Ηγεμόνας ή... νάνος; Η Γερμανία στην εποχή Μακρόν

Φτάνοντας φέτος στις Βρυξέλλες ως ανταποκριτής των Financial Times, πήρα πολλές φορές μια συμβουλή: οι Γερμανοί είναι το «κλειδί» για κάθε τι σε αυτή την πόλη.

Ηταν αρχές Σεπτεμβρίου, λίγο πριν τις γερμανικές εκλογές, και οι Βρυξέλλες επανέρχονταν από τις καλοκαιρινές διακοπές. Η συμβουλή είχε νόημα. Βλέποντας από απόσταση τα πράγματα στην Ευρωπαϊκή Ενωση, φαινόταν ότι τίποτα δεν γίνεται -σε τραπεζική ένωση, Brexit ή οτιδήποτε άλλο- χωρίς τη γερμανική συναίνεση.

Σήμερα η Γερμανία είναι στο μέσο των διαπραγματεύσεων για τον σχηματισμό κυβέρνησης. Η Αγκελα Μέρκελ έχει εξασφαλίσει μια ακόμα θητεία ως καγκελάριος, αλλά η σύνθεση της νέας κυβέρνησης -πιθανότατα θα περιλαμβάνει τους φιλοευρωπαίους Πράσινους και τους περισσότερο σκεπτικιστές για την ευρωζώνη Ελεύθερους Δημοκράτες- δεν έχει ακόμα οριστικοποιηθεί.

Στις Βρυξέλλες, η φράση «μετά τις γερμανικές εκλογές» έχει αντικατασταθεί από το «μετά τις συζητήσεις για τον σχηματισμό κυβέρνησης». Αλλά είναι κάθε άλλο παρά μια πόλη σε αναμονή. Η μεγαλύτερη πολιτική στροφή της χρονιάς έγινε στο Παρίσι, όχι το Βερολίνο. Ο φιλοευρωπαίος κεντρώος Εμανουέλ Μακρόν έφερε νέα πνοή στην πρωτεύουσα της Ευρωπαϊκής Ενωσης, όπου είναι αναμφισβήτητα πιο δημοφιλής από οπουδήποτε αλλού στον κόσμο (περιλαμβανομένης της πατρίδας του).

Η αποφασιστικότητα Μακρόν να δημιουργήσει μια Ευρωπαϊκή Ενωση που προστατεύει τους πολίτες της ενώ ταυτόχρονα προχωρά σε τομές όπως η φορολογική πολιτική, η άμυνα και η νομισματική ένωση, έχει τύχει θερμής υποδοχής στην Κομισιόν, το εκτελεστικό όργανο της ΕΕ. Η προεδρία του είναι πιθανό να φέρει μια νέα εποχή στον περίπλοκο ηγετικό ρόλο της Γερμανίας στην Ευρώπη.

Τα πρώτα χρόνια μετά την επανένωση, η γερμανική προσέγγιση στην Ευρώπη συνοψιζόταν από τον όρο «καλοσύνη». Ενοποίηση μέσω της κοινής αγοράς, άμυνα και διεύρυνση ήταν στα συμφέροντα της επανενωμένης χώρας, ενώ η γερμανική στήριξη σε κοινές ευρωπαϊκές προσπάθειες ήταν ζωτικής σημασίας για να εξασφαλιστεί ότι η Ευρώπη προχωρά μπροστά. Όπως έγραψε ο ακαδημαϊκός Beverly Crawford το 2007, η Γερμανία «ήταν ο ‘προστάτης’ της Ευρώπης, δεδομένου ότι είχε αναλάβει δυσανάλογο μερίδιο από το βάρος της θεσμικής συνεργασίας».

Ολ’ αυτά άλλαξαν δραματικά με την κρίση της ευρωζώνης. Η μεγαλύτερη οικονομία της Ευρώπης και έτσι ο μεγαλύτερος δανειστής, βρέθηκε στη θέση να κινεί τα νήματα. Με τη θηλιά στους Γερμανούς φορολογούμενους για διασώσεις από την Ιρλανδία έως την Ελλάδα, το Βερολίνο δεν μπορούσε πλέον να «ηγείται από τα μετόπισθεν». Η κρίση διέλυσε την ιδέα ότι η Γερμανία θα μπορούσε να είναι οικονομικός γίγαντας, αλλά πολιτικός νάνος.

Κι όμως, η κρίση κρατικού χρέους δημιούργησε τη δυναμική της, ειδικά μεταξύ της Μέρκελ και του τότε Γάλλου προέδρου. Με τον πομπώδη Νικολά Σαρκοζί στο πλευρό της, η καγκελάριος μπορούσε τουλάχιστον να ισχυρίζεται ότι η Γαλλία σκηνοθετεί την παράσταση, γνωρίζοντας ασφαλώς ότι η ίδια κινεί τα νήματα.

Τώρα η Γαλλία μπορεί στην πραγματικότητα να σκηνοθετεί την παράσταση. Γίνονται εκκλήσεις η Γερμανία να ακολουθήσει τον Μακρόν. Ο Joschka Fischer, πρώην υπουργός Εξωτερικών της ομοσπονδιακής κυβέρνησης, κάλεσε το Βερολίνο να εγκαταλείψει την προηγούμενη προσεκτική στάση και να «αγκαλιάσει» τον Γάλλο πρόεδρο. Και ο Γερμανός φιλόσοφος Jürgen Habermas προειδοποίησε για τον κίνδυνο να «χαθεί μια ιστορική ευκαιρία».

Μπορεί η Γερμανία να διαχειριστεί τη στροφή από έναν διστακτικό ηγεμόνα σε έναν υφιστάμενο; Υπάρχουν σημάδια ότι το γερμανικό σύστημα αντεπιτίθεται. Ο Jens Weidmann, πρόεδρος της Bundesbank, λέγεται ότι διεκδικεί τη θέση του επόμενου επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας. Αν πάρει τη στήριξη της Μέρκελ, θα σηματοδοτηθεί μια σημαντική αλλαγή σε μια χώρα που παραδοσιακά ένιωθε άβολα με το να κατέχει τις σημαντικότερες θέσεις στην Ευρώπη.

Αλλοι είναι αβέβαιοι για το εάν η Μέρκελ είναι η γυναίκα που θα στρέψει τη χώρα πίσω στην εποχή της «καλοσύνης». «Δεν πρέπει να γελιόμαστε», λέει ένας πρώην κεντρικός τραπεζίτης. «Η καγκελάριος αριστοτεχνικά εκμεταλλεύτηκε την κρίση προς όφελος της ίδιας και του κόμματός της, όσο είναι παρούσα, πώς μπορείς να το αλλάξεις αυτό;»

Για τις Βρυξέλλες, το πρόβλημα δεν είναι η εσωτερική πολιτική σκηνή, αλλά το γεγονός ότι η Μέρκελ κινδυνεύει να δείχνει πολύ παλιομοδίτισσα στην εποχή του Μακρόν.

© The Financial Times Limited 2017. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation