Ανατολής: αξιωματούχοι σε όλη την περιοχή μού λένε ότι ακόμα και οι ηγέτες που διαφωνούν με την πολιτική του κ. Πούτιν κάθονται να τον ακούσουν.

Το μεγάλο ερώτημα ωστόσο είναι αν μπορεί να απεμπλακεί από τη Συρία, χωρίς να συρθεί πάλι πίσω. Αν η πρόθεσή του ήταν, όπως άκουσα διάφορους από τους οπαδούς του να λένε, να δείξει στους αντιπάλους του στη Δύση ότι οι επεμβάσεις πρέπει να αποκαθιστούν την τάξη και όχι να σπέρνουν το χάος, πρέπει να διασφαλίσει πως θα επικρατήσει η τάξη.

Σημαίνει αυτό μια ειρήνη του Πούτιν για τη Συρία; Όχι αναγκαστικά. Παρά την ήττα του ISIS και τις διαπραγματεύσεις του ΟΗΕ, μια πολιτική συμφωνία είναι ακόμα μακριά. Οι ομάδες των ανταρτών δεν επιμένουν στην απομάκρυνση του κ. Άσαντ (και πώς θα μπορούσαν, από τη στιγμή που έχουν χάσει;).
Αλλά η επιβολή μιας συνθηκολόγησης από το συριακό καθεστώς που μετέτρεψε τη χώρα σε χαλάσματα και εξαθλίωσε την κοινωνία με σκοτωμούς και πείνα, δεν θα οδηγήσει στην ειρήνη.

Ένα πιο πιθανό αποτέλεσμα είναι η καλά σχεδιασμένη ρωσική στρατηγική για το πάγωμα της συριακής διαμάχης. Δύο ημέρες μετά τη συνάντηση του κ. Πούτιν με τον κ. Άσαντ, ο Ρώσος ηγέτης είχε συνάντηση στο Σότσι με τους προέδρους της Τουρκίας και του Ιράν. Η Άγκυρα υπήρξε μεγάλος υποστηρικτής των ανταρτών, η Τεχεράνη, η βασική δύναμη πίσω από το συριακό καθεστώς και ο βασικός προμηθευτής των πολιτοφυλακών που έδωσαν μάχη στο πλευρό του κ. Άσαντ.

Τα τρία κράτη έχουν δημιουργήσει ζώνες αποκλιμάκωσης, όπου διαπραγματεύονται και παρακολουθούν την κατάπαυση του πυρός σε τοπικό επίπεδο. Οι μάχες έχουν κοπάσει σε κάποιες από αυτές τις ζώνες αλλά όχι σε άλλες, όπως δείχνει ο βομβαρδισμός της πόλης Γκούτα από το καθεστώς αυτή την εβδομάδα.

Οι ζώνες, αν και περιορίζονται σε μικρές εδαφικές περιοχές, ενισχύουν την de facto τριχοτόμηση της Συρίας. Αν και οι τρεις δυνάμεις δεσμεύονται για την εδαφική ακεραιότητα της Συρίας, η τριχοτόμηση αρχίζει να μετατρέπεται σε πραγματικότητα.

Ο έλεγχος των εδαφών χωρίζεται ανάμεσα στις σιιτικές πολιτοφυλακές και τις καθεστωτικές δυνάμεις, τον τουρκικό στρατό και τις κουρδικές πολιτοφυλακές μαζί με τις ομάδες ανταρτών. Μια ζώνη αποκλιμάκωσης στη νότια Συρία είναι υπό διαπραγμάτευση με την Ιορδανία, η οποία θα αναλάβει και την παρακολούθησή της.

Η τριχοτόμηση είναι μια φορτωμένη λέξη. Για πολύ καιρό, οι διπλωμάτες απέφευγαν να την αναφέρουν, γιατί οι ίδιοι οι Σύροι φοβούνται να την αποδεχτούν. Αλλά και για τους έξω, οποιαδήποτε υπόνοια ότι εγκαταλείπεται η ιδέα μιας ενωμένης Συρίας φαίνεται επικίνδυνη. Αν δεν μπορεί να συγκροτηθεί ξανά η Συρία σε κράτος, τότε η ενότητα του Ιράκ και του Λιβάνου, χωρών με αντίστοιχα πολύπλοκη εθνοτική και θρησκευτική σύνθεση, μπορεί να είναι επίσης σε κίνδυνο.

Αλλά το ταμπού έχει πλέον σπάσει, καθώς εδραιώνεται η πραγματικότητα της βελούδινης τριχοτόμησης. Σε τέτοιο βαθμό, που ο Στάφαν ντε Μιστούρα, ο απεσταλμένος του ΟΗΕ στη Συρία, κυκλοφορεί στις πρωτεύουσες του κόσμου με ένα πολύχρωμο χάρτη στην τσέπη του, που αποτυπώνει πώς θα χωριστεί η χώρα.

Ο κ. ντε Μιστούρα προειδοποιεί ότι χωρίς μια πολιτική λύση, η τριχοτόμηση θα μετατραπεί σε μια οριστική διάλυση του συριακού κράτους. Επίσης μπορεί να οδηγήσει σε νέες συγκρούσεις, ανάμεσα στους συμμάχους του συριακού καθεστώτος και των κουρδικών πολιτοφυλακών ή ανάμεσα σε Τούρκους στρατιώτες και Κούρδους.

Κανένα αποτέλεσμα δεν θα επιτρέψει στον κ. Πούτιν να ισχυριστεί πως το συριακό κράτος επιβίωσε. Στο άμεσο μέλλον, μπορεί να πάρει αποστάσεις και να αφήσει το αβέβαιο μέλλον της Συρίας στον ΟΗΕ. Αλλά όταν προσπαθήσει αργότερα να κάνει κήρυγμα στη Δύση, μπορεί να διαπιστώσει πως το κράτος για το οποίο πολέμησε, μπορεί να μην υπάρχει πλέον.

© The Financial Times Limited 2017. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation