Οι κάλπες στην Καταλονία κι ο δρόμος χωρίς επιστροφή

Ο ένας ηγέτης κόμματος είναι στη φυλακή. Ενας άλλος, αυτοεξόριστος. Τώρα, αυτοί αλλά και η υπόλοιπη πολιτική τάξη της Καταλονίας πρέπει να παλέψουν μια εκλογική διαδικασία που θα απαντήσει σε ένα θέμα: είναι το αίτημα για ανεξαρτησία από την Ισπανία μια αδιαμφισβήτητη πλειοψηφία στο εκλογικό σώμα;

Πριν από δύο χρόνια, στις τελευταίες τοπικές εκλογές, τα κόμματα υπέρ της ανεξαρτησίας μόνο για λίγο δεν έπιασαν την απόλυτη πλειοψηφία άνω του 50%. Η αποτυχία να εξασφαλίσει μια αδιαμφισβήτητη λαϊκή εντολή υπήρξε από τότε ένα αγκάθι για την πλευρά των αποσχιστών, αποδυναμώνοντας τα επιχειρήματά τους στην ίδια την περιφέρεια, αλλά και στα μάτια της υπόλοιπης Ευρώπης.

«Η Ευρωπαϊκή Ενωση ήταν πολύ ξεκάθαρη ότι αυτό [η καταλανική κρίση] είναι ένα εσωτερικό θέμα της Ισπανίας που πρέπει να λυθεί εντός των ορίων του ισπανικού Συντάγματος. Αν υπήρχε μια πολύ καθαρή και σταθερά εγκατεστημένη πλειοψηφία υπέρ της ανεξαρτησίας, θα ήμασταν σε διαφορετική κατάσταση. Αλλά αυτή η πλειοψηφία δεν προέκυψε», λέει ο Josep Borrell, πρώην πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και τώρα διακεκριμένος επικριτής της καμπάνιας υπέρ της ανεξαρτησίας.

Η απόφαση του Ισπανού πρωθυπουργού Μ. Ραχόι να αναστείλει την καταλανική αυτονομία και να προκαλέσει νέες εκλογές για τον επόμενο μήνα -που ελήφθη εν μέσω της αναταραχής που ξέσπασε από την απόπειρα των Καταλανών ηγετών να διεξάγουν ένα παράνομο δημοψήφισμα την 1η Οκτωβρίου- προσέφερε στους αποσχιστές μια ακόμα ευκαιρία.

Υπήρξαν πολλές στιγμές που νιώσαμε ξεχασμένοι [από τον έξω κόσμο]. Αλλά αν υπάρξει άλλη μια νίκη σε μια στιγμή που οι όροι του παιχνιδιού είναι τόσο πολύ υπέρ του ισπανικού κράτους, ευελπιστούμε ότι ο κόσμος θα καταλάβει ότι δεν μπορεί να κρατά πίσω την Καταλονία», λέει ο Sergi Sabrià, βουλευτής του υπέρ της ανεξαρτησίας κόμματος Esquerra Republicana party (ERC). «Θα αυξήσει την αίσθηση ότι η Καταλονία έχει πάρει τις αποφάσεις της».

Το δημοψήφισμα έβγαλε αποτέλεσμα υπέρ της ανεξαρτησίας, αλλά μόνο το 40% του εκλογικού σώματος πήρε μέρος και το μποϊκοτάρισαν οι περισσότεροι εξ όσων ήταν αντίθετοι με την απόσχιση.

Αφότου οι αποσχιστές βουλευτές ανακήρυξαν την ανεξαρτησία, η Ισπανία αντέδρασε αναστέλλοντας την αυτονομία και απολύοντας την τοπική κυβέρνηση υπό τον Carles Puigdemont, που διέφυγε στο Βέλγιο με κάποιους από τους υπουργούς του.

Η ψηφοφορία της 21ης Δεκεμβρίου θα φέρει τρία αποσχιστικά κόμματα εναντίον τριών που υποστηρίζουν την παραμονή στην Ισπανία. Το αριστερό Catalunya en Comú καταλαμβάνει μια κάπως αμήχανη θέση ενδιάμεσα.

Πρόσφατες δημοσκοπήσεις υπονοούν ότι τα τρία αποσχιστικά κόμματα -το ακροαριστερό CUP, το αριστερό ERC και ο κεντροδεξιός σχηματισμός PDeCat του Puigdemont- θα κυριαρχήσουν στο τοπικό κοινοβούλιο, αλλά θα παλέψουν για να κερδίσουν γι’ άλλη μια φορά την πλειοψηφία. Σύμφωνα με έρευνα της La Vanguardia που δημοσιεύτηκε την Κυριακή, αυτά τα τρία κόμματα αποσπούν το 46% των ψήφων, δύο ποσοστιαίες μονάδες λιγότερες από το 2015.

Αναλυτές προειδοποιούν ότι οι τελευταίες εξελίξεις -ιδιαίτερα η κράτηση 10 περιφερειακών ηγετών- μπορεί να σπρώξουν περισσότερους ψηφοφόρους προς την πλευρά των αποσχιστών. Μεταξύ των πολιτικών που κρατούνται είναι ο Oriol Junqueras, ηγέτης του ERC και πρώην αντιπρόεδρος της Καταλονίας, που αντιμετωπίζει κατηγορίες για εξέγερση και στάση.

Για πολλούς Καταλανούς ψηφοφόρους, αυτός και οι άλλοι κρατούμενοι είναι «μάρτυρες». Το κόμμα του Junqueras αναμένεται να αναδειχτεί πρώτο στο επόμενο κοινοβούλιο, δημιουργώντας την πιθανότητα ο επόμενος πρόεδρος της Καταλονίας να μη στεγάζεται στο μεσαιωνικό παλάτι της Βαρκελώνης αλλά στο κέντρο κράτησης Estremera, στα νότια της Μαδρίτης.

«Η πλευρά των αποσχιστών θέλει να δείξει ξεκάθαρα πόσο "ασυνήθιστη" είναι η υφιστάμενη κατάσταση στην Καταλονία. Τίποτα δεν θα το δείξει αυτό πιο ξεκάθαρα από το να είναι ο νικητής στη φυλακή», λέει ο Oriol Bartomeus, πολιτικός επιστήμονας στο Αυτόνομο Πανεπιστήμιο της Βαρκελώνης. «Απλά φανταστείτε το: στο τοπικό κοινοβούλιο, εκεί που κανονικά κάθεται ο Καταλανός πρόεδρος, η θέση θα είναι άδεια».

Αλλά και οι Καταλανοί που διαφωνούν με την απόσχιση νιώθουν ότι υπάρχει μια ιστορική ευκαιρία στις εκλογές της 21ης Δεκεμβρίου. Οι δημοσκοπήσεις υπονοούν ότι οι Σοσιαλιστές, το κεντρώο κόμμα Ciudadanos και το κεντροδεξιό Λαϊκό κόμμα του Ραχόι, θα βελτιώσουν τα ποσοστά τους σε σχέση με τις προηγούμενες εκλογές. Όλα είναι αποφασισμένα να αποδείξουν ότι οι αποσχιστές οδηγούν την περιοχή σε άβυσσο νομικής αβεβαιότητας, κοινωνικών διαιρέσεων και οικονομικής κάμψης, και ότι οι ψηφοφόροι δεν θα τους δώσουν «λευκή επιταγή».

«Υπάρχει ένα νέο φαινόμενο στο παιχνίδι και αυτό είναι το θεραπευτικό αποτέλεσμα της πραγματικότητας: υπάρχουν αυτοί που πίστευαν και υποστήριζαν ότι η ανεξαρτησία θα είναι "δωρεάν", εφικτή και ανώδυνη. Η πραγματικότητα έδειξε ότι δεν είναι έτσι», λέει ο Borrell. «Βλέπουμε τώρα τις συνέπειες: η φυγή επιχειρήσεων από την Καταλονία είναι ένα γεγονός που δεν μπορεί να αμφισβητηθεί. Η έλλειψη διεθνούς αναγνώρισης της καταλανικής ανεξαρτησίας είναι γεγονός που δεν μπορεί να αμφισβητηθεί».

Όπως και άλλοι υπέρμαχοι της ενότητας, ελπίζει ότι οι ψηφοφόροι που τάσσονται κατά της ανεξαρτησίας και έχουν μείνει στο περιθώριο θα κάνουν επιτέλους τη φωνή τους να ακουστεί. «Το κρίσιμο είναι να κινητοποιηθούν αυτή τη φορά οι ψηφοφόροι που παραδοσιακά απέχουν στις τοπικές εκλογές», προσθέτει ο Borrell. «Αυτή είναι μια ψήφος που δεν έχει ποτέ εκφραστεί στην κάλπη, αλλά που βλέπεις να κινητοποιείται στους δρόμους».

Ένα δίλημμα για τους αποσχιστές είναι το εάν ή όχι θα κατέβουν με κοινή λίστα, όπως έκαναν το 2015. Ο Puigdemont και το κόμμα του είναι υπέρ αλλά το ERC, που είναι πολύ πιο μπροστά στις δημοσκοπήσεις από το PDeCat, είναι αρνητικό. Η τελική προθεσμία για τις εγγραφές συμμαχιών έληξε την Τρίτη, αλλά το στρατόπεδο των αποσχιστών ίσως βρει τρόπους να δείξει κοινό μέτωπο τις επόμενες εβδομάδες.

Στην προεκλογική εκστρατεία που αναμένεται να καταλήξει σε λιγότερο από ένα μήνα από σήμερα, όλες οι πλευρές συμφωνούν ότι οι συνέπειες της αποτυχίας είναι τρομακτικές. Η επιστροφή στην κανονικότητα στις 22 Δεκεμβρίου είναι, σε κάθε περίπτωση, απίθανη.

«Τι θα κάνει η Ισπανία [σε περίπτωση νίκης των αποσχιστών]; ρωτά ο Joaquim Arnau, υψηλόβαθμο μέλος της Catalan National Assembly, ενός οργανισμού υπέρ της απόσχισης. «Θα μας συλλάβουν όλους;»

Μια νίκη για τους υπέρμαχους της ενότητας, εν τω μεταξύ, μπορεί να αντιμετωπιστεί από τους αποσχιστές ως μια προσωρινή οπισθοδρόμηση στην καλύτερη. «Πολλοί από αυτούς έχουν κάψει τις βάρκες», παρατηρεί ο Bartomeus.

«Γι' αυτούς δεν υπάρχει επιστροφή».

© The Financial Times Limited 2017. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation